Maandans

Nog eentje, om het — vooral niet — af te leren. Zondagmiddag mag ik, als Tijdgeest, mijn laatste drie gasten van deze zomer ontvangen, en ik benadruk: ‘déze zomer’, want als journalist en interviewer mag ik alleen maar hopen dat er een vervolg gebreid mag worden aan mijn tweede ‘verschijning’ als Tijdgeest op het jaarlijkse evenement MoMeNT in de stad-op-mensenmaat die Tongeren is. Oud en jong, tegelijk, statig en dynamisch, old fashioned en modern. Drie restaurants met een ster, dat moet zo’n beetje een Michelin-wereldrecord zijn, en net die culinaire etablissementen tonen perfect aan waar de stad Tongeren voor staat: klassiek (met de nadruk op ‘het betere product’), respectvol en eerder gedurfd.

Minister van Staat Willy Claes, maker van replica’s en taxidermiste Hedwig Snoeckx, en ‘Royal Doctor’ Joris Vanvinckenroye zijn mijn laatste drie gasten uit een reeks van in totaal zevenentwintig. Dat waren, tot nog toe, vierentwintig individuele levensverhalen, tweeënzeventig kantelmomenten uit hun leven (subthema deze editie van MoMeNT), vreugde, verdriet, emotie, humor, ernst, sit down comedy. En dan liefst gemengd in één sessie van twee uur.

Mijn ‘probleem’ is dat ik zodanig opga in het gesprek, dat je mij na afloop niet meer moet polsen naar wat er nu precies gezegd is geweest. De vraag werd gesteld of de gesprekken te zien/horen waren via Facebook Live. Het antwoord was: neen. Dat vond ik eerst nog jammer en zelfs een tikje vervelend, maar snel daarna dacht ik: het is goed zo. Zo wordt het een exclusief gesprek voor een dertigtal aanwezigen en genieten de drie gasten de intimiteit van een huiskamer, zonder dat ze rekening hoeven te houden met mee-kijkers. Uitspraken van de gasten worden de dag nadien opgepikt in het dagkrantje van MoMeNT. Laat het gerust maar een beetje elitair en uniek zijn. Kijk-, luister- en leescijfers zijn even van geen belang. Zo voelen de gasten zich veilig, in een serene omgeving. En wie het wil meebeleven moet maar naar Tongeren komen: afgelegen, maar de moeite meer dan waard. Een half jaar lang vibreert de eerste/oudste stad van het land op het ritme van MoMeNT, tien dagen in augustus wordt dat geïntensifieerd.

Als gastheer (pardon, Tijdgeest) was het een eer, een genoegen en een voorrecht om met heel interessante mensen te mogen praten: er waren er bij die ik persoonlijk kende, er waren er bij die ik vanop afstand volgde, er waren er ook die ik nooit voordien ontmoet had. De mix maakte het tot een fijne dagschotel. De Tijdgeest is dankbaar. En prettig moe.

(Deze bijdrage verscheen maandag onder de titel ‘Futloze landskampioen moet zich herpakken’ in de rubriek ‘De bankzitter’ in De Standaard).

Twee nederlagen op rij tegen op papier haalbare tegenstanders: KRC Genk begon teleurstellend aan het nieuwe seizoen. Met 2 op 9 mag de start van Anderlecht zelfs nog zwakker genoemd worden. Het project-Kompany heeft tijd nodig of is totaal onrealistisch (schrappen wat niet past).

Na de titel in 1999 werd KRC Genk het seizoen daarop slechts achtste. De geschiedenis herhaalde zich na het kampioenschap in 2002: zesde. En ook na de derde kampioenenviering, in 2011, werd een jaar daarop ternauwernood Play-off 1 gehaald en daarna nog wel een derde plek.

Zou de club er na zijn vierde landstitel wel in slagen wat na de vorige drie titels niet lukte: de continuïteit verzekeren? In de Genkse bestuurskamer waren ze ervan overtuigd dat ze geleerd hadden uit het verleden. In de loop van vorig seizoen werd op de transfermarkt al geanticipeerd op vertrekkers in de zomer en de afgelopen maanden werden op papier stevige transfers gerealiseerd, met de nadruk op jong talent en het realiseren van een flinke meerwaarde in toekomstige transferperiodes. Maar vooralsnog lijkt het vertrek van Leandro Trossard en Roeslan Malinovski niet opgevangen. Het contrast met het swingende Genk onder Philippe Clement is groot.

Futloos

Na de pijnlijke nederlaag in Mechelen – pijnlijk vooral omdat het elftal een futloze indruk maakte – werd die negatieve lijn gewoon doorgetrokken tegen Zulte Waregem, dat na twee speeldagen nul punten telde en nog niet had gescoord. Zaterdag verraste het elftal van Francky Dury met scherpe counters en meer dan degelijk veldspel. Een vroeg doelpunt van Henrik Bjørdal zette de toon, Saido Berahino duwde de thuisploeg op het eind nog wat dieper in de miserie. De zesentwintigjarige Burundees – die in alle jeugdcategorieën voor Engeland uitkwam – kreeg aan de Gaverbeek een reddingsboei toegeworpen, na enkele woelige seizoenen waarin hij vooral de Engelse tabloids haalde met zijn baldadig gedrag naast het veld.

Van de elf starters bij Genk maakten er acht vorig jaar al deel uit van het basiselftal in Play-off 1. Ianis Hagi vervangt Malinovski, Paintsil (die vorig seizoen al in de kern zat) Trossard en Gaëtan Coucke moet de geblesseerde doelman Vukovic een half jaar doen vergeten. Het grootste verschil zit ‘m op de bank. Felice Mazzu, die underdog Sporting Charleroi zes seizoenen boven zichzelf deed uitstijgen, kiest voor een ander tactisch concept dan zijn voorganger. Voorzichtiger, meer vanuit defensieve zekerheid vertrekkend, maar de jongste speeldagen vooral: saaier, zonder inspiratie, kans(en)loos. En futloos. Exponent hiervan is Sander Berge. De Noor lijkt met zijn hoofd in andere oorden te vertoeven en speelt veel te afwachtend. De vleugelbacks Maehle en Uronen blijven hangen en zijn minder dreigend dan onder Clement. Tactische opdrachten? Topschutter Aly Samatta scoorde nog niet. De Japanner Junya Ito verslikt zich in zijn dribbels.

