Maandans

Tien jaar geleden liep mijn kortstondig avontuur als woordvoerder bij Beerschot AC ten einde, na amper tien maanden en een paar weken. ‘Avontuur’ is de juiste omschrijving van dat ene intense, prettige, onprettige, knotsgekke, waanzinnige, absurde seizoen 2011-2012, waarin ik van de ene verbazing in de andere viel. Voetbal, een feest. En een nachtmerrie. En een immorele wereld. En nog wat van die dingen. Ik zou er een boek mee kunnen vullen, maar omdat ik betwijfel of er een uitgeverij geïnteresseerd is in wat er toen — bij een, laten we wel wezen, bescheiden club vol onbescheiden grootspraak — allemaal is gebeurd, bal ik de ‘belangrijkste’ gebeurtenissen samen in twee ietwat ruim bemeten blogposts. Vandaag deel 2.

***

De naweeën van het laattijdig uitbetalen van de spelerslonen van oktober zinderde ook in januari 2012 nog na op het Kiel. Beerschot kreeg een transferverbod opgelegd. ’t Is te zeggen: inkomende transfers waren verboden, uitgaande mochten wel. Die waren zelfs welkom, want dat betekende: centen. Ouwe rot Bart Goor was al in het najaar onzacht naar de uitgang begeleid. Zoals in de voorafgaande zomer de abrupte verkoop van de twintigjarige Nigeriaanse middenvelder Victor Wanyama (aan Celtic), de zesentwintigjarige werkmier Faris Haroun (aan Middlesbrough), het achttienjarige talent Mats Rits (aan Ajax) en de achttienjarige doelman Thomas Kaminski (aan Anderlecht, waar hij prompt werd uitgeleend aan OH Leuven) voor financieel soelaas moest zorgen. Eigenlijk deed voorzitter Patrick Vanoppen hetzelfde wat Jos Verhaegen in het verleden had gedaan: snel wat centen binnenrijven, ook al weet je dat die spelers een paar jaar later véél meer zullen opleveren. Wanyama bracht één miljoen euro op. Twee jaar later bleek de speler al veertien miljoen euro waard, toen hij van Celtic naar Southampton verhuisde.

            2012 begon met een relletje. Spits Ibrahima Sidibe — onmisbaar in het tactisch plannetje van trainer Mathijssen met veel lange ballen naar voor, die de boomlange Senegalees dan maar moest afleggen voor de oprukkende Losada — wilde weg en haalde daarvoor, volgens het clubbestuur, als argument aan dat hij niet besefte dat er een verschil was tussen zijn bruto- en zijn nettoloon. Wellicht zal het feit dat hij zijn loon al eens veel te laat had ontvangen een veel grotere rol gespeeld hebben in zijn beslissing. Hoe durft hij, riepen ze binnen de club. Ja, hoe durfde hij, een werknemer die vond dat zijn contract moest gerespecteerd worden…

            Bij het vertrek naar de stageweek in Turkije, waarvoor op het allerlaatste moment nog een sponsor gevonden werd, was de sfeer voor de rest prima. Ik mocht niet mee. Een handvol supporters wel, op eigen kosten. Om de rest van de fans op de hoogte te houden van wat er op de stage gebeurde, moest ik het stellen met informatie van ginder uit. Tot zover het sexy leven van een woordvoerder van een Belgische eersteklasser.

KAGELMACHER NAAR KAISERSLAUTERN, EUH, MONACO

Om te kunnen overleven had de club (en haar voorzitter zonder centen) half januari alweer dringend geld nodig. Er was belangstelling voor de Uruguayaanse aanvoerder Gary Kagelmacher, die het heel even bij Real Madrid geprobeerd had en die was uitgegroeid tot een absolute sterkhouder bij Beerschot AC. Maar de club was al zo goed als gered, hij mocht weg. Moest, eigenlijk. Hoe sneller, hoe liever. Kaiserslautern, op een degradatieplek in de Bundesliga, wilde de drieëntwintigjarige centrale verdediger, die Duitse voorouders heeft, graag overnemen. De deal was principieel rond, ik had Kagelmacher zelfs al een e-mail gestuurd onder de hoofding ‘Goodbye & Good Luck!’, met de woorden ‘I wish you all the best in Kaiserslautern (my favorite German club by the way)’, waarop hij een vriendelijk dankwoord terugstuurde. Tot er plots een telefoontje uit Monaco kwam. De club uit het prinsdom stond onderaan in de Franse tweede klasse, was net overgenomen door de Russische oligarch Dmitry Rybolovlev en werd geleid door een Belgische algemeen directeur, Filips Dhondt, een man met een verleden bij Cercle én Club Brugge. Monaco bood meer dan Kaiserslautern (twee miljoen euro, zo las ik achteraf ergens), voldoende voor Patrick Vanoppen om de toezegging aan de Duitsers als onbestaande te beschouwen. Ik kon een deel van de onderhandelingen met Monaco en het geruzie met Kaiserslautern bijna woordelijk volgen. Ik zat twee bureaus verder dan de voorzitter, zijn deur was dicht, maar zijn volumeknop stond open. Op zekere dag zag ik Kagelmacher door de gang ijsberen, pratend met zijn zaakwaarnemer, vermoedde ik. Ik hoorde hem ‘Cien’ zeggen. Mijn kennis van de Spaanse taal is beperkt, maar dat getal begreep ik wel. Nou, dacht ik, honderdduizend euro per maand, dat is meer dan je ooit bij Beerschot zal kunnen verdienen. Tenzij hij met Vanoppen aan het bellen was en ‘Je hebt al honderd!’ riep, dat kan ook.

            Feit: Gary Kagelmacher vertrok naar AS Monaco, er stroomde weer wat geld in de lege clubkas. Ook onze mailbox stroomde vol: boze Kaiserslauternfans die Beerschot afwisselend in het Duits en het Engels het ergste toewensten. Zaterdag 21 januari 2012 nam Kagelmacher afscheid van ‘zijn’ publiek, netjes in het pak, begeleid door Patrick Vanoppen. Die vervolgens de supporters entertainde door zelf in het doel te gaan staan. Kagelmacher, een strafschopspecialist, trapte vanop elf meter slordig binnen. Vanoppen dook over de bal in het slijk. Applaus en gelach op alle banken. Er is niet altijd een berenpak nodig om op te vallen. Beerschot won die avond met 4-0, met onder meer een panenka van Hernán Losada. ‘Beerschot leeft!’, jawel.

(BIJNA) SLAANDE RUZIE

Wat de voorzitter overigens wel sierde, was dat hij komaf wilde maken met de invloed van voetbalmakelaars. Eén makelaar in het bijzonder, eigenlijk. Onder de clan-Verhaegen had Didier Frenay het alleenrecht verworven om in- en uitgaande transfers te doen binnen de club, een beetje zoals Mogi Bayat dat niet veel later bij Anderlecht zou mogen. Naar verluidt stond die afspraak op papier. Vanoppen wilde die exclusiviteit verbreken. Wat hem uiteindelijk, na flink wat discussiëren (volume!), ook lukte.

            Eén keer leidde een mislukte transfer bijna tot slaande ruzie. De twintigjarige spits Bavon Tshibuabua was de vorige seizoenen komen piepen bij de hoofdmacht, maar Vanoppen en Mathijssen zagen het niet zitten in de aanvaller met Congolese wortels. KV Oostende, op dat ogenblik een tweedeklasser, toonde belangstelling. Eric Verhoeven, zaakwaarnemer van Tshibuabua en een voormalige secretaris van (Germinal) Beerschot, weigerde mee te werken. Met als gevolg klinkende ambras, Vanoppen die de ietwat grotere en zwaardere Verhoeven voor zich uit duwde naar de uitgang van de kantoren en bij het openen van de deur in gevechtshouding ging staan. Ik zag het vanuit mijn kantoortje gebeuren.

            Beeld u in: dat ene luidruchtige en vechtlustige jongetje op de speelkoer, knieën en ellebogen lichtjes gebogen, dreigende vuisten, de grotere jongen die hem uitdagend staat uit te lachen. De scène staat op mijn netvlies gebrand.

            Tshibuabua bleef nog een half jaar in de B-kern vegeteren.

