Maandans

(Deze bijdrage in de reeks ‘De Bankzitter’ verscheen gisteren
in De Standaard.)

Na een 9 op 9 vlucht Waasland-Beveren tijdelijk weg
uit de degradatiezone. Zaterdag won het de Wase derby met 2-1. Ook onder Trond
Sollied blijft Lokeren vierkant draaien. Het heeft nog precies tien wedstrijden
om de degradatie te ontlopen.

Vuurwerk. Een klein brandje. Politieagenten
die plastic stoeltjes moeten ontwijken.

De ‘Wasico’, om die belachelijke bijnaam eventjes
te hanteren, leek kortstondig op een mini-versie van een derby in Buenos Aires.
Naast het veld dan toch, want binnen de groene rechthoek bleef het bij een
beschaafde ontmoeting tussen twee regionale concurrenten die via de E17 op een
kleine 28 kilometer afstand van elkaar proberen te overleven in 1A.

Waasland-Beveren begon eraan met een 6 op 6 op
zak, na twee sensationele zeges tegen Club Brugge en Antwerp. Lokeren had de
week voordien gewonnen van STVV, ook een kandidaat voor play-off 1. Desondanks stonden
de Wase clubs voor aanvang van deze twintigste speeldag wel gewoon voorlaatste
en laatste.

De dag
dat ze niet schieten

Een tijdlang dachten we dat beide clubs een
hommage wilden brengen aan een bijtend satirisch lied van Wannes Van de Velde: ‘Kerstmis
is de dag dat ze niet schieten’. De Ghanees Opoku Ampomah was bepalend voor Waasland-Beveren.
Hij scoorde voor de rust en lokte een strafschop uit erna. Forte zette die om. Terki
scoorde twintig minuten voor tijd nog wel tegen – en werd zeer tegen zijn zin
prompt vervangen -, maar dichter kwamen de bezoekers niet meer. Negen op negen
voor de thuisploeg, acuut degradatiegevaar na twee derde competitie voor
Lokeren, want ook concurrent Excel Moeskroen won.

Sinds Peter Maes op 28 oktober werd
doorgestuurd, behaalde Lokeren 8 op 24. De Noor Trond Sollied doet het dus net
iets beter dan zijn ontslagen voorganger, die op 6 op 30 bleef steken. Dan is
Adnan Custovic beter begonnen aan zijn moeilijke taak, met 9 op 15. Hij kwam
half november Yannick Ferrera vervangen: de eeuwige belofte van het
trainersgild kwam niet verder dan 11 op 45, en bij die behaalde punten zat geen
enkele thuiszege. Custovic werd zelf eind vorig seizoen nog uitgerangeerd bij
KV Oostende.

Het is typerend voor ploegen onderin de stand:
ze sturen vrij snel hun trainer door. Degradatie is zoveel als een economische
doodsteek, of alleszins een stevige terugslag. Om dat te vermijden compenseren
falende voorzitters en onmachtige sportief directeurs hun hapsnapbeleid door
een voorspelbare zondebok te zoeken. Nochtans hebben trainers zelden die
onevenwichtige kern samengesteld.

Geen
kwaliteit

Zeker bij Lokeren weegt de jarenlange
alleenheerschappij van voorzitter Roger Lambrecht zwaar op de club. De
87-jarige Lambrecht kreeg de eersteklasser in 1994 in handen. Vierentwintig
jaar, dat is een eeuwigheid in het moderne voetbal. De bandenfabrikant begon
eraan toen er van het Bosman-arrest nog geen sprake was: spelers die einde
contract waren, moesten maar een nieuw, eenzijdig voorstel aanvaarden en nog
dankuwel zeggen ook. Het aantal buitenlanders in de kern was beperkt. De
Lokerse hoofdtrainer in de zomer van ’94 was Chris Van Puyvelde. Om zijn
opvolgers – interim of iets langer – te tellen moesten we streepjes op de muur
zetten: we zitten aan 25. Al kwamen verschillende namen meerdere keren terug,
zoals de onvermijdelijke Georges Leekens (3x) en Peter Maes (2x). Lambrecht
heeft geen geduld. In zijn trainerskeuzes gaat hij zelden vreemd, meestal
bekend. Vandaar de geregelde terugkeer van ‘vriend’ Georges of ‘copain’ Peter.
Niet uitgesloten dat een van beiden ooit nog eens opduikt op Daknam. Het kan trouwens
nóg erger: bij Beveren zitten we in diezelfde periode aan 35 (interim)trainers.

Wat bij de start van elk seizoen opvalt, is
het verloop binnen de spelerskernen. Waasland-Beveren zag afgelopen zomer 22
spelers komen en 19 gaan, huurspelers inbegrepen. Bij Lokeren ging het om
telkens 12 namen. Continuïteit? Begin er maar aan als trainer, om van spelers
die elkaar van haar noch pluim kennen een coherent geheel te maken. De meeste
van die nieuwe spelers komen transfervrij (einde contract) of voor een habbekrats:
kwaliteit allesbehalve verzekerd. De eigen jeugd wordt intussen verwaarloosd.

Zowel bij Lokeren als bij Beveren was de term
‘mensenhandel’ in het recente verleden nooit veraf. Jonge Afrikaantjes werden
in bulk geïmporteerd, met de hoop om hen zo snel mogelijk met veel winst te
verhandelen. Wie niet meekon, werd aan zijn lot overgelaten. Soms was er een
sportieve meevaller: denk aan de Ivoriaanse invasie begin van de eeuw in
Beveren, toen technisch directeur Jean-Marc Guillou de vrije hand kreeg en
spelers uit zijn eigen academie in Abidjan een kans mocht geven. Daar zaten
toekomstige toppers als Yaya Touré, Eboué, Gervinho, Boka en Romaric tussen.

Supporters
haken af

De economische realiteit is hard. Geen van
beide teams heeft een toekomst in de hoogste klasse. Een flink gevulde
Freethiel zaterdagavond ten spijt, dalen de toeschouwersaantallen zienderogen.
Op basis van de gegevens van acht thuiswedstrijden zit Waasland-Beveren
gemiddeld aan 3.894 toeschouwers, Lokeren aan 3.870. Zeer vergelijkbaar, even
teleurstellend. Waasland-Beveren zit zevenhonderd onder het gemiddelde van
vorig seizoen, Lokeren zelfs een kleine tweeduizend. Supporters haken af. De regionale
concurrentie (Gent, Antwerpen) weegt zwaar, té zwaar. Daarbovenop komen de
wanprestaties.

Bijna vergeten zijn de bekerzeges van Lokeren
(2012, 2014). Helaas nog niet vergeten in Beveren: de mogelijke betrokkenheid
van twee bestuursleden, onder wie voorzitter Huyck, bij matchfixing. ‘De keuken
is besteld’, weet u nog wel. Ze werden in verdenking gesteld van het
lidmaatschap van een criminele organisatie. En dat is, voor alle duidelijkheid,
niet de club zelf.

Ver weg zijn de twee dubbelslagen – beker in
het ene seizoen, titel in het volgende – van Beveren, tussen 1978 en 1984, met
Gouden Schoenen voor Jean-Marie Pfaff en Jean Janssens. Een stilist als Heinz
Schönberger loopt er niet meer rond op de Freethiel. Ver weg zijn de
ereplaatsen van Lokeren tussen 1999 en 2003, nog veel verder weg de titel van
vice-kampioen uit 1981. Toen liepen de Poolse tandem Lato-Lubanski en de Deense
spits Preben Larsen nog rond op Daknam.

Die tijden komen nooit meer terug. Een flauw
afkooksel ervan zou de Wase fans al tevredenstellen.

De ‘Mars tegen Marrakesh’ van zondag 16
december heeft meer dan elfduizend woorden méér aandacht gekregen in de Vlaamse
pers dan de ‘Klimaatmars’ van zondag 2 december.