Twee keer op een rij verliezen is vervelend, de manier waarop stemt nog veel meer tot nadenken. Genk moet zich herpakken.

Moeilijk uitvoerbaar concept

Processie van Echternach. Een jaarlijkse optocht in de gelijknamige Luxemburgse stad die op de dinsdag na Pinksteren wordt gehouden en waarbij de deelnemers aan elkaar vastgemaakt zijn met witte zakdoeken en afwisselend op hun linker- en rechtervoet naar voren springen. Het is vooral de oorspronkelijke processie, die in 1947 werd bijgestuurd, die in het collectieve geheugen blijft hangen: drie stappen naar voren, twee terug. In de perceptie gaat de processie zelfs achterwaarts, zo wordt het alleszins vaak gehanteerd als metafoor.

Vraag is of het voetbal van het nieuwe Anderlecht, zeg maar: ‘het project-Kompany’, kleine stapjes in de goede richting zet. Na drie speeldagen heeft de speler-manager al tweeëntwintig spelers uitgeprobeerd. Voor de derde keer op rij stonden er rechts en links andere backs. Samir Nasri kwam voor het eerst aan de aftrap, Yari Verschaeren werd opgeofferd. De 17-jarige maakte als invaller in twaalf minuten meer indruk dan Nasri en Vlap samen.

Tactisch berust het concept van Vincent Kompany op de patronen die Pep Guardiola er bij Barcelona, Bayern München en Manchester City insleep. Backs die naar binnen sluipen om een overtal op het middenveld te creëren. Vleugelaanvallers die de actie maken. Iedereen altijd in beweging. Nadruk op balbezit. Vaak onnavolgbaar voetbal dat tegenstanders voor grote problemen stelt, op voorwaarde dat je net als Guardiola over uitermate getalenteerde voetballers beschikt, die spelinzicht koppelen aan een flinke dosis creativiteit, tactische discipline en een helder hoofd. Kortom, toppers. Die heeft Anderlecht (nog) niet. Best mogelijk dat de jonkies over vijf jaar gegeerd zijn bij topclubs in de beste Europese competities, maar nu is dat nog niet het geval. Hen belasten met een moeilijk uitvoerbaar tactisch concept is veel gevraagd.

Steriel stapelvoetbal

Vrijdag werd er twintig minuten zwierig gevoetbald, zonder al te veel doelgevaar te creëren. Tel de goede momenten van drie wedstrijden samen en je komt aan een uur degelijk tot goed voetbal op vier en een half uur voetbal. Dat is te weinig. Zeker tegen tegenstanders als KV Oostende, Moeskroen en KV Mechelen. Zelfs tegen tien Mechelaars bleef paars-wit na de rust steriel stapelvoetbal produceren. Handbal met de voet. Balletje rondtikken en wachten op een opening die er niet kwam. Alleen in het slot van de wedstrijd, met een échte spits, waren er drie dotten van kansen.

Binnenkort komt het vierluik Genk-Standard-Antwerp-Club Brugge eraan. Dat wordt andere koek. De nood aan een controlerende middenvelder en een diepe spits blijft groot. Recente aanwinst Nacer Chadli beantwoordt aan geen van beide profielen, hij moet ervaring brengen op de vleugel. Volgens Michael Verschueren is het huiswerk nochtans ‘ongeveer klaar’.

Ondertussen vochten de vorige en de huidige voorzitter een ordinaire ruzie uit op het publieke forum: het draagt niet bij tot de feestvreugde en het algemeen respect voor het instituut Anderlecht. Mogelijk komt het allemaal goed, moet iedereen – ook de journalistieke waarnemers – meer geduld oefenen en spreken we over een paar maanden van Kompanyesk totaalvoetbal. Het kan, maar het lijkt niet waarschijnlijk. Voorlopig lijkt het meer de processie van Anderlechternach.

(Deze bijdrage verscheen maandag 5 augustus in de reeks ‘De bankzitter’ in De Standaard.)

Teleurstellend zwak. Zo kan je de prestaties van de meeste scheidsrechters tot nog toe samenvatten. Op sommige velden werd er zelfs geflaterd dat het een lieve lust was. Meer nog dan de goede start van Club, Standard, Antwerp, KV Mechelen en Oostende is dat de rode draad van de eerste twee speeldagen.

‘We willen elke scheidsrechter beter maken en goed begeleiden om zijn of haar niveau op te krikken’, stelde Frank De Bleeckere voor aanvang van de competitie (De Standaard, 24 juli). Hij zei er nog bij dat een onzichtbare referee een sterke prestatie heeft geleverd. Helaas, de scheidsrechters waren tot nog toe zéér zichtbaar, en zelden om de goede redenen. Het is heel vroeg om na speeldag 2 verregaande conclusies te trekken, maar de alarmbel zou al mogen afgaan. Benieuwd wat de officiële communicatie van de scheidsrechtersbazen vandaag zal zijn.

Het begon vrijdagavond nog redelijk onschuldig. Noch scheidsrechter Laforge, noch de videoreferee zagen een strafschopovertreding toen Vanaken duidelijk op de hielen werd getrapt. Een ongelukje, maar wel een waardoor de Bruggeling een doelkans werd onthouden. Het eerste doelpunt van Club werd aanvankelijk afgekeurd omdat een assistent-scheidsrechter Okereke in buitenspelpositie zag lopen. Gelukkig kon de VAR die flater snel rechtzetten. Onbegrijpelijk dat de lijnrechter met z’n vlaggetje zwaaide, want er is nog altijd iemand in het busje die kan corrigeren. Helemaal op het eind greep de VAR in om de gele kaart van Openda te laten omzetten in rood: die overtreding was inderdaad gevaarlijk. Schouderklopje voor de videoref.