‘STEEKT UW BOEKSKE…!’

In de loop van de maanden had de aanvankelijke bewondering van Patrick Vanoppen voor de ‘vroegere chefsport van de VRT’ plaatsgemaakt voor ergernis. Hij wilde altijd weer ruziemaken met de pers, ik wilde de pers juist ter wille zijn, hen hartelijk welkom heten in het Olympisch Stadion, een positief imago creëren voor het nieuwe Beerschot, ‘mijn’ club. Zonder op mijn knieën te gaan zitten, dat spreekt voor zich. Voor Vanoppen waren voetbaljournalisten een noodzakelijk kwaad, hij zag ze liever gaan dan komen. (Omgekeerd gold dat ook, had ik steeds meer de indruk.)

            De ontevredenheid van de voorzitter over zijn persman werd flink gevoed door de trainer. Jacky Mathijssen, een persoonlijke vriend van Vanoppen, was aanvankelijk koeltjes tegenover mij. Geen bezwaar, koel is minder goed dan cool, maar dat moet kunnen in een professioneel samenwerkingsverband. Koel werd echter geregeld vijandig. Op een van de persconferenties na een match, die ik modereerde, stelde ik de trainer de vraag waarom hij een bepaalde tactische ingreep had gedaan. Zo ging dat immers: ik vroeg naar de analyse van de bezoekende trainer, daarna naar die van de thuisploeg, ik stelde nog een vraag aan beiden en dan kregen de journalisten het woord. ‘Die vraag moet jíj toch niet stellen!’, beet Mathijssen me toe. Waarna ik ietwat verbouwereerd het woord aan de zaal gaf en een reporter krek dezelfde vraag stelde. Ik moest moeite doen om niet triomfantelijk te glimlachen.

            Bij andere gelegenheden richtte Mathijssen zich rechtstreeks naar mij in volle persconferentie. Waarom een communiqué nog niet uitgedeeld was (‘Omdat je het nog moest nalezen, trainer’) of hoe het te verantwoorden viel dat de equipe van ATV te laat was (‘Omdat ze een lekke band hebben gehad onderweg, trainer’). Dingen die je niet doet tegenover buitenstaanders die elke wanklank oppikken en niets liever doen dan die controverse uitmelken. Dingen die je niet doet onder collega’s. Dingen die je alleen maar doet als je iemand bewust voor schut wil zetten — ik ging trouwens nooit op die provocaties in, dát zou pas onprofessioneel geweest zijn.

            Ik liet eerst betijen, maar die sfeer en dat soort uitlatingen zouden finaal schadelijk geweest zijn voor mijn werkgever, Beerschot AC. Dus belegde ik een ochtendlijke tête-à-tête met Mathijssen, om de zaken uit te klaren, om hem er ook vriendelijk op te wijzen dat niemand beter werd van zijn venijnige opmerkingen in mijn richting op persconferenties. Een beetje nerveus vertrok ik vroeger dan normaal richting Antwerpen, waarna ik vastzat in de langste file ooit, zodat ik alsnog te laat kwam op mijn afspraak. Geen probleem, de trainer was poeslief, had begrip voor mijn opmerkingen, was ervan overtuigd dat we allebei het beste voorhadden met de club.

            Lang duurde deze gewapende vrede niet.

            Zaterdag 11 februari 2012 ontving Beerschot STVV. Op het kunstgras in Sint-Truiden had paarswit de eerste van twee uitzeges dat seizoen behaald (2-4). De hele week had ik met een grieperig gevoel thuisgezeten, ook de persconferentie voorafgaand aan de wedstrijd liet ik heel uitzonderlijk door iemand anders leiden. Op de matchavond zelf was ik wel aanwezig, zij het niet in de perstribune, maar in een knus en warm lokaaltje, kijkend naar televisie. Beerschot won met 3-2. Kristof De Rijck van Sport/Voetbalmagazine had me vooraf gevraagd of Sherjill MacDonald beschikbaar was voor een interview. MacDonald wilde dat wel doen, maar het kon voor hem alleen maar zondagvoormiddag in Antwerpen. Mathijssen stuurde me een cryptisch sms’je op mijn vraag of dat kon voor hem (‘Vraag maar aan Patrick en denk commercieel.’). Voor mij was het oké, maar ik paste uitzonderlijk om er zelf bij te zijn, eerst nog even die laatste vervelende bacillen uit mijn lijf persen op mijn vrije zondag.

            Een paar dagen later ontving ik, zoals afgesproken, de tekst om nog even na te lezen. Ik wou snel zijn (té snel, geef ik grif toe) en stuurde veertien kleine correcties en nuanceringen door. Pas daarna had ik de reflex om de tekst ook te laten nalezen door Chris Van Puyvelde. Van Puyvelde, in de dagelijkse omgang allesbehalve een vriend van Jacky Mathijssen, las een passage over de goede tijd die Sherjill MacDonald had doorgebracht bij Roeselare onder Dennis van Wijk, ‘mijn beste trainer ooit’, en besefte onmiddellijk dat de ijdele Beerschottrainer hier niet mee opgezet zou zijn. Hij vond de algemene teneur van het interview ook te negatief. Er werd overlegd met Mathijssen, Vanoppen en MacDonald, die toegaf dat hij zwaar teleurgesteld was over zijn eigen prestatie tegen STVV, frustratie die nog nazinderde in het interview op zondagmorgen. Conclusie: er moest en er zou nog een en ander gewijzigd moeten worden aan de tekst.

            Voorzichtig belde ik met Jacques Sys, hoofdredacteur-voor-het-leven van het voetbalweekblad, of het toch niet mogelijk zou zijn om nog enkele wijzigingen aan te brengen. Geen denken aan, zei die terecht: hij wist dat ik al wat nuances had aangebracht in de tekst. Veel verder kan en mag een hoofdredacteur niet gaan, anders word je de speelbal van individuen en belangengroepen.

            Groot gelijk, dacht de journalist in mij, maar ik moest dit wel nog even laten weten aan de voorzitter. Die convoceerde onmiddellijk Sherjill MacDonald naar mijn kantoortje, waarna hij het nummer van Sys vroeg en hem zelf opbelde. Eerst nog rustig (‘Sherjill was niet zichzelf en wil graag nog wat wijzigingen aanbrengen’), dan al wat baldadiger, om af te ronden met een zin die in mijn geheugen geprent zit.

            ‘Man, steekt uw boekske waar de zon niet schijnt!’

KOSTER KOMT, MATHIJSSEN GAAT

Het incident versterkte mijn positie als communicatieverantwoordelijke niet, integendeel. Vanoppen vond mij nu toch maar een stoethaspel, die ‘vroegere chefsport van de VRT’. Mathijssen was het daar klaarblijkelijk mee eens en ook met teammanager Dirk Schoofs, een maatje van de trainer, werd de relatie nog moeilijker dan die al was. Gelukkig waren er anderen met wie het wel prettig samenwerken bleef. Community manager Paul Beloy vermeldde ik al in deel 1, ook technisch directeur Chris Van Puyvelde, scoutingverantwoordelijke Stakke Van den Buijs, conditietrainer Jan Van Winckel, assistent-trainer Wim De Corte en jeugdverantwoordelijke Steven Smet verdienen hier een positieve vermelding, net als de meeste collega’s in de kantoren. En materiaalmeester Jos Van Hout, natuurlijk, die ik ’s ochtends opzocht om hem de kranten te overhandigen, die ik een heel seizoen lang uit eigen zak heb aangekocht, want er waren — inderdaad, de aandachtige lezer weet dat al — geen centen om abonnementen te nemen. Eén pittige uitspraak van Joske bij het krieken van de werkdag en de zon scheen weer eventjes op het Kiel.