Zo, u kunt weer verder met uw dagtaak, na deze
vaststelling. Dank om even op deze blog te passeren. Wie tijd heeft en de
details wil lezen, moet nog enkele minuten hier vertoeven. Wees welkom, in deze
verrassend weinig koude dagen voor Kerstmis.

***

Vorige zondag en maandag was mijn aanvoelen
dat de anti-Marrakeshmars (5.500 deelnemers) disproportioneel veel meer
media-aandacht had gekregen dan de pro-Klimaatmars, of noem het de ‘anti-Klimaatpolitiekmars’
wat mij betreft (65.000 à 75.000 deelnemers), van begin deze maand. Dat was een
subjectieve vaststelling, maar ook een punt van irritatie. Waarom krijgt een in
aantal aanwezigen bescheiden evenement veel meer lettertekens en woorden ter
beschikking dan een veel omvangrijker gebeuren? De omstandigheden waren
dezelfde: grijs, druilerig weer, een graad of tien. Daar lag het dus niet aan.
Het ging in beide gevallen om protest.

Maar… klopte mijn aanvoelen wel? Ik heb het
even onderzocht. Dat ging als volgt: ik tikte in GoPress (de plek waar je alle
verschenen artikels kunt terugvinden) de trefwoorden ‘Klimaatmars’ en ‘Mars
tegen Marrakesh’/’Mars tegen Marrakech’ in. Ik telde vervolgens het aantal
artikels én het aantal woorden per artikel. Nam ik mee op in de optelsom: alle
dubbels. Zoals daar zijn: artikels in en op verschillende media die identiek
waren, bij Mediahuis en De Persgroep bijvoorbeeld. Nam ik niet mee: Belga-communiqués
en de berichtgeving in de buitenlandse pers. Nam ik wel mee: het politiek
gekrakeel rond de aanwezigheid van federaal minister Marghem op de Klimaatmars
en de mening van Theo Francken over de Mars tegen Marrakesh. Nam ik niet mee:
radio- en televisieberichtgeving, omdat ik bij mij thuis niet de middelen heb
om de timing van items exact na te gaan. Nam ik wel mee: editorialen over de
marsen. Nam ik tenslotte ook nog mee: live updates gedurende de (zon)dag.

Is dit wetenschappelijk onderbouwd? Een
beetje. Ik heb er geen uren, laat staan dagen ingestoken, heb met een gammele
rekenmachine en het zetten van streepjes op een blad papier gewerkt. Ik kan er dus
af en toe één artikel of tweehonderd woorden naast zitten. Dat doet niets af
aan de essentie, vind ik.

***

Over de Klimaatmars werden op zondag 2 december
25 stukken gepubliceerd en op maandag 3 december 18, samen goed voor 15.838
woorden. Niet overal stond de Klimaatmars prominent op de voorpagina.

Over de Mars tegen Marrakesh werden op zondag
16 december 44 stukken gepubliceerd en op maandag 17 december 20, samen goed
voor 26.919 woorden. Overal stond de mars prominent op de voorpagina. (Terloopse
opmerking: media moeten het eens geraken over de juiste spelling van de
Marokkaanse stad. Is het nu Marrakesh of Marrakech? Een aantal sites presteerde
het om de twee zelfs door elkaar te gebruiken, bijvoorbeeld ‘Marrakesh’ in de
titel en ‘Marrakech’ in de lopende tekst. Consequent/konsekwent is dat niet.)

Conclusie:
over de Mars tegen Marrakesh werden op de dag van de manifestatie negentien
(19) stukken meer geschreven dan over de Klimaatmars. De dag nadien ging het om
twee bijdragen meer. In totaal werden er 11.081 woorden meer over de kleinere
mars geschreven dan over de grotere. Voor wie van percentages houdt: 58,8 procent
meer.

Mijn aanvoelen klopte dus.

***

Wat nu precies mijn punt is, zult u zich
misschien afvragen, nu u toch tot hier geraakt bent. Een paar conclusies.

1) De media focussen te veel op het negatieve.
Mars ’tegen’. Gewelddadigheid. Hooligans.

2) De media focussen te veel op controverse.
Die saaie pieten en mieten van #ClaimTheClimate, met hun eeuwige bakfietsen en
hun aandacht voor de toekomst! Neen, dan liever die frisse jongens van Schild
& Vrienden, die altijd weer iets zeggen dat lekkere koppen en luidruchtige
toogdiscussies oplevert. (Vandaag mocht Dries Van Langenhove weer uitgebreid
zijn zeg doen in Het Laatste Nieuws,
wat hem toeliet om Mei ’68 even erg te noemen als de Tweede Wereldoorlog. A.
Hitler en P. Goossens in dezelfde schuit: ça
passe!)

3) De media focussen te veel op makkelijk populisme
en ze pompen dat vervolgens nog eens op. Die Mars tegen Marrakesh had perfect
op pagina 7 gekund, 30 lijnen met daarnaast een foto van het geweld achteraf.
Meer zijn 5.500 mensen niet waard. Dat is ongeveer 0,05 procent van de Belgische
bevolking, terwijl ze (en hun medestanders bij de N-VA) beweren dat ze het hele
volk vertegenwoordigen. Quod absoluut non. (De Klimaatmars-betogers
vertegenwoordigen tenminste al 0,6 procent van de Belgen, nog altijd een zeer bescheiden
minderheid.)

4) De media zijn dringend toe aan
gewetensonderzoek. Ik wil hier niet pleiten voor constructieve journalistiek,
vanwege de oubolligheid van die term, die bovendien lijkt te veronderstellen
dat je alléén nog maar het positieve moet zien. Nogal naïef. Maar we — ja, ik
heb zelf zo’n blinkende perskaart — stevenen af op destructieve journalistiek,
berichtgeving die uitsluitend de waan van de dag volgt, herrie veroorzaakt of
versterkt, bruggen helpt op te blazen, populisten populairder maakt, de
samenleving in al zijn gewrichten doet kraken. Dat kan ook niet de bedoeling
zijn. Waar is de/onze kritische zin naartoe?

Hoofdredacteuren, eindredacteuren en journalisten
zouden minder schrik moeten hebben van wat het volk denkt, maar schrijven en
zeggen wat er volgens hen aan de hand is, waar het écht om gaat, wat
achterliggende drijfveren zijn. Dan is, bijvoorbeeld, de hele klimaatdiscussie
een pak relevanter dan verzet tegen een VN-Migratiepact dat nauwelijks iemand
in dit land gelezen heeft (zelfs niet de mensen die dat op tijd hadden moeten
doen!).

Journalisten moeten weer meer onderzoeken en
blootleggen, media moeten geen megafoons aanreiken aan de luidste roepers en de
strafste tafelspringers, maar aan de interessantste stemmen in de samenleving,
hoe zoetgevooisd en bedeesd die soms ook klinken.

Het lijkt bijna op een nieuwjaarswens, zij het
dat ik dat al jaren roep en herhaalde nieuwjaarswensen iets pathetisch hebben.
En toch: ik wens het ons, mediaprofessionals, toe. En u, lezers/luisteraars/kijkers,
ook.

***

Voor de rest wens ik u prettige feestdagen en
een op alle vlakken geweldig 2019. De klapdeuren van deze saloon gaan veertien
dagen dicht.

Tot in den draai!

(Deze bijdrage verscheen maandag 17 december in de
reeks ‘De Bankzitter’ in De Standaard.)

De Red Lions hebben zich tot wereldkampioen hockey bij
de mannen gekroond, een unieke prestatie in de Belgische sportgeschiedenis. De
bekroning voor vijftien jaar hard werken, een duidelijke visie en een
realistisch plan. Als toetje is er ook de eerste plaats op de wereldranglijst.