Belachelijke handspelregel

Nathan Verboomen had het in Standard-Zulte Waregem op Olivier Deschacht gemunt. Eerst kreeg die de bal tegen de arm. Penalty, oordeelde de scheids. Kom toch maar eens kijken, zei de VAR. De beslissing werd teruggedraaid. Alles draaide rond het begrip ‘onnatuurlijke houding’. Was de arm van de verdediger in een normale of abnormale positie? Normaal, zo luidde de conclusie. U moet zelf eens die beweging maken, in normale omstandigheden bewegen mensen hun arm niet naar achteren. Geen natuurlijke beweging, dus, maar evenmin een strafschop, want Deschacht probeerde zijn arm weg te trekken. De nieuwe handspelregel zorgt voor commotie omdat hij ronduit belachelijk is.

Vroeg in de tweede helft stuurde Verboomen Deschacht naar de kleedkamer na een weliswaar roekeloze maar balgerichte tackle. Typisch voor een linksvoetige die aan zijn rechterkant wil tackelen met links: het oogt agressiever dan het is. Verboomen liet zich geen tweede keer terugfluiten door de man in het busje. Koppigheid is geen goede eigenschap voor een spelleider.

In Kortrijk kreeg Charleroi een strafschop nadat een Kortrijk-verdediger de bal met de bovenkant van de schouder in hoekschop had gewerkt. Niemand zag er een strafschop in, de spelers van Charleroi protesteerden niet eens. Alleen de VAR had een inbreuk tegen de handspelregel gezien, scheidsrechter Boterberg volgde diens advies.

Ook in KV Mechelen-Genk was er een betwistbaar handspel. Scheidsrechter Van Driessche zag er geen graten in dat een Genk-verdediger de bal met de arm beroerde. Zijn collega Boucaut deed in Antwerp-Waasland-Beveren net het tegenovergestelde. Twee maten…

Op de eerste twee speeldagen van vorig seizoen werden er zes strafschoppen gefloten, eentje vanwege handspel. De voorbije weekends waren dat er zeven, waarvan liefst vijf voor hands. Geen toeval.

‘Voetbalbond, dankuwel’

Sportief gezien is KV Mechelen een flinke aanwinst voor 1A. Leuke ploeg, goed gecoacht, 11.500 fanatieke abonnees die de club door dik en dun steunen en voor een Engelse sfeer zorgen. Van de veertien spelers die tegen Genk op het veld kwamen, waren er twaalf vorig seizoen al in 1B actief in Mechelen. Alleen doelman Thoelen – vervanger van Verrips, die de omkopingsaffaire aangreep om zijn contract te verbreken – en invaller Bateau, die in het verleden al Achter De Kazerne speelde, waren er in 2018/2019 niet bij. In Mechelen wandelen de voetballers nooit alleen, om even een traditioneel Engels voetballied door de Nederlandstalige mangel te halen.

Genk speelde zonder hart en zonder enthousiasme, verklaarden coach Mazzu en aanvoerder Dewaest achteraf. Het verweer van de landskampioen was inderdaad nogal slapjes. Al is ook dat de verdienste van de thuisploeg, die wél met een groot hart en veel enthousiasme speelde.

En toch blijft er dat wrange aspect dat KV Mechelen nooit op dit niveau had mogen spelen. De poging tot matchfixing van maart 2018 werd bewezen geacht door de juridische sportinstanties, alleen een gaatje in het reglement liet het BAS toe om de initiële veroordeling ongedaan te maken. ‘Voetbalbond maffia’, riepen de Mechelse supporters twee weken geleden in de verloren Supercupwedstrijd tegen ditzelfde Genk. ‘Voetbalbond, dankuwel’ ware meer gepast geweest in deze omstandigheden.

Propere Vrijdag

Vrijdagavond begonnen Beerschot en Lokeren aan het seizoen in 1B. Toevallig de twee clubs die met lege handen achterbleven na Operatie Schone Handen. Beerschot had gehoopt de plaats van Mechelen in te mogen nemen, Lokeren die van Waasland-Beveren. ‘Propere Vrijdag’, zo werd dit duel treiterig gedoopt op het Kiel.

Bij Beerschot – opnieuw onder die naam spelend met het originele stamnummer 13 – werd vorige week het laatste restant van KFCO Wilrijk uit de club gewerkt: ex-voorzitter Eric Roef. Naar verluidt was de samenwerking niet meer van harte en werd ook Wilrijk in het verleden niet zo keurig beheerd, maar het komt hoe dan ook bijzonder ondankbaar over dat die supporters – ook al zijn het er dan maar enkele tientallen – nu clubloos achterblijven, nadat KFCO Wilrijk eerst de naam Beerschot had helpen overleven.

Sporting Lokeren heeft een nieuwe patron: Louis de Vries, die een verleden heeft bij zowel Antwerp als (Germinal) Beerschot, nam de noodlijdende club over van Roger Lambrecht. Net als Beerschot lijkt Lokeren flink versterkt, alleen hadden de bezoekers af te rekenen met blessures en drie spelers die door administratieve blunders nog niet speelgerechtigd waren. Beerschot won verdiend met 1-0. Een tweede treffer werd ten onrechte afgekeurd voor buitenspel, want de bal was door een tegenstander tot bij doelpuntenmaker Rubin Seigers gedevieerd. Je kunt er donder op zeggen dat er zeer binnenkort gepleit zal worden voor een VAR in 1B.

Het dragen van een boerka in de openbare ruimte is nu ook in Nederland verboden. In België was dat eerder al het geval. Een Nederlandse courant gaf uitvoerig aan hoe Jan Modaal zou kunnen overgaan tot een ‘burgerarrest’ mocht hij of zij een medemens in boerka tegen het lijf lopen. Een verklikkersmentaliteit die critici van de maatregel deed denken aan het verlinken van Joden in de jaren 30 of Amerikaanse communisten in de jaren 50. Je buurman een hak willen zetten is van alle tijden.

Zoals gebruikelijk kon je de microkosmos Vlaanderen de voorbije dagen opdelen in voor- en tegenstanders van het boerkaverbod en zoals al even gebruikelijk hadden de meesten een punt en toch weer niet. De essentie werd verzopen in non-argumenten. Daarom, een poging om dit in een bredere context te plaatsen.

1. Een boerka is een kledingstuk dat alles behalve de ogen verbergt. Het is een ontmenselijkende manier om je aan de buitenwereld te tonen. Dat is niet de schuld van de draagster, want die wordt ertoe verplicht om dat alle vormen van het lichaam verhullend gewaad te dragen. De boerka is een vorm van doorgedreven anonimisering. Een boerka zegt: ‘Deze vrouw is er wel en ze is er tegelijk ook niet. Zij mag zich niet tonen en u mag haar niet zien. Negeer haar, zij bestaat niet voor u.’