            De pedalen van de tandem Vanoppen-Mathijssen zouden niet lang meer synchroon bewegen. Ondanks de redelijke prestaties waren de supporters ontevreden over het te verdedigende, tactisch terughoudende voetbal van Jacky Mathijssen. Hartelijk was de omgang nooit geweest, en het ging alleen maar van kwaad naar erger. Tijdens verhitte discussies op verschillende fora werd het hoofd van de trainer door steeds meer roeptoeters op het kapblok gelegd. Voor de voorzitter was het een uitgemaakte zaak: het seizoen 2012-2013 moest er een nieuwe trainer komen. Hij werd daarin gesterkt door het feit dat de club in tweede zit een licentie voor de volgende jaargang had gekregen. (‘Met verve’, schreef ik hoogdravend in mijn persbericht, waarop de financieel directeur mijn kantoor binnenliep en zei dat het slechts met de hakken over de sloot was.) Wat ik niet wist, was dat die licentie er alleen maar was gekomen omdat Vanoppen zich persoonlijk met al zijn vennootschappen borg had gesteld. Waar dus, voor alle duidelijkheid, geen centen te vinden waren. Het was alsof de licentiemanager van de voetbalbond vijf lege dozen beter vond dan één lege doos. Leeg is leeg.

            Maar goed, Vanoppen zag het groots en zocht en vond een trainer die zin had in een nieuwe klus. Adrie Koster. Die was eind oktober ontslagen bij Club Brugge, na een 4-5 thuisnederlaag tegen KRC Genk. Nu was hij aan de slag bij de beloften van Oranje. Als je een trainer zocht die offensief voetbal predikte, kwam je al snel bij Koster uit. Zocht je een trainer die tactisch ietwat naïef was, kwam je eveneens bij Koster uit. Ik had half maart 2012 geen weet van de onderhandelingen, een wakkere voetbaljournalist wel. Het gerucht haalde Gazet van Antwerpen. Die ochtend werd ik gebeld vanuit de trainerskamer. ‘Wat staat al die pers hier te doen?’

            Ik snelde naar het perslokaal waar inderdaad een handvol vaste Beerschotcorrespondenten stonden te wachten: niet op mij, maar op Jacky Mathijssen. Ze hadden bloed geroken. Ik argumenteerde dat ze niet het recht hadden daar te staan: er was geen wedstrijd, geen persconferentie, geen geplande toelichting over clubzaken. Dit is privé-grond, heren. Ik kreeg de journalisten zover om buiten te staan wachten, bij de stadionpoort. Meer kon ik niet doen, dat was openbaar terrein, al had Vanoppen telefonisch geëist dat ze ook daar zouden verdwijnen. Na een uurtje palaveren en argumenteren kwam de luxewagen van Mathijssen aangereden. Zonder commentaar liet hij de journalisten ter plaatse trappelen. Ik voelde zijn priemende blik.

            Kort daarna volgde het onvermijdelijke: de mededeling dat er in ‘onderling overleg’ beslist was dat de trainer zou vertrekken. Het Laatste Nieuws-journalist Stephan Keygnaert, toen nog geen chef voetbal-met-vuile-handen, genoot de eer om Adrie Koster als enige exclusief te mogen interviewen. Dat had Vanoppen zo met hem afgesproken. De voorzitter eiste dat ik de persmededeling pas de dag nadien zou versturen. Nadat de krant al verschenen was? Geen denken aan. Ik stuurde ze dan maar om 22 uur de deur uit, vroeg genoeg om het nieuws nog op te kunnen nemen, te laat om Koster om een reactie te vragen. Niet alle compromissen zijn even eerbaar, dat ondervond ik steeds nadrukkelijker.

            Om de schijn te wekken dat Mathijssen niet brutaal was weggestuurd, moest ik maandag 2 april, twee dagen na de eerste wedstrijd in Play-off II, een persmoment organiseren waarop én Vanoppen én Mathijssen zouden aanwezig zijn. De ontslagen trainer wilde niet meewerken, hij liet weten dat zijn dochter die dag bij hem was. Dus stuurde ik een update naar de journalisten met de melding dat ‘Jacky Mathijssen helaas niet aanwezig kan zijn’. Zondag 1 april bliepte mijn smartphone om 10u08. Mathijssen. ‘Breng verrassingsgast mee morgen. Iemand die nog nooit gelogen heeft. 😉 Voorbereiden kan dus niet. Zorg jij voor extra stoel en flip-chart-bord. Wordt een hoogdag voor Beerschot. Thx.’

            Eén telefoontje met de voorzitter later stuurde ik een nieuwe sms naar de trainer, die telefonisch niet bereikbaar bleek. Dat hij niet hoefde te komen. ‘Das dan pech want ik ben er’, repliceerde die. ‘De Beer hoeft geen bang te hebben. Hij heeft geen vijanden toch? Ik verwittig de pers zelf wel, OK?’

            Neen, we waren er niet gerust op, die maandagnamiddag. Een rel bovenop een onverwacht afscheid in een sowieso al turbulente periode, daar zat werkelijk niemand op te wachten, behalve dan de perslui. Maar het viel mee: Mathijssen nam geëmotioneerd afscheid, Vanoppen toonde hem het respect dat hij op basis van de degelijke teamprestaties verdiende. En die verrassingsgast? Dat was Mathijssens dochter, niet een of andere arrogante advocaat die we verwacht hadden.

            Eind goed, nou ja, zeker niet al goed…

GELE EN RODE KAARTEN (VOOR DE PERS)

Het wantrouwen dat Patrick Vanoppen had tegenover de pers, vertaalde hij nu ook steeds meer naar mij toe, de man die per se correct wilde samenwerken met zíjn vijanden. Ik wist steeds minder wat er gaande was binnen de club, kreeg een nieuwe baas boven mij — Peter Wouters, de vierde commercieel directeur die op een jaar tijd de revue passeerde —, werd vanaf dan geacht om alleen maar bevelen uit te voeren. Ik moest dit alles even laten bezinken, maar kon geen kant op: opstappen, in feite de enige eerbare uitweg uit deze situatie, was privé geen optie, er viel nog een huis af te betalen. Bovendien: het seizoen zat er eigenlijk op, Play-off II interesseerde alleen de vaste volgers van Beerschot, zij die meer supporter dan journalist waren. Veel viel er niet meer te beleven. Dacht ik.

            Ondertussen bleef Vanoppen doen wat ik hem al tien maanden zag doen: mensen kleineren, ambeteren, in decibels overtreffen. Was er een commerciële deal in de maak, dan kon je er op donder op zeggen dat de voorzitter op het allerlaatste moment binnenstapte tijdens de onderhandelingen, (veel) meer begon te eisen en vervolgens de potentiële sponsor met veel tamtam de deur wees, de commerciële medewerkers radeloos achterlatend. Achteraf kregen die dan het verwijt dat ze er maar niet in slaagden om deals rond te krijgen. Tja.

            Ook in het vastgeroeste stadiondossier speelde Vanoppen een negatieve hoofdrol. De stad Antwerpen had vijftig miljoen euro veil voor een gemeenschappelijk stadion voor Beerschot en Antwerp op de site Petroleum Zuid, maar de Beerschotvoorzitter vond dat hij, als projectontwikkelaar, beter af was met een door hem te bouwen voetbaltempel en alleen voor Beerschot. Daarvoor zocht (en vond) hij ruzie met burgemeester Janssens en kornuiten.          Ongeleider worden projectielen niet.

            Eén keer moest ik per se een persconferentie beleggen in het bondsgebouw, na de vrijspraak in de zaak-‘Kawashima Fukushima’ (zie deel 1 van deze memoires), waarop Vanoppen vervolgens de ‘amateuristische bond’ de levieten las. Daar kickte hij op: de bond in eigen huis attaqueren. Hopelijk heeft woordvoerder Stefan Van Loock het mij inmiddels vergeven dat we toen een van de vergaderzaaltjes van de bond hebben misbruikt om die boodschap te brengen. Ter mijner verschoning: ik wist vooraf niet dat Vanoppen zó erg te keer zou gaan.

            Ondanks de onmogelijke werksituatie had ik toch nog recht op twee kersen op mijn taart (in feite een soufflé die al na een paar maanden ineengezakt was). De eerste was de melding van Vanoppen, eind maart en kort na de Koster-Mathijssen-affaire, dat hij zou beginnen te werken met gele en rode kaarten voor de pers. Een medium dat zich in zijn ogen had misdragen, zou een gele kaart krijgen, wat neerkwam op een laatste verwittiging. Wie een rode kaart kreeg, zou een tijdje weg moeten blijven uit het Olympisch Stadion. Dat journalisten met een accreditatie verplicht moesten worden toegelaten op wedstrijddagen, moest ik hem met handen en voeten uitleggen. ‘Oké dan, maar voor de rest blijven ze buiten!’