‘Op welk plein kunnen we straks op een groot
scherm naar de Red Lions gaan kijken?’ vroeg een collega-journalist zich
gisterochtend op Twitter af. Een retorische vraag, maar tegelijk duidde het op
een pijnpunt. Waar waren inderdaad die initiatieven om de Belgische
hockeymannen de aandacht te geven die ze op het eind van het WK Hockey
verdienden?

Natuurlijk is het iets minder prettig om
verzamelen te blazen bij temperaturen rond het vriespunt dan in volle zomer,
maar eigenlijk is dat een drogreden. Toen de Lions twee en een half jaar
geleden de finale van de Olympische Spelen speelden, was er evenmin massahysterie.
Een andere pijnlijke vaststelling: wie gisteren live wilde kijken, kon enkel
terecht bij de Nederlandse openbare omroep of moest zijn weg zien te vinden
naar een betaalzender die voor een keer toegankelijk was voor alle
Telenetklanten.

Sjotten en koers: sportbelangstelling wordt
hier gereduceerd tot twee sporten en hun afgeleiden, zowel in de pers als bij
het grote publiek. Het tweede vloeit voort uit het eerste, of is het omgekeerd?
Af en toe gaan we uit de bol voor een individuele uitblinker in een andere
sport. We zijn het ‘land van pensenkermissen en gewassen maandverbanden’, om
Jean Pierre Van Rossem postuum te citeren. Weinigen kunnen de buitenspelregel
correct uitleggen, maar ze denken wel dat ze hem kennen, terwijl de
hockeyregels ondoorgrondelijk lijken. Met hun strafcorners, hun voetfouten en
hun videoref dan ook!

Hockey had bovendien heel lang een hardnekkige
negatieve reputatie: een rijkemensensport voor de Franstalige elite. Helemaal
onterecht was dat niet, vroeger.

Ultieme
bekroning

Tegenwoordig is de sport gedemocratiseerd en
vernederlandst, maar iets van die reputatie is blijven hangen. Dat is jammer
voor deze hockeygeneratie die al elf jaar in de buurt van de wereldtop
vertoeft. Tussen het brons op de Olympische Spelen in Antwerpen (1920) en het
brons op het EK in Manchester (2007) zaten zevenentachtig duistere jaren. Tot
1976 stonden de hockeymannen – in de pre-marketingjaren was er nog geen sprake
van de bijnaam ‘Red Lions’ – om de vier jaar wel nog op Olympische Spelen,
onder het motto ‘Deelnemen is belangrijker dan winnen’. Tussen 1980 en 2008
bleven ze zelfs helemaal weg op het allerhoogste sportforum.

De komst van buitenlandse bondscoaches deze
eeuw maakte het verschil: een Zuid-Afrikaan, twee Nederlanders die als coach of
als speler olympisch goud hadden behaald, een stel Australiërs. De vijfde
plaats in Londen (2012) was al bemoedigend, een jaar later volgde EK-zilver in
eigen land. Huidig bondscoach Shane McLeod nam in 2015 over. Die had eerder al
de Belgische vrouwenploeg gecoacht. Onder de Australiër pakten de Red Lions
Olympisch- en EK-zilver.

Het is zonder meer een grote verdienste van de
hockeybond dat er jaren geleden voor een systematische aanpak werd gekozen,
onder leiding van gerenommeerde coaches. Sympathiek amateurisme is verleden
tijd. Succes is een gevolg van hard werken, een duidelijke visie en een
realistisch plan. En van talent, vanzelfsprekend, dat de huidige
hockeygeneratie in overvloed te bieden heeft. Arthur Van Doren werd dit jaar
niet toevallig tot beste hockeyer ter wereld uitgeroepen. WK-winst is de
ultieme bekroning, met dank aan de drie reddingen van doelman Vincent Vanasch
in de shoot-outs, nadat voor het eerst in de WK-geschiedenis een finale op 0-0
was geëindigd.

In tegenstelling tot de overwinning van de
Rode Duivels op Brazilië in de kwartfinales (!), zorgde de wereldtitel niet
voor toeterende auto’s in het avondverkeer. Wel was er een tweet van
Anderlechtvoorzitter Marc Coucke, gisteren alweer niet aan het feest:
‘Proficiat aan de hockeyspelers! Wat een prestatie. Het contrast kan niet
groter zijn…’

Het was overigens van 1991 geleden dat België
nog eens wereldkampioen werd in een teamsport. Toen korfbal, in tegenstelling
tot hockey niet echt een wereldsport.

Hoffelijke
heren

Als je het hele jaar door voetbal volgt, ga je
onwillekeurig vergelijken. Wat opviel: de tv-regie leidt in het hockey evenzeer
aan overdaaddrang als in het voetbal. Ongepaste herhalingen terwijl het spel
liep. Gelukkig zat de Play Sports-commentator ter plekke, zodat je toch meekreeg
wat er buiten beeld gebeurde.

Onvermijdelijk kom je ook bij de videoref uit,
die in het hockey al tien jaar geleden werd geïntroduceerd. Niet onbeperkt,
zoals in het voetbal. Als een speler een tussenkomst van de videoref eist en
ongelijk krijgt, verliest zijn team de rest van de reguliere speeltijd het
recht op een video-challenge. Een duidelijke afbakening. Hockeyers blijven in
tegenstelling tot voetballers hoffelijk: geen langdurige discussies, geen de
boel belazerende spelers, geen tirades van boze trainers. Keurig en netjes,
heren onder elkaar.

Ongeloofwaardig
sportgala

Zaterdag vindt het jaarlijkse sportgala
plaats, waarop onder meer de trofeeën voor Sportman, Sportploeg en Sportcoach
van het Jaar zullen worden uitgereikt. De Red Lions zullen niet winnen, een
individuele speler zal er niet triomferen, Shane McLeod wordt niet tot beste
coach van 2018 verkozen. Dat weten we nu al, om de eenvoudige reden dat de
stemformulieren ten laatste op 5 december moesten worden ingestuurd.

Twintig jaar geleden kon je je daar nog iets
bij voorstellen. Stemmen gebeurde nog met pen en papier, formulieren moesten
met de post verstuurd worden, waren soms drie dagen onderweg. Met het
elektronisch stemmen is dat tijdverlies er niet meer. En als de organisatoren toch
een veiligheidsmarge willen behouden én een correct beeld van het afgelopen
sportjaar ophangen, dan moeten ze het gala maar half januari laten plaatsvinden
in plaats van op 22 december.

Eigenlijk zouden rechtgeaarde sportliefhebbers
bij de aankondigingen van de categorieën Sportcoach, Sportploeg en Sportman
moeten opstaan en de zaal verlaten. Want wat zaterdagavond staat te gebeuren is
een aanfluiting. Totaal ongeloofwaardig.

Rien N-VA plus. Een woordspelingetje dat al
een paar jaar rondtoert op de sociale media, maar het blijft leuk klinken. En
het past perfect bij de huidige impasse in de Belgische federale politiek.

N-VA: je kunt niet zonder, je kunt niet met.

Het is ploeteren voor Charles Michel en zijn
regering. Is het nu Michel I of Michel II? Of een ‘restregering’, zoals editorialist
Jan Segers in Het Laatste Nieuws
betoogde? Noem het voor mijn part Michel 1,5. Welk getal je er ook aan vastkleeft
of welke bijnaam je ze ook geeft (ex-kamikaze, oranjeblauw, Marrakesh,
huppeldepup), er is maar één vaststelling mogelijk: rien ne va plus. Het is gedaan, over en uit.

De premier vindt niet dat zijn regering nieuw
is, volgens hem hoeft er geen vertrouwensstemming te volgen in de Kamer. Maar
dan nog: je zit daar met een equipe die amper een op de drie
volksvertegenwoordigers achter zich kan scharen en aangezien
volksvertegenwoordigers ­— zoals de term het al aangeeft — het volk vertegenwoordigen,
worden twee op de drie landgenoten momenteel niet vertegenwoordigd, in de steek
gelaten. Zelfs als er tijdelijke coalities worden gesloten met
oppositiepartijen: N-VA voor de begroting en economische kwesties, groenen en
sociaaldemocraten voor klimaat en armoedebestrijding.