De boerka is het perverse resultaat van een zeer bekrompen interpretatie van antieke religieuze teksten, opgesteld door een of andere profeet die zogezegd in opdracht van een of ander denkbeeldig opperwezen verboden en verplichtingen in een of andere heilige wettekst heeft gegoten, iets waar alle godsdiensten nogal sterk in zijn. Kracht van de onderdrukking. Gij zult dít doen en dát laten, wilt gij later in het walhalla belanden.

De boerka gaat verder dan de objectivering van de vrouw, die zo typisch is voor onze westerse samenleving. De boerka heft de vrouw gewoon op. Wat je ziet is een zwarte, spookachtige verschijning. Geen idee of er onder die stof een wezen in jeans rondloopt, of in een sexy kleed met diepe décolleté, of wie weet wel helemaal naakt. Je ziet een levend wezen dat niet volwaardig mag leven. De boerka is een symbool van onvrijheid, een verwerpelijke manier van omgaan met de seksen. Klaar.

2. Moet de boerka dan verboden worden in een ‘liberale’ democratie? En wat dan met het recht op zelfbeschikking, ook al weet je dat de onzichtbare vrouw daar niet zelf voor gekozen heeft? Het zijn terechte maar ook zeer moeilijke vragen. Klinkt een boerkaverbod op het eerste gezicht ontzettend logisch — de onderdrukking van de vrouw past niet/nooit in een moderne maatschappij —, dan wordt dat al een pak moeilijker als je er ernstig over nadenkt. Het argument dat iedereen in de openbare ruimte herkenbaar moet zijn, is zeer zeker zinnig. Maar wat dan met andere gedeeltelijk lichaamsbedekkende kleding: de hoofddoek, dat is een binnenkopper voor moslimbashers, maar mogen ook nonnetjes dan niet meer keuvelend op straat rondlopen? Mag een hoodie nog? Een hoed of een pet?

Wanneer één welbepaalde regeringspartij de voorbije jaren voor de zoveelste keer de aandacht van een heikele kwestie wilde afleiden, werd niet zelden de boerkini opgevoerd als discussiepunt, een soort boerka-by-the-pool. Sindsdien duikt de boerkini vaker op Twitter op dan in realiteit. Tegenstanders die zich bedienden van een Verlichtingslogica, of die misbruik maakten van de uitgangspunten van die Verlichting, vergaten daarbij dat de weigering om boerkini’s toe te laten erop neerkwam dat die vrouwen, die sowieso al slachtoffer zijn van onderdrukking, opnieuw slachtoffer werden, deze keer van westerse bemoeizucht. De ene onvrijheid (het moeten dragen van een ontmenselijkend gewaad) werd bestreden met de andere onvrijheid (niet mogen zwemmen in een publiek zwembad). Alsof die vrouwen ‘daders’ waren, schuldig aan het dragen van een voor onze samenleving ongepast geachte outfit. Van slachtoffers daders maken, daar zijn we doorgaans goed in.

3. Ik heb nog nooit een vrouw in boerka of boerkini gezien, behalve op foto. Misschien kom ik wel op de verkeerde plekken, of let ik niet goed op. Hoeveel zijn het er in de Nederlanden? Duizend? Honderd? Enkele tientallen? Geen idee, maar in elk geval is het niet zo dat ze het straatbeeld domineren. Het lijkt me dat de boerka opnieuw zo’n typische symbooldiscussie is, die eerder voortspruit uit angst voor en haatgevoelens tegen ‘de moslim’ (de ‘vreemdeling’, in de simplistische, samenvattende bewoordingen van een significant aantal medemensen), dan uit een oprechte bekommernis met die boerkadraagsters, die inderdaad slachtoffers zijn. Het Kwaad zit dan niet in het gewaad, maar in het hoofd van de draagster. Guilt by association.

Als het medeleven met en de betrokkenheid bij die onderdrukte vrouwen wél oprecht is, toch één bedenking: deze samenleving heeft andere, acutere problemen. Armoede. Kansarmoede. Discriminatie. Racisme. Genderongelijkheid. Dat ‘de vrouw’ anno 2019 nog altijd moet vechten voor gelijkberechtiging is veel erger dan dat deelaspect ‘vrouw in boerka’. Een maatschappelijk gevecht organiseren tegen de fysieke boerka is in mijn ogen minder prioritair dan de strijd aangaan tegen de mentale boerka, die heel wat vrouwen nog altijd moeten dragen. Laten we er misschien eerst voor zorgen dat ‘onze’ vrouwen hun onzichtbare boerka mogen afgooien.

4. Dat neemt niet weg dat we de boerka op morele, emancipatorische, filosofische en — voor wie dat per se wil — zelfs religieuze gronden consequent moeten afwijzen. Niemand zou zich moeten verbergen voor wie hij of zij is. In plaats van dit juridisch te verankeren, zouden we in ons onderwijs de nadruk moeten blijven leggen op die ongelijkheid, die onrechtvaardigheid en die religieuze dwingelandij. De school is de plek bij uitstek om segregatie af te wijzen en dat te blijven doen. En opnieuw. En opnieuw. Tot ver voorbij het punt dat we het beu worden.

(Deze bijdrage verscheen maandag 29 juli in De Standaard, als start van het nieuwe seizoen van ‘De bankzitter’.)

Le nouveau Anderlecht begon met een faux-pas aan het seizoen. 1-2 verlies tegen KV Oostende, dat had niemand zien aankomen, zelfs niet met dit jong en onervaren team. Het nieuwe paars-wit opende opwindend, maar viel na een tegentreffer helemaal stil. KRC Genk, Club Brugge en Standard wonnen wel.

De Anderlechtsupporters leken hun vakantie onderbroken te hebben, of hem anders te hebben ingedeeld, om erbij te kunnen zijn wanneer de prins van het Astridpark zijn Blijde Herintrede maakte. Tegenover vele lege zitjes in andere 1A-stadions zette het Lotto Park – het blijft wennen aan die afrekening met de Vanden Stock-dynastie – gevulde banken en veel positivisme.