            Alzo genoot ik de nogal twijfelachtige eer om aan Sport/Voetbalmagazine en Gazet van Antwerpen te laten weten dat ze respectievelijk één en drie maanden ‘geschorst’ waren. Ook de andere journalisten werden op afstand gehouden. ‘Omwille van de aanhoudende stroom aan potentieel destabiliserende berichten die recent verschenen zijn in diverse media en om de interne rust te herstellen, zal Beerschot AC tot 30 maart een algemene persstop invoeren’, schreef ik in een door Vanoppen opgedrongen communiqué.

ONTSLAG

De tweede kers zat op een taart die naar mijn hoofd werd geslingerd.

            Dat zat zo. Eind mei 2012 ging ik samen met mijn echtgenote met vakantie. Een citytrip naar Bilbao, omdat een reis met de auto te riskant was, want ik had vernomen dat er op de salariswagen die ik mocht gebruiken een verzekeringsfranchise van 2500 euro zat. Met andere woorden: in geval van schade, mocht ik de eerste 2500 euro zelf ophoesten. In de Baskische stad vernam ik dat Vanoppen een klein communicatiebedrijf uit Ekeren onder de arm had genomen, C&C, zakelijke partners van een externe adviseur die zich al een paar maanden nadrukkelijk aan het manifesteren was binnen de club. Type grote smoel, weinig inhoud. Ik wist dus hoe laat het was. Mijn exit werd voorbereid. (Half mei was ook mijn maatje Paul Beloy al weggestuurd: ‘community’ behoorde voortaan tot de bevoegdheden van de uitbater van de fanshop. Anders gezegd: ‘community’ was leuk zolang er subsidies tegenover stonden voor de club (centen!), vanaf dan wilde Vanoppen dat geld blijven incasseren zonder dat er kosten en inspanningen tegenover stonden.)

            De eerste dag terug op het werk, maandag 4 juni 2012, werd ik bij Peter Wouters geroepen, mijn baas. Hij liet me ‘spijtig genoeg’ weten dat de samenwerking zou stoppen en dat ik niet meer hoefde te komen. Ik bleef rustig, vroeg hem dat op e-mail te bevestigen (‘ik bevestig met deze mail (…) dat je de volgende dagen en tot nader order niet op de club moet verschijnen om “gewoon” verder te werken’) en contacteerde onmiddellijk een advocate die gespecialiseerd was in arbeidsrecht. De situatie was duidelijk, dachten we: ik werd ontslagen, hoefde niets meer te doen voor mijn werkgever, de officiële C4 zou nu wel snel volgen en ik zou een opzegsom ter waarde van zes maanden loon ontvangen, zoals contractueel vastgelegd. In een e-mail naar de ‘Beerschot-vrienden’, een verzameling interne medewerkers en externe commerciële contacten, bevestigde Wouters een dag later dat de communicatiestructuur zou wijzigen. En dat er met mij… zou gepraat worden over een andere invulling van mijn takenpakket.

            Vreemd. In overleg met mijn advocate stuurde ik een aangetekende brief om Beerschot AC in gebreke te stellen. Waarop ik de volgende dag tot mijn niet geringe verbazing werd uitgenodigd voor een gesprek begin van de week nadien.

            Beleefde jongen die ik ben, trok ik maandag 11 juni naar de kantoren van Beerschot. Waar men mij het voorstel deed om mijn functie te hervormen tot ‘Communicatie- en administratiemanager’, waarbij ik enkel nog verantwoordelijk zou zijn voor de interne communicatie, vergaderingen moest notuleren en het persoonlijke mailverkeer van de voorzitter beheren. Ook het schrijven van persteksten en het organiseren van persmomenten werden mij nog toevertrouwd, onder toezicht van C&C dan wel. Ik verstond hieruit dat ik een veredelde directiesecretaris van Patrick Vanoppen zou worden. Na een korte bedenktijd weigerde ik en eiste alsnog dat C4, waarop Vanoppen dan weer liet weten dat er nooit sprake was geweest van een ontslag en dat hij mij maandag 18 juni om 10 uur op kantoor verwachtte om mijn nieuwe rol te komen vervullen.

            Toen ik die ochtend niet opdaagde, belde hij me op. Ik had de gezonde reflex om niet op te nemen, hopende op een pittige — en juridisch bruikbare — ‘mededeling’. Ik werd op mijn wenken bediend. Om 10u07 registreerde mijn antwoordapparaat een op vrij kalme toon ingesproken boodschap. Ik wil u de integrale tekst daarvan niet onthouden. ‘Frank, Patrick Vanoppen hier. Ik heb vernomen dat je d’r niet zal geraken vandaag. Euhm. Ik vind dat heel spijtig, omdat ik het gevoel had dat er van uw job niet zoveel zou veranderen. Euhm. Ge zult met de advocaat gebeld hebben. Dat mag ook uiteraard, maar advocaten doen de wereld niet draaien, hoor. ‘t Is alleen gezond verstand dat de wereld doet draaien en niets anders, jongeman. Dus, je stelt me teleur. Ik denk, als je ‘t hard wilt spelen, kom maar, ge gaat verschieten wat er nu nog gaat komen, want ik ga u in gebreke stellen voor al hetgeen wat ge nu in mekaar steekt, jongen. Alright? Ik heb u de kans gegeven. Uiteraard was ik niet tevreden over uw job, wou ik aanpassingen doen. Ik heb de marge echt open gelaten van mijn kant uit om u bij Beerschot te houden, om uw job aan te passen en voor mij is dat lichtelijk… Euhm. Volgens mij ben je nu meer een ego dan iets anders. Het valt me zwaar tegen, Frank. Ja, dit kan een ruzie ontketenen, het zal niet simpel worden, vriend. Dus: ofwel bel je mij voor 12 uur voor een oplossing, maar de oplossing zal niet zijn dat ik u ontsla. Laat dat heel duidelijk zijn. Dus als gij hier niet zijt tegen 12 uur op het werk, zie ik dat als een werkweigering, aangetekend schrijven en ‘t spel is vertrokken hé. Ge begrijpt wel hé. Alright? Dag Frank, dank u.’

EPILOOG

Wat volgde.

            Doktersbriefjes om mijn afwezigheden te verantwoorden. Een officiële ingebrekestelling van mijn kant uit. Een mailtje naar al mijn vrienden en professionele contacten om mijn afscheid aan te kondigen (‘Enfin, om een lang verhaal kort te maken: Beerschot heeft de samenwerking met mij beëindigd (…) En, euh, als je ooit het volledige (echt waar: hilarische) verhaal zou willen horen: avec plaisir!’). Het opstarten van een gerechtelijke procedure, waarin ik mijn achterstallige loon van juni 2012, zes maanden opzeg, een deel van de eindejaarspremie, vakantiegeld, vergoedingen voor wagen- en gsm-gebruik, de terugbetaling van diverse kostennota’s, en nog wat dingen eiste. Gevolgd door het proberen overtuigen van de RVA dat ik wel degelijk werkloos was (wat na vijf maanden heen-en-weer schrijven eindelijk lukte). Stempelen.

            En er was meer, zoals…

            Het nieuwe communicatiebureau dat niet betaald werd en na vier maanden eenzijdig de samenwerking met Beerschot AC beëindigde. De commercieel directeur die ontslagen werd en naar zijn vorige bedrijf terugkeerde. Vanoppen die mij in een interview met De Morgen ‘Frank Van Laeken, fantastische kerel, maar te braaf voor de job’ noemde. In Het Laatste Nieuws werd dat: ‘Ik heb onlangs iemand uit zijn positie gezet omdat hij volgens mij te braaf was’ (hoezo, ik was toch niet ontslagen?). Beerschot dat voorlaatste eindigde en Play-off III — herinnert u zich die geweldige competitieformule nog? — moest spelen tegen Cercle en… verloor. Vergeefse poging om met enkele ‘oude’ getrouwen van de club vertegenwoordigers van de supporters te overtuigen om te helpen Vanoppen buiten te werken en de club over te laten nemen door derden (wat niet lukte, de fans bleven nog een beetje geloven in Vanoppen). Het faillissement van Beerschot AC op 21 mei 2013. Vanoppen die terug naar Leuven verdween (de verwoestende doortocht van de projectontwikkelaar op het Kiel had amper twee jaar en drie maanden geduurd). KFCO Wilrijk dat de hand reikte, de naam Beerschot hielp overleven en de optocht vanuit eerste provinciale.