N-VA is nu machtiger dan toen het in de
regering zat. My way or the highway,
geldt nóg meer dan een week geleden. Het zal voor hen het hele pakket zijn, of
het zal niets zijn. En als het niets is, moet Michel een bocht van 180 graden
maken, en groene en rode speerpunten aanvaarden en uitvoeren, wat dan weer haaks
staat op het regeerakkoord. Wil hij dat spelletje nog vijf maanden volhouden?

***

De huidige toestand van de regering-Michel kan
je nog het beste samenvatten met een stukje uit de geweldige Dead Parrot-sketch van Monty Python, vandaag
precies 49 jaar oud. Een man (John Cleese) stapt in een dierenwinkel om zijn
beklag te maken over zijn Noorse blauwe papegaai, die dood in zijn kooi ligt.
De winkelier (Michael Palin toen, Charles Michel nu) ontkent. Waarop de klant
steeds bozer wordt en een reeks eufemismen over dood-zijn opdist.

He’s passed on! This parrot is no more! He has ceased to be! He’s expired
and gone to meet his maker! He’s a stiff! Bereft of life, he rests in peace! If
you hadn’t nailed him to the perch he’d be pushing up the daisies! His metabolic
processes are now history! He’s off the twig! He’s kicked the bucket, he’s
shuffled off his mortal coil, run down the curtain and joined the bleedin’
choir invisible!! THIS IS AN EX-PARROT!!!

***

De regering-Michel is
niet meer. Ze is overleden. Beroofd van het leven. Ze rust in vrede. Dit is een
ex-regering!!!

***

Het enige zinvolle wat
Charles Michel rest, is om de korte trip van de Wetstraat 16 naar het koninklijk
paleis af te leggen, dwars door het Warandepark (trek iets warms aan, premier,
het is berekoud!), om daar het ontslag van zijn regering aan te bieden en dan kan
de koning alleen maar vaststellen dat oranjeblauw verre van een meerderheid
heeft, zelfs minder dan een aanvaardbare minderheid. Dit is een ex-regering,
zal hij vaststellen. En dan moet de burger een maand of drie voor de zoveelste
moeder aller verkiezingen van 26 mei dik tegen zijn of haar zin al naar de
stembus. Zo werkt dat in een democratie.

***

Een tip voor de
premier: ja, de kans is reëel dat het balorige Vlaanderen bij vervroegde
verkiezingen nog meer naar rechts opschuift en dat de N-VA in dit landsgedeelte
oppermachtig blijft, en ja, de kans dat u opnieuw mag aanschuiven bij
staatsleiders en andere wereldse notabelen als eerste-minister is bijzonder
klein, maar toch is het voor het land beter dat u nú, onmiddellijk (of neen,
wacht nog tot donderdag, dan is dat VN-Migratiepact ondertekend en kan dát
gezeur niet opnieuw beginnen), de stekker eruit trekt. En daar is een goede
pro-Belgische reden voor: verkiezingen begin februari houdt in dat er nog drie
en een halve maand zijn om een nieuwe regering te vormen vóór er Europees en
Vlaams gestemd wordt. Drie en een halve maand (meer dan honderd dagen, sire) voorsprong
om het quasi onmogelijke te realiseren. Als de federale verkiezingen
samenvallen met de twee andere, zou het weleens kunnen dat de Vlaamse regering
snel gevormd wordt, en dat de federale onderhandelingen in het diepvriesvak
belanden. Waarna de Dead Parrot-sketch kan herhaald worden, niet voor deze
regering, maar voor het land.

Soms is de stekker
eruit trekken moediger dan wachten tot iemand anders dat doet.

(‘De Bankzitter’ van deze week, eerder verschenen in
De Standaard van maandag 10 december.)

Chelsea zorgde dit weekend voor een stuntje: het
bracht landskampioen Manchester City de eerste competitienederlaag toe. Eden
Hazard speelde als valse nummer negen, gaf twee assists en was zo weer eens beslissend.
De zege werd ontsierd door het racistisch gedrag van een thuisfan.

El Cashico. Dat is de niet sympathiek bedoelde
bijnaam van het duel tussen het door een rijke Rus geleide Chelsea uit Londen
en het door een financieel machtige Arabier kunstmatig naar de top gestuwde
City uit Manchester. In het begin van de eeuw nog simpele meelopers, zowel in
de Premier League als in hun eigen stad, waar traditioneel grotere clubs de
scepter zwaaiden. Tot de heren Roman Abramovitsj en sjeik Mansour bin Zayed Al-Nahyan
hun dikke portemonnee opentrokken.

De rest is voer voor Football Leaks en andere
niet-sportieve kanalen. Twee cijfers om dit te illustreren. Na het seizoen
2004/2005 noteerde Chelsea het op dat ogenblik hoogste verlies ooit in het
internationale voetbal: 120 miljoen euro. In 2011 deed City nóg ‘beter’: 228
miljoen euro in het rood. Beide clubs overtreden al jaren schaamteloos de
Financial Fairplayregels.

Trukendoos

Tussen al dat financiële geweld – dat na
anderhalf miljard euro aan investeringen door beide geldschieters wel geleid
heeft tot sportief succes – probeert een dribbelvaardige 27-jarige van 1m73 te
doen waar hij ongelooflijk goed in is: speels voetballen. Eden Hazard loopt al
meer dan zes jaar rond in Londen. Voetballer van het jaar in 2014/2015, maar
daarna in een keurslijf gepropt door José Mourinho en Antonio Conte. Onder de
aanvallende trainer Maurizio Sarri mag hij zich vrijer uitleven: die
voortreffelijke wereldbeker wordt nu doorgetrokken naar de Engelse competitie.
Over twaalf dagen kan hij ook nog Sportman van het Jaar worden.

Tegen het vooral in de eerste helft dominante City
zorgde Hazard voor twee assists: de eerste na een wervelende persoonlijke
actie, de tweede op hoekschop. Kanté en David Luiz zorgden voor de 2-0
eindstand. In ‘Match of the Day’ noemde analist Martin Keown Hazard ‘a box of
tricks’. Trukendoos. Goed voor de eerste nederlaag dit seizoen in de Premier League voor
Man. City, waardoor Liverpool aan de leiding komt met een puntje meer. Chelsea
blijft hangen op de vierde plaats, op acht punten van de nieuwe leider.
Opmerkelijk: het is al van 20 april 2002 geleden dat Chelsea nog eens een
thuiswedstrijd verloor van de regerende landskampioen.

Onderlinge duels tussen Rode Duivels vielen er
zaterdagavond niet te noteren. Kevin De Bruyne zal bij City ten vroegste rond
Kerstmis weer in actie komen. En Vincent Kompany zat weer negentig minuten op
de bank. Zijn contract loopt over een half jaar af. Aan hem de keuze: er nog
een jaartje bijdoen bij City, maar dan eerder als mentor en clubambassadeur dan
als speler, of inleveren bij een Europese subtopper waar hij nog een paar jaar
voetbalplezier kan beleven.

150
miljoen waard

Zaterdag speelde Hazard niet op zijn
geliefkoosde positie, als aanvallende middenvelder komend van links. Sarri
posteerde hem in de spits, als valse nummer negen, een rol die hem minder ligt.
Maar de man uit La Louvière is geen Ronaldo: hij speelt voor het team en
rendeert. Zelfs toen Mourinho een veredelde linksback van hem probeerde te
maken. Hij deed dat zonder morren, toch niet naar de buitenwereld toe. Klagen
doet hij evenmin als hij na een alweer onnavolgbare dribbel voor de tigste keer
tegen de grasmat wordt gewerkt door een vileine tegenstander. Hazard kan
incasseren, weet dat hij zijn opponent bij de volgende actie toch opnieuw zal
degraderen tot pilaar.