Gedragen door dat enthousiasme begon Anderlecht opwindend aan de wedstrijd tegen Oostende. Speler-manager Vincent Kompany had al op het wedstrijdblad een statement gemaakt: buiten de Oostenrijker Peter Zulj en hijzelf stond geen enkele speler van ouder dan 23 in de basis. Tweede statement: relatieve nieuwkomer Zulj, pas in januari naar Brussel verhuisd, droeg de aanvoerdersband. Het werd al snel duidelijk wie de échte leider op het veld was.

Versterking nodig

‘We love you Sporting, we do’, joelde de menigte. Het aanvallend kwartet Doku-Verschaeren-Vlap-Amuzu zorgde voor technische hoogstandjes, infiltraties, dribbels en doelgevaar. Alles en iedereen bewoog. Michel Vlap scoorde met een mooie draaibal. En nog voor het kwartier rondde hij opnieuw fraai af. De vreugde was groot maar van korte duur: de VAR had, terecht, gezien dat Vlap bij de aanname buitenspel stond.

Het leek wel alsof het afkeuren van de goal van de bevrijding de thuisploeg meteen kortwiekte. Zeker toen Ronald Vargas gelijk maakte. De Venezolaan, ex-Anderlecht, juichte ingetogen. Dat hij in drie seizoenen Astridpark vaker het medisch kabinet dan het voetbalveld had gezien, maakte daarbij niet uit. De stelregel onder voetballers luidt: niet uitbundig juichen tegen je ex-club. Blijf waar je bent of hang de hypocriet niet uit, lijkt ons dan de keuze die je moet maken.

Na de rust was er niets meer te merken van het frivole paars-wit van het openingskwartier. Te traag, te voorspelbaar, te weinig ideeën, ook na de inbreng van Samir Nasri. Alles en iedereen stond stil. Sakala scoorde dan ook nog eens op de tegenaanval. 1-2, weireldploegsje won van club met wereldvoetballer. ‘Er is niets onverwachts gebeurd’, vergoelijkte Kompany achteraf, ‘ik heb de jongens hiervoor verwittigd.’

Anderlecht heeft versterking nodig. Als het van achteruit wil voetballen, mét inbreng van de doelman zoals bij Man. City, is Didillon een hopeloos geval. Slechte voeten. Zulj creëerde wel enkele openingen, maar wint geen duels en is te traag. Gerkens is geen spits. Een meevoetballende doelman, een controlerende middenvelder en een balvaste diepe spits moeten op het verlanglijstje staan. Omdat Kompany toch liefst volk aantrekt dat hij kent: Claudio Bravo, Yaya Touré (al ging die in mei met voetbalpensioen) en Edin Dzeko, bijvoorbeeld.

Jammer dat Marvelous Nakamba niet meer beschikbaar is. Hij tekent eerstdaags bij Aston Villa. De Zimbabwaanse middenvelder raakte bij Club Brugge op een zijspoor omdat de vorige trainer (Leko) de voorkeur gaf aan een speler (Rits) die bij dezelfde makelaar (Veljkovic) als hijzelf zat. Zo worden talenten die hier wíllen spelen naar de uitgang geduwd. De handen zijn nog lang niet schoon.

Soepele 4-3-3

Standard toonde op Cercle nochtans dezelfde januskop als vorig seizoen. Afwezig tijdens grote delen van de wedstrijd, terend op flitsen. De eerste helft was ronduit zwak, Emond miste tot overmaat van Luikse ramp ook nog een strafschop. Na de rust gaf Standard wel thuis, al bleef doelgevaar grotendeels uit. De doelpunten in de slotfase kwamen uit de lucht vallen. Invallers Carcela en Limbombe waren beslissend, met een assist en een goal. Michel Preud’homme heeft nog behoorlijk wat puzzelwerk. Net als Cercle: dat heeft dit jaar nog maar twee keer gewonnen.

Dan had Philippe Clement zijn huiswerk al beter gemaakt. Weg is de 3-1-4-1-1 van onder Leko, Clement houdt vast aan zijn bekende patronen in een soepele 4-3-3, waarbij de vleugelverdedigers bij balbezit heel hoog mee oprukken en Vormer en Vanaken de infiltrerende middenvelders zijn. Waasland-Beveren zette daar niet zoveel tegenover, maar kwam wel verrassend op voorsprong. De videoreferee speelde een opvallende rol bij de eerste twee doelpunten: hij kende de nieuwe handspelregel in elk geval al beter dan de jonge scheidsrechter Lothar D’hondt. Bal tegen arm of hand die niet tegen het lichaam hangt, is onverbiddelijk strafschop. Het aantal elfmeters zal aanzienlijk stijgen dit seizoen.

Maradona van de terrils

KRC Genk opende vrijdag met een moeizame thuiszege tegen KV Kortrijk. Dat de bezoekers op voorsprong kwamen dankzij een zondagsschot op vrijdagavond van Julien De Sart (doelman Vukovic sloeg ook nog eens vlotjes naast de bal), kan je nog catalogeren onder ‘pech onderweg’. Dat de Limburgers de hele eerste helft nauwelijks aan uitgespeelde kansen kwamen, was vervelender. Onder nieuwe trainer Felice Mazzu wordt gekozen voor een stevig blok in 4-3-3. Vleugelaanvallers Maehle en Uronen lijken op het eerste gezicht minder vrijheid te genieten dan onder Clement. Dat zorgt voor meer defensieve zekerheid, maar het overrompelende van vorig seizoen bleef daardoor in offensief opzicht achterwege. Kwestie van vaste patronen inoefenen?

In de tweede helft scoorden de jonge nieuwkomers van Genk: eerst de 18-jarige Zweed Benjamin Nygren, daarna zijn vervanger, de 20-jarige Roemeen Ianis Hagi. Toen die het veld betrad maakte mama Hagi in de tribune een kruisje en bleef papa Hagi stoïcijns toekijken. Minder dan twee minuten later kon de trotse vader al breeduit lachen. Zoonlief had de winning goal aangetekend. Gheorghe Hagi werd destijds de ‘Maradona van de Karpaten’ genoemd. Wie weet noemen ze Ianis binnenkort wel de ‘Maradona van de terrils’. De straffe linkervoet heeft hij in elk geval van papa geërfd, net als de neiging om te mekkeren op het veld.