            Nog enkele slotakkoorden. Een juridische overwinning over de hele lijn voor mij op 26 juni 2013, ruim een jaar na mijn ontslag, maar een tegenstander die geen geld had om te betalen en die ook niets meer van zich liet horen. Een tussenkomst van het Fonds voor Sluiting Ondernemingen, waardoor ik — na aftrek van de belastingen — alsnog ongeveer een derde van de door mij geëiste som mocht ontvangen (voor de spelers die in het seizoen 2012-2013 maandenlang geen loon ontvingen, zullen de gederfde sommen een pak hoger gelegen hebben). De moeizame zoektocht van een vijftigplusser op zoek naar werk. Kleine schrijfklussen. Een nieuwe start als freelance journalist in april 2014. Het boek Als het werk stopt, over de problematiek van werkzoekende vijftigplussers. Enzovoort, enzoverder.

***

Tenslotte een afrondende anecdote om Patrick Vanoppen te typeren. Hij vertelde ooit in mijn bijzijn tegen een Beerschot-collega het bekende verhaal van de kikker en de schorpioen. Kikker en schorpioen willen de overkant van de rivier bereiken. De schorpioen stelt voor dat de kikker hem op zijn rug neemt, want hij kan niet zwemmen. Ja maar, antwoordt de kikker: dan zul je me doodsteken. Neen, zegt de schorpioen, want dan ga ik zelf ook dood. Je moet me vertrouwen. Na wat aarzelen neemt de kikker de schorpioen mee op zijn rug. Halfweg de oversteek voelt hij plots een felle steek. Je had beloofd om me niet te doden, huilt de kikker. Sorry, het is sterker dan mezelf, het zit in mijn natuur, repliceert de schorpioen net voor ze samen verdrinken. Waarop Vanoppen dat verhaal afrondde met: ‘En ik… ik ben die schorpioen!’ Toen besefte ik: deze man is potentieel gevaarlijk. Als hij zijn zin niet krijgt bij Beerschot, trekt hij desnoods de club mee de dieperik in.

            QED.

            Al blijft mijn favoriete Latijnse afkorting TQB.

            Tene quod bene.

Tien jaar geleden liep mijn kortstondig avontuur als woordvoerder bij Beerschot AC ten einde, na amper tien maanden en een paar weken. ‘Avontuur’ is de juiste omschrijving van dat ene intense, prettige, onprettige, knotsgekke, waanzinnige, absurde seizoen 2011-2012, waarin ik van de ene verbazing in de andere viel. Voetbal, een feest. En een nachtmerrie. En een immorele wereld. En nog wat van die dingen. Ik zou er een boek mee kunnen vullen, maar omdat ik betwijfel of er een uitgeverij geïnteresseerd is in wat er toen — bij een, laten we wel wezen, bescheiden club vol onbescheiden grootspraak — allemaal is gebeurd, bal ik de ‘belangrijkste’ gebeurtenissen samen in twee ietwat ruim bemeten blogposts. Vandaag deel 1, volgende week zaterdag het vervolg.

***

Kort voor de zomervakantie van 2010 las ik op een of andere site dat een zekere Patrick Vanoppen van plan was om Germinal Beerschot over te nemen. Officieel en voluit: Germinal Beerschot Antwerpen. Een kunstmatig gedrocht van bij het begin, een fusie tussen noodlijdende clubs uit Ekeren en op het Kiel, die voorjaar 1999 met de nodige tamtam werd bezegeld: Beerschot VAC stond op het punt om failliet te gaan, Germinal Ekeren had geen stadion meer. Verstandshuwelijken missen passie, dat is geweten.

            Ik had een verleden op het Kiel. Samen met mijn grootvader langs moeders kant ging ik sinds november 1966 naar Beerschot, ik was niet eens acht jaar oud. Bompa had tussen de twee wereldoorlogen alle zeven titels van de club meegemaakt, hij had Raymond Braine en Rik Coppens zien schitteren in dat Olympisch Stadion. Ik werd al snel meegezogen in die aparte sfeer, tikkeltje arrogant, met zijn veeleisende supporters, die terugdachten aan de gloriejaren die de meesten niet eens zelf hadden beleefd, die koppig hoopten op beterschap en die in de plaats vooral sportieve en financiële miserie kregen. Maar toch ook een flinke portie kirrend voetbalplezier dankzij Lothar Emmerich, Guido Mallants, Arto Tolsa, de unieke jonge artiest Juan Lozano, Emmanuel Sanon, Jan Tomaszewski, Rik Coppens als trainer. Aardig tot zeer aardig voetbal, zeer gemotiveerde spelers tegen de groten van het Belgische voetbal, ongeïnteresseerde lamlendelingen tegen de kleintjes. Spelen tegen Anderlecht vonden ze prettig, Beringen interesseerde hen niet. Die desinteresse was nog groter bij uitwedstrijden. Een team van Net Niet. En een club van veel grootspraak, vóóral veel grootspraak. Veel meer grootspraak dan de prestaties toelieten alleszins.

            Mijn club(je).

            Mijn kleuren.

            Mijn jeugdliefde.

            Een club met een grote potentie in een stad die best wel twee ambitieuze eersteklassers kon herbergen, en dat is geen grootspraak.

Bij Germinal Beerschot voelde grote baas Jos Verhaegen — de man die Germinal heel knap van tweede provinciale naar eerste klasse had gevoerd met een zuinig en hyperrealistisch beleid — zich nooit thuis. Het Kiel was het Veltwijckpark niet. Verhaegen leidde bouwbedrijf Versnel samen met René Snelders, de vader van Eddy. Samen leidden ze ook een provinciaal voetbalclubje. Verhaegen werd in de jaren 90 een geslaagde handelaar in verloren voetbalproducten, spelers die elders waren gedumpt, vol revanchegevoelens, en die hij voor een appel en een ei op de kop had getikt: een methode die perfect werkte in Ekeren, maar niet aan de andere kant van de stad. Daar wilde men méér. Daar wilde men, bijvoorbeeld, niet dat onmiddellijk na de bekertriomf van 2005 (2-1 tegen Club Brugge) de beste speler en aanvoerder van het team, de Colombiaan Daniel Cruz, voor een habbekrats verpatst werd aan de eerste de beste geïnteresseerde, in zijn geval Lierse. Na een half jaar stond Cruz terug op het Kiel. Heimwee naar die unieke fans, steeds op het randje, er soms ook genadeloos over, compromisloos. Zuid-Amerikaanse voetballers zijn altijd welkom geweest bij Beerschot. Liever een dribbel te veel dan een fantasietje te weinig. Verhaegen wilde in de eerste plaats cashen. Dat stond voor hem boven elke vorm van sportieve ambitie. Zo ontstond een logisch schisma met die duizenden succeshongerigen op de tribunes. Verhaegen werd de vijand van de supporters, werd zelfs in zijn eigen woonst belaagd, wat in geen enkel opzicht goed te praten valt. Niet onbegrijpelijk dat de man zo snel mogelijk dat vergiftigd stedelijk geschenk probeerde te verpatsen. Cashen, weet u wel.

            Exit Jos Verhaegen.

VOORZITTER IN BERENPAK

Toen ik dat bericht las van de mogelijke overname was ik drie en een half jaar aan de slag als hoofdredacteur op de redactie van PRIME Sport (dat later Sporting Telenet ging heten en nog later Play Sports). Ik zat daar in principe goed: kwalitatief sterke, gemotiveerde redactie. Grote tv- én sporttalenten, nauwelijks tafelspringers. Fijn loon, verwarmde zetels van de salariswagen onder mijn kont, behoorlijk tevreden bazen, behoorlijk tevreden kijkers, interessant aanbod van buitenlandse topcompetities in de portefeuille.