Vraag is hoe lang Hazard zijn trucjes nog blijft
vertonen op Stamford Bridge. Al jaren zijn er geruchten over een mogelijke
overstap naar Real Madrid, zijn lievelingsclub. Die marktwaarde van 150 miljoen
euro moet ooit toch eens gehonoreerd worden en een sputterend Real kan best een
creatieve injectie gebruiken. Zijn contract loopt op 30 juni 2020 af, er zit
dus stilaan haast achter. Ofwel aanvaardt hij een flink verbeterd contract bij
Chelsea, waardoor hij allicht de bestbetaalde speler in Engeland wordt, en
blijft hij de rest van zijn carrière in Londen. Ofwel houdt hij de boot af en
zal Chelsea hem volgende zomer willen verkopen. Een speler met de waarde van
Hazard een jaar later gratis laten vertrekken, is geen optie. Vader Thierry zal
er als makelaar wel voor zorgen dat zijn zoon het plezier in het spelletje
blijft behouden, voor een flink salaris weliswaar.

‘Fucking
black cunt’

Smet op de thuiszege van Chelsea was een
racistisch incident. City-aanvaller Raheem Sterling ging een bal ophalen voor
een spelhervatting en kreeg ‘Fucking black cunt!’ naar het hoofd geslingerd.
Vertaling onnodig. Op de beelden zie je een schuimbekkende man van middelbare
leeftijd te keer gaan tegen de zwarte international, die met een monkellachje
weg stapte, maar zich een dag later wel kritisch uitliet over de Britse media,
die volgens hem racisme aanwakkeren.

De zaak wordt nu onderzocht door de
Metropolitan Police. Gezien de duidelijke beelden riskeert de fan een stadionverbod
en mogelijk zelfs een celstraf. In Engeland wordt racistisch gedrag niet
weggelachen. Luis Suárez, tegenwoordig actief bij Barcelona, werd eind 2011 als
Liverpoolspeler voor acht wedstrijden geschorst omdat hij een zwarte
tegenspeler herhaaldelijk ‘negro’ had genoemd. En kort daarna werd John Terry,
op dat ogenblik aanvoerder van Chelsea én de nationale ploeg, vier speeldagen
geschorst omdat hij, jawel, ‘fucking black cunt’ had gezegd.

Als medeauteur van ‘Vuile zwarte. Racisme in
het Belgisch voetbal’, een boek dat twee herfsten geleden verscheen, volg ik
het thema van kortbij. Het wordt in België nog altijd niet ernstig genomen.
Beerschot Wilrijk-fans riepen – niet voor het eerst – racistische dingen op
Westerlo, ze kwamen ervan af met een sensibiliseringscampagne. Incidenten in
Brugge en Kortrijk werden op sociale media door clubfunctionarissen en
supporters weggewuifd. ‘Onze club zit zo niet in elkaar.’ ‘Als we racistisch
gedrag zouden opmerken, moet zo’n man onmiddellijk zijn abonnement inleveren.’
‘Ik zat er op vijf meter vandaan en heb helemaal niets gehoord.’

Tip voor hardhorige fans: als je iemand
‘Oe-oe-oe’ hoort brullen, is dat zelden een stotteraar die een vraag wil
beginnen met ‘Hoe’.

De jaren 30. Reductio ad Hitlerum. Gaan we niet doen,
hé. Mógen we niet doen! En toch… Reductio
ad Goebbelsum, mag dat wel? Een poging…

***

‘Propaganda
werkt het best wanneer diegenen die gemanipuleerd worden ervan overtuigd zijn
dat ze uit eigen vrije wil handelen.’

***

Ja, het gaat over díe
campagne, die officieel niet meer bestaat, vanwege: ingetrokken. Maar uiteraard
bestaat ze nog wel: 1) omdat de (des)informatie is blijven hangen, 2) omdat
alles wat ooit verspreid wordt in deze internettijden, niet zomaar kan
verdwijnen, en 3) omdat de boodschap in de hoofden van wie het moest lezen —
dus niet de opiniemakers, journalisten en politieke tegenstanders —, wel
degelijk is overgekomen.

Slechte reclame is ook
reclame, zo wordt weleens badinerend gezegd. En dus zijn de zes plaatjes die
N-VA dinsdag op het middaguur de wereld instuurde, gewoon reclame. Ze hebben
hun doel bereikt, de commotie achteraf is niet meer dan collateral damage, en dan nog. Voor de camera’s namen kopstukken
afstand, maar ’s avonds plaatste de voorzitter tijdens nota bene een
crisisvergadering op Instagram een ‘grappig’ fotootje van een chocolade
zwartepiet, die hem was overhandigd. ‘Ze hebben mij de Zwarte Piet gegeven.’
Onderliggende boodschap: alles onder controle, we kunnen er alweer om lachen.

***

‘De
meest briljante propagandatechniek zal niet tot succes leiden als er niet aan
één fundamenteel principe wordt voldaan – het moet beperkt blijven tot enkele
punten die keer op keer herhaald worden.’

***

Hoe komt zo’n politieke top topical campagne tot stand? De communicatieverantwoordelijke
geeft een opdracht, het communicatieteam komt met een voorstel, de
verantwoordelijke geeft zijn fiat of stuurt bij, een laatste versie wordt
bekeken, de communicatie wordt gelanceerd. De woordvoerder van Vlaams minister
Weyts was, zoals gebruikelijk, een van de eersten om de boodschap gretig te
delen. Begrijp: dit is zo afgesproken en ik sta er zoals altijd honderd procent
achter.

Enkele uren wordt er dan geretweet en geliket
dat het een lieve lust is. De achterban heeft de boodschap begrepen. Alleen
kniesoren en opponenten roeren de kritische trom. Maar de negatieve reacties
zijn behoorlijk massaal, dus wordt er van hogerhand ingegrepen. Campagne een
beetje ongepast, we zijn te ver gegaan, bla en bla. Ben ik een machiavellist
als ik denk dat dit ingecalculeerd was? Mogelijkheid 1: weinig of geen reactie,
er is geen probleem. Mogelijkheid 2: sterke negatieve respons van de buiten- én
een deel van de binnenwereld, we trekken de campagne in. Wat dus gebeurd is. Maar
wat écht telt, is dat de fanatieke achterban mee is.

***

‘Het is
niet de taak van propaganda om intelligent te zijn, haar taak is om tot succes
te leiden.’

***

De beelden van de campagne waren ronduit
ranzig, op het randje van fascistoïde en racistisch. De tekst overleefde in
vijf van de zes gevallen een eenvoudige factcheck niet. Leugentjes om bestwil,
die al een tijdje circuleren in sommige kringen. Ze worden met zulke
hardnekkigheid verspreid, dat het waarheden worden. Zo werkt dat nu eenmaal bij
ongeïnformeerde burgers. Zo móet dat werken, volgens de wetten van de
propaganda. Vlaams Belang zei: goed gedaan en dankuwel, we nemen het met veel
plezier over. Dat zegt alles over vorm en inhoud van de campagne.

***

‘Alleen
geloofwaardigheid moet bepalen of propaganda-output waar of onwaar zou moeten
zijn.’

***

To add insult to injury, is een bekend Engels spreekwoord. Een
belediging toevoegen aan een kwetsuur, vrij vertaald. Dat deed de
communicatiedienst van de N-VA dinsdagnamiddag na het intrekken van de infame
campagne. Ik heb de tekst een keer of zeven gelezen en vind hem steeds
beledigender klinken.

Lees even mee: ‘De
afgelopen uren is er commotie ontstaan rond de Facebookcampagne die de N-VA
vandaag lanceerde. We vinden het belangrijk dat het inhoudelijke debat over het
Migratiepact wordt gevoerd en dat onze bezwaren gekend zijn bij de bevolking.’ (Door halve waarheden en hele leugens te
vertellen?)