AA Gent, tenslotte, gaf gisteren in de slotminuten nog twee punten weg in de lastige uitwedstrijd bij Charleroi. Het is intussen al twaalf jaar geleden, van het seizoen 2007/2008, dat de G5-teams nog eens alle vijf hun openingswedstrijd wonnen.

(Deze voorbeschouwing op het nieuwe voetbalseizoen, slot van een reeks van drie bijdragen, werd eerder gepubliceerd in De Standaard van vrijdag 26 juli.)

Hoe de spelerskernen van de zestien eersteklassers er definitief uitzien, zullen we pas over vijf en een halve week weten, als de transferperiode wordt afgesloten. Voorlopig blijft Vincent Kompany de opvallendste inkomende transfer. En Mogi Bayat is terug van nooit echt weggeweest.

***

Echt analyseren kunnen we de zomertransferperiode pas op maandag 2 september om middernacht. Het is een jaarlijkse realiteit dat clubs tot het ultieme moment proberen hun kern te versterken of van overbodige spelers af te raken.

De opvallendste transfers waren uitgaande. Wesley verliet Club Brugge voor de Premier League, Aston Villa betaalde zo’n 25 miljoen euro. Leandro Trossard, ex-Genk, trok eveneens naar Engeland, waar Brighton 20 miljoen neertelde. En ook Moussa Djenepo, vorig seizoen bij Standard, moet voortaan een mondje Engels praten: Southampton vond hem bijna 16 miljoen waard. Roeslan Malinovski, een van de sterkhouders van de landskampioen, verdient de kost vanaf nu in Bergamo, waar Atalanta 13,7 miljoen op tafel legde.

Het aantal buitenlandse spelers daalde lichtjes, van 303 exact een jaar geleden tot 289 nu. Maar de vaststelling blijft dat zes op tien spelers in de Jupiler Pro League niet de Belgische nationaliteit hebben en dat tweederangs buitenlanders nog altijd de voorkeur genieten op eigen jeugd. De totale marktwaarde van alle 1A-spelers wordt op 750 miljoen euro geschat. Ter vergelijking: in de Nederlandse Eredivisie is dat 965 miljoen. In de Premier League bijna 9 miljard.

Spannende weken

Aan inkomende zijde is Zinho Vanheusden voorlopig de duurste vogel. Standard betaalde 12,6 miljoen euro aan Inter, met de achterliggende gedachte dat de Belgische belofte later kan worden teruggekocht voor een significant hoger bedrag. Financial Fair Play omzeilen is tegenwoordig een kwestie van een-tweetjes onder clubs. Standard rekent dezer dagen voor zijn transferbeleid trouwens op de van witwaspraktijken betichte makelaar Mogi Bayat, morele bedenkingen zijn duidelijk niet van tel. Bayat kon Anthony Limbombe, geflopt bij Nantes, in Luik stallen. Andere nieuwkomer is de Uruguayaan Avenatti, die het niet onaardig deed bij Kortrijk, maar de vraag is of hij de top aankan.

Genk versterkte zich met vleugelaanvaller Theo Bongonda, de Roemeense belofte Ianis Hagi en de Tsjechische controlerende middenvelder Patrik Hrosovsky, maar zou topschutter Aly Samatta en Sander Berge nog kunnen kwijtspelen. Zij mogen weg, mits de juiste prijs wordt betaald. Dat worden nog spannende weken.

Ook bij runner-up Club Brugge is het afwachten of het vertrek van met name Wesley voldoende gecompenseerd werd. De Nigeriaanse spits David Okereke, overgekomen uit de Italiaanse tweede klasse, heeft grote schoenen te vullen. Danjuma is nog een mogelijke vertrekker. Op de bank zit nu kampioenenmaker Philippe Clement, terug thuis in het Jan Breydelstadion, zijn derde club in twee jaar tijd.

Bij Antwerp bleef Dieumerci Mbokani, bij AA Gent kwam Laurent Depoitre terug en werd vooral de defensie verstevigd.

Kompany & vrienden

Jaren van desastreus transferbeleid mondden vorig seizoen uit in een zesde plaats voor Anderlecht, een absoluut dieptepunt. Hoop op beterschap kreeg echter een naam: speler-manager Vincent Kompany. Aangekondigd op de laatste speeldag van vorig seizoen, waardoor de rest van het voetbalnieuws toen naar de binnenpagina’s van de sportkranten verwezen werd. In het Lotto Park – nieuwe bazen, nieuwe wetten, nieuwe stadionnaam – wil men van overbodig voetbalpersoneel af, dure vogel Adrien Trebel op kop.

De Nederlander Michel Vlap komt over van Heerenveen en Landry Dimata werd definitief overgenomen van Wolfsburg, maar de nieuwe sportieve baas op en naast het veld koos vooral voor bekend volk. Simon Davies, ex-Man. City, wordt als hoofdcoach Kompany’s rechterhand op de bank. De nieuwe beloftencoach Craig Bellamy speelde nog samen met Kompany in Manchester. De 22-jarige centrale verdediger Philippe Sandler, een Nederlander, wordt dan weer gehuurd van City. En ook de Fransman Samir Nasri is een ex-ploegmaat: hij belandde de voorbije jaren zowel sportief als extra-sportief (dopingschorsing) op een zijspoor. Even leek de Duitser Sidney Sam, een oude bekende van Kompany uit zijn HSV-periode, daar nog bij te komen, maar die bleek te hoge financiële eisen te stellen. De keuze van Kompany om bekende gezichten te halen is zowel begrijpelijk als riskant.

Wie wordt kampioen?

KRC Genk duwt de rol van titelfavoriet van zich af, dat las u gisteren al, vraag is of Club Brugge, Standard of Anderlecht zich van bij de start kunnen opwerpen als kandidaat-kampioen. Het eerste treffen tussen teams uit de zogeheten G5 staat pas op de vijfde speeldag op het programma: KRC Genk ontvangt dan Anderlecht. Een week later zijn er de duels Club Brugge-Genk en Anderlecht-Standard.