            Ik had er ongetwijfeld nog heel wat ongestoorde jaren voor de boeg, maar ik voelde me stilaan een conciërge. Zorg dat je netjes binnen het vooropgestelde budget blijft en we laten je gerust, Van Laeken. Met andere woorden: wees vooral niet ambitieus, maak televisie volgens de normen van een allang gepasseerd decennium (want we willen winst maken!), hou je troepen in het gareel. Van Laeken wilde echter meer: meer studio-omkaderingen (die er nadien ook zouden komen), meer eigen reportages (die er nadien ook zouden komen), meer een tv-station met een eigen smoel dan een soort jukebox die op verzoek live voetbal uitspuwt (wat het nadien ook is geworden). Dus schreef ik die meneer Vanoppen in juni 2010 aan op het e-mailadres van zijn bedrijf, Vivinvest. Of hij geen woordvoerder nodig had.

            Ik kreeg geen antwoord.

            De projectmakelaar nam op 16 februari 2011 de club over, naar verluidt voor vijf miljoen euro, geld dat hij niet had (al blijft hij het tegenovergestelde beweren), maar dat kwamen we pas later te weten. Hij kondigde een naamsverandering aan: Germinal Beerschot moest opnieuw Beerschot worden, de AC van Antwerpen Club erachter was niet meer dan een onbeduidend detail. En het ‘magische’ stamnummer 13 zou terugkeren, zo beloofde hij.

            Eerlijk, ik was die e-mail al vergeten, toen ik de derde week van mei 2011 opeens gebeld werd door Jacques Vanderveren, secretaris van de ‘nieuwe’ club en rechterhand van Vanoppen op de Beerschotkantoren. Of ik nog altijd geïnteresseerd was. En of ik dan even wilde langskomen. Wat ik deed, in het gedacht dat het een vrijblijvend gesprek zou worden. Tot ik vijf dagen later al uitgenodigd werd voor een tweede gesprek, deze keer in het bijzijn van Patrick Vanoppen. Wat ik zag: een dynamische man, snel pratend, veel volume, misschien wel de juiste man op de juiste plek om mijn clubje uit de vergeethoek te halen. Wat ik niet zag: dat die dynamiek en dat volume een gebrek aan inhoud moesten camoufleren, en dat deze meneer niet de middelen noch de connecties had om een professionele voetbalclub te leiden. Ik was verblind, kreeg hetzelfde nettoloon voorgeschoteld als bij mijn toenmalige werkgever, firmawagen, gsm (de iPhone moest ik maar overkopen van mijn werkgever), ja, ik zou zelfs gegarandeerd zes maanden opzeg krijgen, ook al zetten ze me na een paar maanden al op straat. Enfin, op wat details na — die ik niet goed had nagekeken —zou ik er financieel niet op achteruitgaan. Dacht ik. Maar wat bovenal speelde: werken voor mijn favoriete club? Dit was niet eens een stoute droom die waar kon worden, zoiets dúrfde ik niet eens te dromen, zo onrealistisch leek dit scenario wel.

            Tijdens mijn vakantie in Toscane werden de laatste contractuele afspraken op papier gezet — echtgenote niet blij, want ze vond die voetbalwereld maar een raar zootje, plus dat ik elk weekend zou moeten gaan werken —, vanaf 1 augustus 2011 mocht ik me pers- en communicatieverantwoordelijke van Beerschot AC noemen. Het werd zomer en net als de zestienjarige Rob de Nijs liet ik me al te makkelijk verleiden.

            De voorzitter had intussen in berenpak geposeerd in het gezelschap van de Antwerpse burgemeester Patrick Janssens, notoir Beerschotsupporter. De buitenwacht lachte Vanoppen vierkant uit, de supporters vonden het geweldig. Ik stond er niet bij stil: ik kon niet wachten op 1 augustus. Ik was tweeënvijftig en klaar voor een laatste grote klus in mijn professionele leven. Het voelde als thuiskomen. Ik stuurde een overdreven enthousiaste e-mail naar al mijn vrienden en professionele contacten. ‘Een bescheiden “Yes we can”-kreet wil ik mezelf niet onthouden’, stond daarin onder meer te lezen. Je bent jong en je wil wat. Obama citeren, bijvoorbeeld.

            Op de ploegvoorstelling stond ik nog niet op het podium, maar ervoor, onder de fans. Het meeste applaus oogstten de teruggekeerde lokale vedette Hernán Losada, een Argentijn met kwieke voetjes die alleen op het Kiel gedijde, en materiaalmeester Jos Van Hout — Beersgod hebbe zijn ziel. In zijn onnavolgbare stijl riep die: ‘Ik zen blaai dat die kiekes aaindelek van ons logo verdwejne zaain!’, verwijzend naar de nogal komiek uitziende roofvogels op het originele embleem van Germinal (Beerschot).

            ‘The bear is back’, juichten de fans. Er had toen al een belletje moeten rinkelen om nakend gevaar te signaleren. Niet alleen bleven enkele honderden oorspronkelijke Germinalfans voortaan clubloos thuis, de verwachte toestroom van nieuwe/oude Beerschotsupporters bleef ook uit. Gemiddeld zouden er vijfhonderd toeschouwers minder zijn dan het vorige seizoen, maar dat wisten we dan nog niet. The bear was alleen in naam back.

            De keizer droeg geen kleren, op dat berenpak na.

INTRODUCING: STIJN STIJNEN

De paarswittebroodsweken verliepen uitstekend. Trainer Jacky Mathijssen nodigde mij dadelijk uit om kennis te maken met de spelersgroep. Ik stelde mezelf in het Nederlands en het Engels voor, en benadrukte hoe ik mijn rol zag: loyale werknemer van de club, aanspreekpunt voor staf en spelers, met als voornaamste missie om de club op een positieve manier in de pers te krijgen. Ik maakte een document op met richtlijnen voor interne en externe communicatie. Alle interviewaanvragen zouden voortaan via mij lopen, na overleg met de trainer konden spelers beschikbaar worden gesteld voor een gesprek met een journalist. De belangrijkste stelregel in mijn, toegegeven, iets te lange en iets te hoogdravende tekst was dat er nooit gelogen mocht worden. Dingen niet of omfloerst zeggen, dat kon, maar liegen niet.

            Zou er iemand binnen de club die volledige tekst ooit gelezen hebben?

            Vanoppen liep hoog op met zijn nieuwe persman. Hij stelde me aan iedereen voor als ‘vroegere chefsport op de VRT’. Prestige, natuurlijk. Zie eens wie ik heb kunnen strikken! De gestrikte mocht dan wel de titel ‘pers- en communicatieverantwoordelijke’ voeren, in werkelijkheid kwam het erop neer dat ik én het woord voerde én de prille socialemediakanalen moest beheren én de ploegopstellingen intikte en printte voor pers en VIPs én de wedstrijdverslagen en alle nieuwsberichten op de website plaatste én die website zelf hielp creëren én… Het takenpakket hield niet op. Ik was, naar de hit uit 1974 van Leo Sayer, in alle opzichten een one man band (‘Well I’m a one man band / Nobody knows nor understands / Is there anybody out there wanna lend me a hand / To my one man band?’).

            Op wedstrijdavonden was er een handvol getrouwen dat instond voor live verslaggeving op Twitter, die reacties sprokkelden bij staf en spelers, en die de aanwezige perslui op hun wenken bedienden, dat wel, maar daarnaast stond ik er alleen voor. Centen om filmpjes en reportages te draaien waren er niet. Voor niets waren er trouwens centen. Er was niet eens een eigen website toen ik begon. De voorzitter schakelde een gereputeerd communicatiebedrijf in om de website te creëren, betalen deed hij hen niet. Want, u raadt het al, geen centen.

            Al snel kwam er een eerste bedenkelijke klus aan. Ik moest dringend op zoek naar een lokaal om de pers te kunnen ontvangen. De vorige perszalen waren immers omgetoverd in respectievelijk VIP-ruimte en spelershome. Nauwelijks iemand binnen de club was geïnteresseerd in het mee zoeken naar een oplossing, hoewel een goed geoutilleerd perslokaal een verplichting was, van de Pro League én van de sportpersbond. Maar binnen alle geledingen van de club werd de pers diep gehaat: journalisten schreven te negatief over Beerschot, ze waren alleen uit op sensatie, ze zochten naar spijkers op laag water.