‘De bedoeling was om
laagdrempelig te zijn.’ (Versta: u bent
dom, we zakken af tot op úw niveau.)

‘Maar de campagne
heeft door de gekozen beelden haar doel voorbijgeschoten en wordt daardoor
verkeerd begrepen.’ (Alleen door de ‘gekozen
beelden’? De tekst was minstens even fout. En die ‘verkeerd begrepen’ is
intussen een stoplap geworden bij de partij en haar functionarissen. Ook hier weer
klinkt de onderliggende boodschap: jullie begrijpen ons niet, het probleem zit
bij júllie.)

‘Het bevordert het
debat niet en is nu een politiek feit geworden. Daarom stoppen we de campagne.’
(Versta: wie ons standpunt moest weten,
wéét het nu, daar draait het om.)

***

‘De
essentie van propaganda bestaat erin om mensen zodanig van een idee te
overtuigen, dat ze zich er uiteindelijk helemaal aan overgeven en er nooit meer
aan kunnen ontsnappen.’

***

Heikele kwestie: mag je wel een vergelijking
maken tussen een periode waarin Joden vervolgd en uiteindelijk systematisch
uitgemoord werden, en de vluchtelingenkwestie vandaag? Er is nu eenmaal die
holocaust, een onuitwisbare schandvlek in de geschiedenis van de mensheid, met weinig
te vergelijken, en al zeker niet met de behandeling van vluchtelingen en
migranten in 2018. Je kunt ook niet stellen dat de N-VA een fascistoïde en
racistische partij is, ook al doen sommigen geregeld hun best om het tegendeel
te bewijzen. Het gaat nog altijd om enkelingen.

Laten we die jaren 30-vergelijking dan ook
niet maken. Maar sta me toe te benadrukken dat de onmenselijkheid en de
ontmenselijking gelijkenissen vertoont. De manier waarop migranten, asielzoekers
en vluchtelingen door een niet te onderschatten (significante!) minderheid in
de samenleving op één hoopje worden gegooid — niet welkom! — is wel degelijk
vergelijkbaar met de manier waarop de Joden tachtig jaar geleden ontmenselijkt
werden. Allemaal dezelfde. Onbetrouwbaar. Ze willen onze leefruimte inpikken.
Onze identiteit is in gevaar!

Meedoen aan die beeldvorming is ronduit gevaarlijk
en onverantwoordelijk. Tenzij het zo bedoeld is.

***

‘Propaganda
moet zorgvuldig getimed zijn. De communicatie moet het publiek bereiken vóór
concurrerende propaganda. Een propagandacampagne moet op het optimale moment
starten. Het propagandathema moet herhaald worden, maar niet voorbij een punt
van verminderend effect.’

***

Als je een leefloon wil, zal je moeten
aanvaarden dat je aan anticonceptie doet. Een multicultureel feest zullen we
niet sponsoren. Als hier een stel Afghanen een voetbalploeg wil oprichten,
zullen we dat niet aanvaarden.

Aalst, 2018. Waar CD&V en Open Vld een coalitie
hebben gevormd met de N-VA van burgemeester D’Haese. Bovenstaande ‘ideetjes’
werden de afgelopen dagen gelanceerd.

Ik voel mee met oprechte Vlaams-nationalisten
die vanuit de bekommernis dat Vlaanderen beter af zou zijn als het
onafhankelijk is — niet mijn standpunt, maar wel een democratisch verdedigbare
piste — nu moeten vaststellen dat de partij die hen daarnaar moet leiden — en
die zich in een nog niet zo ver verleden niet wenste te vereenzelvigen met het
racistische discours van die andere, extremere partij — tot op dit niveau
gedaald is. Begrijpelijk dat ze met alle postjes die vasthangen aan meer dan
dertig procent halen tijdens verkiezingen niet onmiddellijk opstappen, maar wat
moet het verdomd knarsetanden zijn om de voorbije weken te hebben beleefd. Die
ranzige campagne was slechts de kers op een wansmakelijke taart. Hoe lang houd
je dit vol?

***

‘Propaganda
naar het thuisfront moet een maximaal angstniveau creëren.’

(Alle citaten
zijn afkomstig van of worden toegeschreven aan Joseph Goebbels (1897-1945), minister
van Volksvoorlichting en Propaganda in nazi-Duitsland.)

(Deze bijdrage verscheen maandag 3 december in de
wekelijkse sportanalyse ‘De Bankzitter’ in De Standaard.)

De Top 6 van de Jupiler Pro League was afgelopen
weekend in onderlinge duels verwikkeld. Meer dan ooit lijken KRC Genk en Club
Brugge de elftallen die over net iets minder dan vier maanden, wanneer Play-off
1 start, om de titel zullen strijden. Anderlecht is niet meer dan een verre
outsider.

Vorige week zondag pakte Antwerp-doelman Sinan
Bolat in de slotseconden een strafschop in Gent. Dat leverde hem paginavullende
bijdragen op over vorige ultieme reddingen vanop elf meter. Ooit scoorde hij
zelfs een doelpunt met het hoofd in de 95ste minuut van het Champions
League-duel Standard-AZ. Man van de toegevoegde tijd. Daarna had Bolat af te
rekenen met zware blessures en deemsterde hij weg, eerst in Luik, daarna in
onder meer Porto, Istanboel en Brugge. Tot de nieuwe sportief directeur van
Antwerp, Luciano D’Onofrio, gewezen makelaar van de keeper, hem een
reddingsboei toewierp. Op de Bosuil is hij opnieuw onbetwistbaar titularis.

Kameleonvoetbal

Je kon er donder op zeggen: na zoveel lof
beginnen mentaal beïnvloedbare spelers te zweven. Zot van glorie, zeggen ze in
Antwerpen. En dus ging Bolat zaterdagavond zwaar in de fout tegen STVV. In de
zevende minuut gaf hij De Sart – die in de weg liep, maar niet echt zwaar
hinderde – iets wat het midden hield tussen een vuistslag en een elleboogstoot.
Terechte strafschop voor Sint-Truiden, slechts geel voor Bolat, Antwerp op
achtervolgen aangewezen. Ook bij het tweede Truiense doelpunt kwam Bolat
aarzelend uit. Met de 1-3 eindstand nestelde STVV zich iets steviger in de Top
6, terwijl Antwerp met die tweede plaats na de vorige speeldag duidelijk boven
zijn stand leefde.

De overname door het Japanse bedrijf Digital
Media Mart (DMM) blijkt een goede zaak te zijn voor de Koninklijke
Sint-Truidense Voetbalvereniging, er valt een hoogst zeldzame symbiose tussen
overnemers en overblijvers waar te nemen. Ook op het veld is de Japanse inbreng
belangrijk met centrale verdediger Tomiyasu, middenvelder Endo en de vlot
scorende spits Daichi Kamada, gehuurd van Eintracht Frankfurt.

Het aantrekken van Marc Brys als trainer, die
drie stafleden meenam van bij Beerschot Wilrijk, is een ander schot in de roos.
Waar Brys coacht, wordt kameleonvoetbal gespeeld. Zijn elftal past zich rigoureus
aan de tegenstander aan, week na week, eigen accenten moeten dan voor het
verschil zorgen. Play-off 1 is geen must, wel een reële mogelijkheid voor de
Kanaries.

Elftal
met twee gezichten

De 3-1 nederlaag op 7 oktober in Luik luidde
voor Club Brugge een zwakkere periode in, met 6 op 21 in de eigen competitie.
Er werd zelfs een nieuwe episode opgevoerd in de onverkwikkelijke keeperssoap:
nieuwkomer Karlo Letica, Kroatisch wonderkind, werd opzijgeschoven ten faveure
van de vorig seizoen nog afgeserveerde Ethan Horvath, Amerikaans wonderkind. En
de gouden schoenen van Ruud Vormer glanzen al een tijdje niet meer.