Voor de degradatiestrijd is het traditioneel uitkijken naar de nieuwkomer, KV Mechelen, schuldig bevonden aan poging tot matchfixing maar door een gaatje in het reglement toch welkom in 1A, de ‘usual suspects’ Eupen, Moeskroen en Waasland-Beveren, en het op papier verzwakte Monaco-filiaal Cercle Brugge. De voorbije seizoenen was er telkens een onverwachte daler (KV Mechelen, Lokeren). Voor die weinig benijdenswaardige rol wordt er zeer nadrukkelijk in de richting van KV Oostende gekeken.

(Tweede van drie voorbeschouwingen op het nieuwe voetbalseizoen, verschenen in De Standaard van donderdag 25 juli.)
Morgenavond openen KRC Genk en KV Kortrijk het voetbalseizoen 2019/2020. De competitieformat blijft ongewijzigd, mét play-offs. Er wacht de nieuwe Pro League-voorzitter Peter Croonen een flinke uitdaging: een jaar na ‘Schone Handen’ moet een nieuw tv-contract onderhandeld worden.
***
KRC Genk werd twee maanden geleden verdiend landskampioen, ook al dreigde die titel door de halvering van de punten na de reguliere competitie nog in gevaar te komen in Play-off 1. Ironisch genoeg is opponent Club Brugge altijd tegenstander geweest van deze competitieformat, terwijl Genk nadrukkelijk pro is. Nog altijd, zo benadrukt voorzitter Peter Croonen, die op 22 mei ook werd verkozen tot voorzitter van de Pro League. ‘Play-offs zijn niet zaligmakend en als leider na de reguliere competitie word je mathematisch benadeeld, dat is zo, maar dat is de prijs die je in een klein land als België moet betalen om een spannende competitie te creëren. In Italië is Juventus voor de achtste opeenvolgende keer kampioen geworden. Is dat dan beter?’
In Play-off 1 verandert er niets. Play-off 2 wordt hervormd van twee reeksen van zes naar vier reeksen van vier ploegen. De degradant uit 1A, de kampioen uit 1B en de nummers vijf en zes uit 1B mogen voortaan meespelen, de inzet is nog altijd een duel tegen het nummer vier uit Play-off 1 voor een plek in de voorronde van de Europa League. De zevende en achtste uit 1B spelen play-downs in een best-of-five-formule.

Nieuw tv-contract
‘Schone Handen’ zal zijn schaduw blijven werpen over het nieuwe seizoen. ‘We zijn vastberaden om wat er gebeurd is als hefboom te gebruiken om veranderingen door te voeren’, stelt Croonen. ‘Het bondsreglement is voor verbetering vatbaar, die oefening is al gestart binnen de voetbalbond. Voor het sociale en fiscale luik moeten we de scheiding der machten respecteren en de resultaten van het onderzoek afwachten.’
De Pro League staat voor belangrijke maanden, want het huidige tv-contract loopt over een jaar af. De onderhandelingen zullen wellicht nog dit najaar worden opgestart, na het uitschrijven van een ’tender’ binnen de Pro League. Croonen: ‘Dit wordt een oefening in solidariteit. Bedoeling is om de rechten collectief te blijven verkopen, dat is het beste voor álle clubs. We moeten ons als profclubs ook wapenen tegen de veranderingen inzake mediaconsumptie die op ons afkomen. Het lineaire tv-kijken in de huiskamer staat onder druk. Live content is daarom belangrijker dan ooit, maar de consumptie ervan evolueert snel met de technologie. Binnen de Pro League moeten we ons voorbereiden op die nieuwe evoluties.’
Dat Croonen daarbij twee petjes draagt, liga- én clubvoorzitter, ziet hij eerder als een voordeel. ‘In een belangenvereniging is het logisch dat de voorzitter lid is van de vereniging. Concurrenten zijn ook collega’s, we hebben elkaar nodig om een competitie te kunnen organiseren. De twee korte periodes met een neutrale voorzitter die we hebben gekend waren trouwens geen onverdeeld succes.’

Genkse nuchterheid
Over naar de sportieve ambities van KRC Genk. Na de vorige drie titels volgde telkens een sportieve terugval. Is de club nu wel gewapend om te bevestigen? ‘Onze intentie is om te bevestigen, vertrekkend van de klassieke ambities: play-off 1 halen, een Europees ticket veroveren, ver raken in de beker en het in de Champions League beter doen dan bij onze vorige deelnames, liefst door voor het eerst een wedstrijd te winnen in de groepsfase’, blijft Peter Croonen bescheiden. In de vorige twee CL-campagnes, in 2002 en 2011, behaalde Genk respectievelijk vier en drie punten, en verloor het onder meer met 6-0 van Real Madrid, 5-0 van Chelsea en 7-0 van Valencia.
‘We hebben goed gewerkt de voorbije weken, zowel commercieel als sportief. Wie weg ging, maakt sportief een goede stap; die wilden we niet tegenhouden mits de transfervergoeding telkens ook marktconform was. Wie naar hier is gekomen, heeft alles in zich om sportief het verschil te maken. We zijn ook blij dat we snel hebben kunnen reageren op het trainershoofdstuk, door Felice Mazzu te overtuigen.’
Het typeert de nuchterheid van de KRC Genk-voorzitter. ‘Wij zijn geen tafelspringers. Ons budget is pas het zesde van de Pro League en de kloof met de eerste vier op dat vlak is groot. We zijn financieel gezond en willen dat blijven. De uitgaven waren al significant hoger dan de inkomsten op Belgisch competitieniveau. Bovendien kan je de traditionele inkomstenbronnen – ticket- en abonnementenverkoop, sponsoring, merchandising, tv-gelden – slechts geleidelijk verhogen, dus moeten wij proberen ons te plaatsen voor Europees voetbal en geregeld spelers verkopen. Kwalificatie voor de Champions League levert ons veel geld op en tegelijk zijn onze spelers meer waard geworden.’
Wie dan wel favoriet is voor de titel? ‘Club Brugge is titelkandidaat Nummer 1. Ook door het wegplukken van Philippe Clement bij ons is elk minder resultaat voor hen te weinig. Anderlecht heeft grote inspanningen gedaan om weer aan te knopen met de historische successen. Michel Preud’homme heeft zowel bij Standard als elders al bewezen dat hij een kampioenenmaker is. En ook AA Gent is gebeten om weer op de top 3 te mikken. Reken daar ook ons, de outsiders Antwerp en Charleroi, en de traditionele verrassing bij, en je weet dat het een spannende competitie kan worden.’