            Calimero op het Kiel.

            Alleen community manager Paul Beloy, een van de helden die ik in 1979 de beker zag winnen op de Heizel en algauw een fijne collega, en liaison manager Luc Van den Bosch, een pragmatische cynicus met een verleden bij de liberale vakbond, werkten mee. De eerste thuiswedstrijd, zaterdag 6 augustus tegen AA Gent, kwam er na een paar werkdagen al aan. Ik had geluk: een van de VIP-ruimten was nog niet verhuurd voor het nieuwe seizoen, de eerste drie matchen konden we daar de pers ontvangen. Oef! Pas begin september, een maand na mijn aantreden, werd een definitieve locatie gevonden. Primitief, maar bruikbaar. En zeer tegen de zin van enkele mensen binnen de club. Die hadden liever gehad dat de journalisten op de parking bleven staan, bij voorkeur in de gietende regen, zonder paraplu.

            Dinsdag 9 augustus riep sportief directeur Chris Van Puyvelde me ’s ochtends bij zich: of ik als de wiedeweerga de voetbaljournalisten wilde uitnodigen voor een persconferentie waarop nog diezelfde namiddag een ‘spraakmakende transfer’ zou worden bekendgemaakt. Ik stuurde een cryptische e-mail de deur uit. Om wie het dan wel ging, wilde ik toch wel even weten. Stijn Stijnen, zei Van Puyvelde. Nou! Spraakmakend was inderdaad het juiste adjectief, minder dan een half jaar voordien was de dertigjarige doelman, dertigvoudig international, bij Club aan de deur gezet omdat hij zijn concurrenten in het Brugse doel onder de schuilnamen Frigo en Piop zou hebben bezwadderd op internetfora. Deze aankondiging was een bom. Gegarandeerd veel persaandacht.

            Alleen jammer dat de verantwoordelijke voor de afhandeling van de transfers blijkbaar zat te slapen, want het lukte niet om Stijnen voor de eerstvolgende wedstrijd, opnieuw op eigen veld tegen Westerlo, speelgerechtigd te maken. Een domper op de feestvreugde. Gelukkig zaten er nog drie andere keepers in de spelerskern. Weelde. (Maar geen centen.)

‘KAWASHIMA FUKUSHIMA!’

De comeback van Stijn Stijnen door de grote poort moest dan maar gebeuren de daaropvolgende speeldag: vrijdag 19 augustus. Uit bij Lierse, een regionale derby. Een dag voordien had een noodweer vijf dodelijke slachtoffers geëist op Pukkelpop. De minuut stilte vóór Lierse-Beerschot werd door beide supportersclans integraal gerespecteerd. Mooi. De vijandigheid na het eerste fluitsignaal was minder mooi. ‘Stijnen janet’, riepen de thuisfans tegen de debuterende nieuwkomer in het Beerschotdoel.

            In de tweede helft stond de Japanse doelman Eiji Kawashima met zijn rug naar de vijandige aanhang. Beerschot kwam 1-0 achter. ‘Kawashima Fukushima!’ riepen de paarswitte supporters toen de doelman halfweg de tweede helft tergend traag een bal ging ophalen achter de doellijn. De verwijzing naar de ramp in de kerncentrale in de stad Fukushima, in maart van dat jaar, was bijzonder pijnlijk voor de geëmotioneerde doelman van de Japanse nationale ploeg. Er werd ook met bekertjes bier richting keeper gesmeten. Scheidsrechter Luc Wouters legde de wedstrijd stil. Op de perstribune keek ik schichtig achterom naar het handvol Japanse journalisten dat elke beweging van Kawashima volgde voor de voetballiefhebbers op het thuisfront. Zij zagen onmiddellijk de ernst van de situatie in, keken elkaar vol ongeloof aan, de rest van de pers en bij uitbreiding de vele duizenden op de tribunes hadden het alleen maar over de projectielen en hoe vervelend het wel niet was dat de wedstrijd stilgelegd was.

            Beerschot had twee keer geluk. Na de onderbreking stonden ze bij de thuisploeg nog te pitten, zodat Losada op aangeven van een Lierse-verdediger de gelijkmaker kon binnenschieten. En de ref had het in zijn rapport achteraf alleen maar over de bierbekers, niet over de wansmakelijke gezangen. Dat zou nog van pas komen.

            De dagen nadien, die zich vooraf aankondigden als een vrij weekend voor mij, was het op eieren lopen. De ambassadeur van Japan in ons land riep premier Leterme op het matje. Een hoge pief van de voetbalbond liet optekenen dat Beerschot streng gestraft moest worden. In de Japanse media werd Beerschot met de grond gelijkgemaakt, een club met racistische supporters, wat denken die wel. Patrick Vanoppen en Jacques Vanderveren vroegen zich af waar al die heisa voor nodig was, toch niet voor het roepen van een paar onheuse dingen, zeker?

            De raadsman van de club, Bob van Jole, was slimmer. Hij zag de ernst wél in, maar wilde ook dat de communicatie voorzichtig verliep. Terughoudend. De club mocht vooral geen excuses aanbieden, want dat zou een schuldbekentenis hebben ingehouden. Dus hield ik het in een communiqué op ‘betreuren’ en ‘distantiëren’ van wat er geroepen werd. Vager kon ik het echt niet formuleren.

            Maandagochtend werd ik opgebeld door een reporter van Radio 2 Antwerpen. Ik bleef de hele tijd op de vlakte, het wereldrecord rond-de-pot-draaien werd flink scherper gesteld die dag. Máár: ik hield me aan mijn adagium, niet liegen. Nóóit liegen. Zo werd het een gesprek met alleen maar vragen, geen echte antwoorden. ‘Onnozelaar’, beet de journalist mij toe na het gesprek, toen hij dacht dat de lijn al verbroken was. Het is de jonge Dennis van den Buijs hierbij vergeven.

            ’s Avonds zat Patrick Vanoppen in de studio van Extra Time. Ook hij dribbelde op zeer handige wijze om de hete brij heen. Een zeldzaam communicatief sterk moment. ‘Die man heeft geen coaching nodig’, zei mijn vrouw. Ik knikte. Een frisse wind in het vermolmde, verstarde voetbalmilieu, dachten we op dat moment. We hadden gelijk, maar niet om de juiste redenen. Ook frisse winden kunnen behoorlijk stinken.

            Lang duurde het niet voor de voetbalbond met een ‘gepaste straf’ afkwam: een boete van vijftienduizend euro, later nog verhoogd tot 24.700 euro. Van Jole bleef kalm. De club verwees naar het officiële wedstrijdblad, waarop geen sprake was van ongepaste uitlatingen. Bovendien is het de thuisploeg die verantwoordelijk is voor het ordentelijk verloop van een wedstrijd, op en naast het veld. Dat was Lierse, niet Beerschot. En tenslotte duidde de in de media geponeerde eis van een bondsbobo om Beerschot streng te straffen op partijdigheid, zo vond de club. (Het zou nog maanden en een lange procedure vergen tot de enige mogelijke juridische conclusie was dat de club Beerschot niet verantwoordelijk kon worden gesteld. Weg boete. Wat bleef was schaamte.)

            Nog meer ophef veroorzaakte de diplomatieke rel tussen Japan en België, en tussen Japan en Beerschot (en tussen de rest van de voetbalwereld en Beerschot). Dit was niet iets dat we met een simpel perscommuniqué konden opvangen. Ik werd in de rol van crisiscommunicator gedwongen. Er werden lijntjes uitgezet naar de Japanse gemeenschap in België, het gedrag van de eigen fans werd openbaar gelaakt (maar er volgden geen excuses), de club deed er alles aan om zich in de weken na het incident keurig te gedragen. De inspanningen loonden. Via de zaakwaarnemer van Eiji Kawashima werd er dinsdag 20 september – één maand en één dag na de feiten — een flink bijgewoond persmoment georganiseerd in een Liers restaurant, waar de voorzitter van Beerschot en de doelman van Lierse zij aan zij zaten, de eerste om zich te verontschuldigen, de tweede om die excuses te aanvaarden.