Tegenover dat Belgisch falen staat dat er
Europees niet meer werd verloren sinds begin oktober. De 0-0 van woensdag in
Dortmund zorgde blijkbaar voor een déclic. Tegen Standard was Club ouderwets
dominant, daarbij flink geholpen door een complete offday van de bezoekers.
Christian Luyindama is op goede dagen een verdedigende muur, maar zoals bekend
staan muren weleens stil. Zo kon Denswil al heel vroeg de 1-0 binnen trappen.
Brandon Mechele mocht in de eerste helft een paar keer ongehinderd zestig meter
verticaal overbruggen en werd zo onverwacht een box-to-boxspeler. 3-0 bij de
rust, de tweede helft was totaal overbodig.

Zelfs de anders zo vurige Michel Preud’homme
keek lijdzaam toe: hij zat erbij en keek er samen met Emilio Ferrera naar hoe
zijn spelers voortdurend achter de feiten aanholden. Drie dagen na de stunt in
de Europa League tegen Sevilla was dit een ronduit belabberde vertoning.
Standard is een elftal met twee gezichten: de ene week denk je dat ze
probleemloos Play-off 1 zullen halen, de week nadien geven ze niet thuis. Het
heeft niet eens zoveel met thuisvoordeel te maken: 15 op 24 in Luik, 11 op 27
uit.

Spelers als Carcela en Lestienne blijken te
wispelturig en – laten we wel wezen – overroepen: ze maken zowel in positieve
als in negatieve zin het verschil. Dit Standard telt gewoon te veel halftijdse
voetballers. Voor een perfectionist als Preud’homme moet dat een verschrikking
zijn. Als ooit ergens de twintigurenweek in ons voetbal wordt ingevoerd, zal
het op Sclessin zijn.

Als het zo wisselvallig blijft presteren, zal
Standard Play-off 1 mislopen. Zeker nu Sporting Charleroi, 12 op 15 de voorbije
vijf speeldagen, weer aanknoopt met het succesvolle voetbal dat de voorbije
seizoenen een plek bij de eerste zes opleverde.

Rustdagen

De frisheid is een beetje weg bij KRC Genk.
Verwonderlijk is dat niet: gisteren speelde het al z’n 29ste competitieve
wedstrijd van het seizoen. Anderlecht zit aan 23. In november wist Genk geen
enkele wedstrijd te winnen: vijf gelijke spelen, één nederlaag. Dat het nog
altijd aan de leiding staat, heeft ook met het falen van de anderen te maken.

Tijdens de eerste helft was het voorzichtigheid
troef in het Astridpark: Anderlecht had veel respect voor de tegenstander, Genk
wilde zich niet laten overrompelen door het jeugdig enthousiasme van paarswit. Ook
na de rust werd er meer gebikkeld dan gevoetbald, daarvoor had Anderlecht niet
eens hooligan-op-noppen Vranjes nodig. Tot de quasi onzichtbare Alejandro
Pozuelo in de 71ste minuut opeens scoorde. Het noopte Hein Vanhaezebrouck ertoe
een papiertje met handgeschreven instructies te laten doorgeven aan Ivan
Santini. Die bekeek het ding, bleef even staren en leek het allemaal niet te
best te begrijpen. Misschien stond er wel gewoon ‘Scoren!’ Wat hij niet deed,
het bleef 0-1. Ondanks alle kommer en kwel was het voor Anderlecht nog maar de
eerste thuisnederlaag in de Jupiler Pro League. Genk blijft ongeslagen
buitenshuis en telt nu 38 punten, vier meer dan Club, dat er vorig jaar rond
deze tijd als leider wel al 41 had verzameld.

Woensdag wacht KRC Genk weer een pittige
uitmatch op Charleroi, voor de beker van België. Daar zijn Club Brugge,
Anderlecht, Antwerp en Standard al van verlost. Rustdagen, zo weten we uit het
wielrennen, zijn uitermate belangrijk. Zo zou het zomaar eens kunnen dat wie
het snelst verlost is van Europees voetbal, Genk of Club, straks als
topfavoriet aan Play-off 1 begint.

Toen ik een pak jonger en onvervaarder was,
was ik heel rechtlijnig. Goed is goed en fout is fout. Twintigers hebben nu
eenmaal meer waarheid in pacht dan vijftigers. Denken ze. (Ten onrechte.) Ik
was bestuurder bij een linkse vrije radio, zo eentje zonder centen, die
blijkbaar nog meer ergernis wekte dan zo’n rotcommercieel station met Hollands
wauwelende dj’s. Lang verhaal kort: inval van de rijkswacht, zendmateriaal in
beslag genomen, geen fondsen om opnieuw op te starten, te kritisch voor partij
en vakbond om genoeg sympathie op te wekken. Veel vergaderd, nooit meer herbegonnen.
Omdat die eerste vergaderingen zeer chaotisch verliepen, werd na heel veel
tijdverlies beslist dat er niet alleen met een agenda zou worden gewerkt, maar
dat discussies ook moesten worden voorbereid en dat alle deelnemers vooraf over
uitgewerkte voorstellen moesten beschikken. Ik was daar nogal rigide in, kan je
zeggen. Geen voorstel aan de collega’s bezorgd? Geen bespreking van dat agendapunt!
Waarna er ruzie van kwam en de vergadering nog langer duurde als al die vorige
samen. Maar ik vond dat wel consequent: het is niet meer dan correct en
hoffelijk dat je de dingen voorbereidt en anderen de kans geeft om kennis te
nemen met ideeën om er vooraf al over na te denken. Zo krijg je goed
gestoffeerde debatten.

Ik moest weer aan die jongere versie van
mezelf denken bij de nu al weken durende discussie rond het VN-Migratiepact,
officieel: Global Compact for Safe,
Orderly and Regular Migration. Moet over tien dagen ondertekend worden in
de Marokkaanse stad Marrakech (of Marrakesh, want de schrijfwijze durft weleens
te verschillen van krant tot krant). Wat N-VA bij monde van Theo Francken en Peter
De Roover doet, lijkt verdacht veel op die vervelende etters die vijfendertig
jaar geleden voorbereide meetings verstoorden met hun gedacht van het moment.
Ik vond dat toen niet kunnen en nu evenmin. Twee jaar lang is er over de tekst
gesoebat, nooit is er fundamentele kritiek naar buiten gekomen, tot de vervelende
uitslagen van de verkiezingen van 14 oktober bekend waren en er enkele Europese
regeringen — anders samengesteld dan twee jaar geleden — dwars gingen liggen.
Dat heet opportunisme. Of: populisme. En ook wel lafheid.

Nu mogen er dus zes experts, aangesteld door
de in het parlement vertegenwoordigde partijen, hun zegje doen. Alsof die op
één lijn zullen zitten. En alsof dit iets zal veranderen aan de oorspronkelijke
doelstelling van het pact: wereldwijd proberen principes over migratie af te
spreken. Een bijzonder nobel idee, zonder meer, al kan je je afvragen waarom
dat pact al meteen niet-bindend wordt genoemd. (Stel je een keukengesprek ten
huize van een zeer jonge Frank Van Laeken voor. “Jongen, we verwachten dat
je volgende keer negen op tien haalt voor Nederlands!” “Ja maar, het
is…” “Tut tut, negen op tien. Maar allee, deze afspraak is niet bindend hé.”) En natuurlijk had
een maatschappelijk of politiek debat interessant en zelfs noodzakelijk geweest,
maar wel twee jaar geleden, niet nu.