(Deze bijdrage verscheen woensdag 24 juli in De Standaard, als eerste van een reeks van drie voorbeschouwingen op het nieuwe voetbalseizoen in België.)
Een voorbeschouwing op een nieuw seizoen kan tegenwoordig niet meer zonder het over de scheidsrechters en meer in het bijzonder de videoreferee te hebben. Geen goede zaak, maar binnen de voetbalbond wordt gewerkt aan een professionelere omkadering, duidelijkere communicatie en directere coaching.

Aan reële en virtuele voetbaltogen werd weer flink gediscussieerd afgelopen seizoen. Niet zelden ging het dan over de rol van de video assistant referee in cruciale wedstrijden. VAR is meer een scheldnaam dan een afkorting geworden. Nochtans deden de videoreferees, die sinds vorige zomer bij alle wedstrijden werden ingezet, het goed, blijkt uit officiële cijfers over de reguliere competitie. 102 keer leidde een tussenkomst van de VAR tot een gewijzigde beslissing: 71 van die interventies waren correct, goed voor een score van 70 procent. Het seizoen voordien, tijdens de proefperiode, was dat 72 procent, vergelijkbaar dus.
Zeven op tien, dat is nog altijd onderscheiding, al zullen ze het daar met name bij Club Brugge niet onmiddellijk mee eens zijn. Tijdens Play-off 1 voelden de Bruggelingen zich drie keer zwaar benadeeld door beslissingen in het busje.

Buitenspel is buitenspel
‘De VAR is niet meer weg te denken uit het moderne voetbal’, benadrukt Frank De Bleeckere, ‘deputy technical director’ van het Departement voor Arbitrage van het Profvoetbal binnen de voetbalbond. ‘Dit jaar zullen we alleen nog actieve referees inzetten als VAR. Semiprofs die dagelijks met voetbal bezig zijn. De UEFA vraagt dat de VAR alleen tussenkomt bij ‘blatant wrong decisions’. Daar hebben we de voorbije weken hard aan gewerkt. Gaan we discussies blijven hebben rond interventies? Ja, daar ben ik zeker van, maar het niveau van juiste beslissingen moet hoger gebracht worden.’
Wat nu precies ‘blatant wrong decisions’, of in het vakjargon: ‘clear errors’, zijn, was vorig seizoen niet altijd even duidelijk. Als een aanvaller een nauwelijks zichtbare teen buitenspel staat, heeft de assistent-scheidsrechter zich dan vergist door niet met zijn vlag te zwaaien, of is dit geen ‘clear error’? De Bleeckere is duidelijk: ‘Nu we een lijn kunnen trekken om een buitenspelsituatie te herbekijken, is dit een feitelijke beslissing geworden. Voor een assistent is het heel moeilijk om te zien of een speler een paar centimeter buitenspel loopt. Maar als de VAR een lijn trekt en dat blijkt zo te zijn, is het offside. Net zoals een bal die een paar centimeter over de doellijn gaat, buiten is. Of een doelpunt. Zo moeten we vanaf nu ook omgaan met buitenspelfasen. Is er interpretatie mogelijk, zoals bijvoorbeeld bij positiebuitenspel of een aanvaller die impact heeft op de doelman, zal de scheidsrechter gevraagd worden om de beelden te bekijken.’

Second opinion
Reeds in de loop van vorig seizoen werd er een professionele omkadering uitgebouwd voor de refs. Naast Frank De Bleeckere is er de Fransman Bertrand Layec, technisch directeur van het Referee Department. Die zei een week geleden op een persconferentie in Tubeke dat creatieve spelers meer beschermd moeten worden. Operationeel directeur Stefanie Forde neemt de praktische en administratieve zaken op zich. En dan is er nog de voormalige Engelse topreferee David Elleray, die voorzitter is van de Belgian Professional Refereeing Board.
De Bleeckere: ‘Het is belangrijk dat scheidsrechters een “second opinion” krijgen en met vertrouwen hun wedstrijden kunnen aanvatten. We moeten onze ervaring doorgeven aan de toprefs van vandaag, want wij hebben het allemaal al eens meegemaakt. Ook communicatie staat centraal. Iedereen die bij het voetbal betrokken is moet de beslissingen van de scheidsrechter begrijpen. Op dat vlak hebben we een educatieve rol te vertolken. Vandaar dat we op de site van de KBVB elke maandag uitleg zullen geven over beslissingen. Ik hoop en denk dat we daardoor meer begrip zullen krijgen voor de rol van de scheidsrechter. Scheidsrechters zijn geen computers, voetbal is geen exacte wetenschap: het blijft iets menselijks.’

Inhaalbeweging
‘We hebben gekozen voor een project op lange termijn’, stelt Frank De Bleeckere, zelf zevenvoudig Scheidsrechter van het Jaar in ons land. ‘We willen elke scheidsrechter beter maken en goed begeleiden om zijn of haar niveau op te krikken. Management, leiderschap, uitstraling en respect zijn de normen die we belangrijk vinden. Respect tussen spelers, trainers en scheidsrechters valt niet te onderschatten, het is de basis van een goede prestatie. Bertrand Layec wil meer persoonlijkheid op het terrein. Maar het allerbelangrijkste blijft natuurlijk “decision making”. De stelregel is: een ref die onzichtbaar is, heeft een sterke prestatie geleverd.’
‘We willen een goed platform creëren om een inhaalbeweging te maken op nationaal en internationaal niveau. Door de promotie van Lawrence Visser hebben we nu, naast Jonathan Lardot en Alexandre Boucaut, drie scheidsrechters in Groep 2 van de UEFA. Maar we moeten beter doen. Doel is om weer Belgische refs te krijgen in de Elitegroep en Groep 1. Het is lang geleden dat we meespeelden om de knikkers (De Bleeckere was op het WK 2010 in Zuid-Afrika de voorlopig laatste Belgische scheidsrechter die naar een groot toernooi werd afgevaardigd, red.). Laten we daar samen werk van maken.’