Ik denk: goed dat die Universele Verklaring
van de Rechten van de Mens al op 10 december 1948 werd ondertekend, kort na de
oorlog, toen de gutmenschen het voor het zeggen hadden en de schlechtmenschen
in het verliezende kamp (of in de cel) zaten, want in deze opportunistisch-populistische
tijden zou het niet waar geweest zijn. (Overigens: die bijeenkomst in
Marrakesh/kech begint dus exact zeventig jaar na de plechtige ondertekening van
het mensenrechtenverdrag, qua symboliek kan dat tellen. Als je dat pact weigert
te ondertekenen is die symboliek al even treffend, trouwens.)

Het huidige verzet is de politieke vorm van extreme
kinderachtigheid. Marracrèche.

***

Maandag mocht ik voor televisie een onderwerp
voorbereiden over de gele hesjes, naar aanleiding van een Vlaamse
Facebook-groep die elk uur meer leden aantrok: 9.000 bij het begin van de dag,
12.000 een paar uur later. Dat ging vlug. Al daagden er amper enkele tientallen
op bij een eerste actie in Genk. Roepen is makkelijker dan doen. Ik maakte me
lid van ‘Leg Vlaanderen Plat’ en zag de discussie veranderen van oprechte
boosheid over prijsstijgingen naar ranzige opmerkingen over migratie en
vluchtelingen. Gekaapt door extreemrechts. Vlaams Belang-voorzitter Tom Van
Grieken uitte zich in een snelsnel opgenomen filmpje als aanhanger van de gele
hesjes. Al was er ook recuperatie bij andere oppositiepartijen. De gele hesjes waren
opeens ook bruin, rood en groen.

Gisteren liep een betoging van — laten we wel wezen
— amper vijfhonderd mensen in Brussel nogal uit de hand. Een combinatie van extreemrechts
tuig en anarchisten die de kans zag om herrie te schoppen, ten koste van de
authentieke bekommernissen van vreedzame ‘gele hesjes’ die het zagen gebeuren
en niet konden verhinderen.

Ik geloof niet in de ‘gele hesjes’. Een
organisatie zonder structuur en een duidelijke visie, komt nergens. Gedoemd om
te falen, bij gebrek aan plan. Je kunt dan wel ‘J’en ai marre!’ roepen, je eindigt voor het grote publiek onherroepelijk
in Marre-à-hesjes.

***

Iets over Zwarte Piet in de aanloop naar 6
december? Sta me toe in herhaling te vallen. Dit schreef ik op 20 november 2016
op deze plek.

“Van mij moet
Zwarte Piet niet verdwijnen. Maar we moeten er wel over durven te praten. We
moeten het gesprek met de nieuwe Belgen durven aan te gaan. Dat Piet een
restant is van het koloniale, uitgesproken racistische denken wordt niet
ontkend. Dat Piet in de loop van de decennia werd bijgestuurd tot een eerder
onschuldig lijkend symbool is onmiskenbaar zo. Maar er worden blijkbaar
kinderen gepest op school, omdat ze bruin of zwart zijn. Klasgenootjes noemen
hen ‘Zwarte Piet’.

Iemand schreef
gisteren ergens: “Ja maar, dat is niet racistisch bedoeld!” Kan zijn,
maar het komt wel zo over. En de vraag bij racisme is in de eerste plaats niet
‘Is dat racistisch bedoeld?’ (want dan verzeilen we al snel in uitspraken als
‘Ik ben geen racist maar…’), maar ‘Wordt dit als racistisch gepercipieerd?’

Bij racisme moet je
niet uitgaan van de dader, maar van het slachtoffer. Hoe voelt hij of zij zich
bij de opmerkingen of daden? Hetzelfde geldt trouwens voor andere misdaden: we
moeten eerst naar het slachtoffer kijken. Meestal doen we dat ook. Behalve dus
bij racisme. Want dan verkrampen we en vinden we dat de ander zich maar moet
aanpassen aan onze onderlinge afspraken en gebruiken, inclusief aangebrande
moppen, het benadrukken van onze raciale superioriteit en oerwoudgeluiden.

Als we het over Zwarte
Piet willen hebben, zullen we dus de moed moeten opbrengen om de discussie los
te weken van blanke traditionalisten versus voornamelijk blanke
cultuurrelativisten, en gaan luisteren naar die groeiende groep met een andere
huidskleur. Hoe voelen zij zich bij dat Sinterklaasfeest? Hoe interpreteren zij
die Zwarte Pietmythe? Misschien vinden ze het écht wel niet erg en dan moeten
we niets doen. (…) Misschien vinden ze het wél erg en dan moeten we vooral
die traditie aanpassen. Maar eerst moeten we gaan luisteren.

Samenlevingen
evolueren, tradities ook. Ze krijgen een andere invulling of worden afgeschaft.
Dat gebeurt. Dat is niet erg. Daarmee haal je de bodem niet weg vanonder onze
samenleving. In Geraardsbergen drinken ze op de laatste zondag van februari een
glas wijn met een levend visje in. Ik vind dat een barbaarse traditie en de
visjes zullen er geen breed maatschappelijk debat over starten, dus blijft het
gewoon bestaan. Jaar na jaar. Als teken van feestvreugde en verbroedering. Wie
zijn dan de primitievelingen?”

***

Morgen is het Klimaatmars. Dag van de groene
hesjes. Bart Eeckhout, hoofdredacteur van de feestvierende De Morgen (vandaag precies veertig jaar jong), schreef er eergisteren
een prikkelend essay over. (Tegenwoordig heet zowat elke tekst die meer dan
duizend woorden telt ‘essay’, ‘analyse’ ware beter geweest.) Het ging over de decennialang
aangehouden alarmerende toon van Greenpeace & co, die volgens hem
contraproductief heeft gewerkt, waardoor het o zo belangrijke klimaatdebat
nooit écht gevoerd werd. Een standpunt, pardon: essay, waar je het mee eens of
oneens kunt zijn, sereen geformuleerd, het debat aanwakkerend. Goed zo. En
meteen ook een eyeopener, vind ik: Eeckhouts
generatie, die T-shirts droeg met opschriften als ‘This body is in danger’ en
‘No time to waste’, heeft ongetwijfeld te weinig gedaan rond de
klimaatproblematiek, terwijl klimaatnegationisten intussen vrolijk hun gang
konden gaan.

Bijna zestien jaar geleden, op 31 januari
2003, legde de paarsgroene regering-Verhofstadt I de kernuitstap vast in een
wet. Maar daar is dus niets van in huis gekomen, omdat de alternatieve
energiebronnen nooit een waardige kans hebben gekregen, en kom alstublieft niet
af met de subsidies voor de plaatsing van wat zonnepaneeltjes. De
kernenergielobby heeft gezegevierd.

Al die tijd hebben de meesten van ons
rondgelopen met een denkbeeldig T-shirt met het opschrift ‘A lot of time to
waste’ (met op de achterzijde ‘Après nous le déluge’). Trump, Bolsonaro en
andere narcistische idioten willen het klimaatdebat liefst zo snel mogelijk begraven,
als het kan nog dieper onder de grond dan het migratiepact.

Groene hesjes vind ik veel noodzakelijker dan
gele.

***

Schokkend nieuws van het NMBS-front: steeds
meer reizigers zijn ontevreden. Ik las de cijfers en was inderdaad geschokt:
dat 61 procent van de treingebruikers tevreden is, vind ik hemeltergend. Zo
véél nog? Zes op de tien pendelaars die de service aanvaardbaar of zelfs best
oké vinden, hebben die mensen alle tijd van de wereld, misschien? Dat 42
procent tevreden is over de stiptheid van de treinen, ook dat is zorgwekkend.
Voor die mensen, bedoel ik. Vier op de tien hebben er dus geen probleem mee dat
er elke dag vertragingen zijn, dat er treinen worden afgeschaft en dat de
treinen die wel rijden er tegen de avond uitzien als vieze stinkholen?

Voorwaar, de Belg is een brave mens. Pikt
zowat alles. Zal je zelden in een geel hesje zien rondlopen. Ligt niet wakker
van een paar graden meer of minder.