            Een dag later werd een delegatie van Beerschot — voorzitter Vanoppen, raadsman Van Jole, uw dienaar — plechtig ontvangen op de Japanse ambassade in Brussel. Ik zat een rijtje achter de officiële vertegenwoordigers, zoals het hoort voor een lakei. ‘Hoewel wij als club niet verantwoordelijk mogen worden gesteld voor het gedrag van enkele supporters, betreuren wij toch ten zeerste wat er is gebeurd en hopen we met deze excuses een betere en diepere relatie uit te mogen bouwen met de mensen van Japan’, stamelde een opvallend nerveuze Vanoppen. Elk woord telde en dus werd de tekst netjes en integraal afgelezen. Geen ruimte voor improvisatie. De vertaler fluisterde discreet in het oor van de ambassadeur wat dat rare mannetje allemaal aan het zeggen was. ‘Ik hoop dat u er alles aan doet om dit soort incidenten in de toekomst te voorkomen en dat het niet meer gebeurt’, zei de heer Jun Yokota, terwijl hij het hem geschonken Beerschotshirt met zijn naam op de rug met enige verwondering bekeek.

            Het algemene gevoel na die hoffelijke ontmoeting, waarmee het incident officieel werd afgesloten, was dat de commerciële verantwoordelijken van de club dringend contact moesten opnemen met Belgische vestigingen van Japanse bedrijven: hier zat business in, dachten alle betrokkenen. Daarmee werd ‘Kawashima Fukushima!’ — op het vergeefse gepruttel van het machteloze bondsparket na — aan de geschiedenisboeken toevertrouwd, meer bepaald aan het nogal lijvige hoofdstuk ‘Ongepaste en smakeloze supporterskreten’.

Op vraag van Patrick Vanoppen werkte ik een basisdocument uit dat moest dienen als toekomstig charter ‘Positief supporteren’, waarmee Beerschot de positieve toon moest zetten in het Belgische voetbal.

            ‘Zeer goede tekst’, repliceerde de voorzitter. Hij zou dode letter blijven.

WOUTER VERSCHELDEN IS BOOS

Zondag 2 oktober 2011 ontving Beerschot Club Brugge, in wat de eerste confrontatie met zijn ex-club zou worden voor Stijn Stijnen. Uiteraard wilde de pers daar uitgebreid op ingaan. Om een resem aparte aanvragen voor te zijn, had ik met de trainer en met Stijnen zelf afgetoetst of zij een persmoment van een uur zagen zitten. Stijnen was niet al te enthousiast, maar besefte dat de aandacht onvermijdelijk was. Hij eiste wel dat er niet over De Zaak zou gepraat én geschreven worden.

            Er werd afgesproken de pers de vrijdag voor de wedstrijd uit te nodigen. In mijn e-mail vermeldde ik de eis van Stijnen en vroeg ik de journalisten om te bevestigen dat ze hiermee akkoord gingen. Als er toen een negatieve reactie zou geweest zijn — of (ex-)collega’s die me hadden verteld dat ik niet het recht had om die eis te stellen —, dan zou ik dat in mijn diepste binnenste toegejuicht hebben. Maar neen, de bevestigingen stroomden binnen. Zoveel buigzaamheid en onderdanigheid, ik vond dat vreemd, als journalist. Als woordvoerder kon ik het alleen maar prettig vinden. De interviewsessie verliep vlekkeloos. Hooguit werd er gepolst naar wat De Zaak voor de gemoedstoestand van Stijn Stijnen had betekend. Een persoonlijke vraag, daar wilde de Limburger nog wel op ingaan.

            Bij het tiental aanwezige journalisten zat ook een jonge, Nederlandse stagiair van De Morgen. Een jaar of twintig, derde- of vierdejaarsstudent aan een Nederlandse hogeschool of universiteit, bezig aan een buitenlandse stage van een paar maanden (‘want dat is goed voor je!’). Het was geweten dat De Morgen geen eigen sportredactie had, sportberichten werden overgenomen van Het Laatste Nieuws of neergepend door tijdelijke medewerkers. De stagiair stuurde me het stuk (‘samen met Jan-Pieter de Vlieger geschreven’) door dat ’s anderendaags in de zaterdagkrant zou afgedrukt worden over een volledige pagina, waarin een paar flarden uit het gesprek van die middag werden gebruikt in een lang verhaal over De Zaak. Goed geschreven, maar dit was niet de afspraak.

            Stijnen in alle staten. Ik stuurde de journalist een harde e-mail om aan te klagen wat hij gedaan had, ook al wist ik intussen dat de officieuze chefsport van de krant de basistekst had geschreven. Maar ik wilde niet over het hoofd van de jonge medewerker heen springen. ‘We willen je dan ook dringend vragen om de antwoorden van Stijn én van Jean-Pierre Stijnen (de vader van Stijn, fvl) uit het stuk te verwijderen’, schreef ik. De Stijnens dreigden met juridische stappen als dat niet zou gebeuren, liet ik nog weten.

            Een paar uur later kreeg ik een razende Wouter Verschelden aan de lijn, toen nog geen officieuze woordvoerder van de N-VA of nieuwsaap, maar hoofdpief van het progressief dagblad voor Vlaanderen. Of ik er plezier aan had beleefd om een jonge kerel te intimideren? ‘Neen’, zei ik naar waarheid, ‘hebben jullie er misschien plezier aan beleefd om ons om de tuin te leiden?’ (Wellicht gebruikte ik op dat ogenblik iets pittiger beeldspraak, maar dat herinner ik me niet meer woordelijk. Wel dat we meer dan een halfuur een dovemansgesprek voerden dat chaotisch eindigde. Overigens zou ik alle respect voor hem en hen hebben gehad, mocht De Morgen niet zijn opgedaagd voor de persconferentie maar wel een stevig duidend stuk over het ontslag van Stijnen bij Club hebben geschreven, daar waren journalistiek gegronde redenen voor. Maar dan niet eerst braafjes toezeggen en vervolgens woordbreuk plegen, ha nee!)

            Het was een in alle opzichten warme herfstdag die tweede oktober. Vooraf werd een nieuw clublied geïntroduceerd, WO Beerschot, mee te zingen als ‘wejo wejo Beerschot’. Een creatie van Krema Kawa, with a little help from Hernán Losada en Sherjill MacDonald. Alleen… zong bijna niemand mee op de tribunes. De eigengereide harde kern zingt niet mee met verplichte nummers. Nooit. Noejt! Afgezaagde supportersliederen als ‘Waar is da feesje? Hier is da feesje’ worden brutaal afgewezen op het Kiel. Originaliteit is een must, op de evergreen You’ll never walk alone na dan. De match eindigde op 1-1, Adrie Koster beleefde geen leuke avond in de dug-out van Club, voor Jacky Mathijssen was het, net als voor Stijn Stijnen, een halve revanche na hun niet zo fijn verlopen vertrek uit Brugge.

            Koster en Mathijssen, onthoud de namen, ze komen in deel 2 nog samen aan bod.

‘BEERSCHOT LEEFT!’

Sportief verliep alles naar wens voor Beerschot. Na negentien van de dertig speeldagen stond paarswit negende, in de buik van de rangschikking, veilig en wel. Geen degradatieperikelen, zoals een jaar voordien, maar een door een stevig thuisparcours geschrankt seizoen. Alleen KV Kortrijk, met trainer Hein Vanhaezebrouck, kwam winnen in het Olympisch Stadion, 0-1. Tegen Club, Anderlecht, Standard en Gent werd verdiend gelijkgespeeld. Landskampioen Genk werd met 2-0 naar huis gestuurd, twee doelpunten van een ontketende Sherjill MacDonald. Van Antwerp was geen sprake, die verbleven al een poos in tweede klasse. Hernán Losada ontpopte zich opnieuw tot de publiekslieveling die hij in zijn eerste Beerschotperiode was geweest. Gary Kagelmacher, de Uruguayaanse centrale verdediger, was een voorbeeldige aanvoerder. Wim De Decker was de stofzuiger op het middenveld. In goede dagen viel spurtbom Sherjill MacDonald niet af te stoppen. En Stijn Stijnen bleef natuurlijk in de eerste plaats een uitstekende doelman.

            Eind oktober, nauwelijks drie maanden na de start van de competitie en amper acht maanden nadat Vanoppen de club in handen had gekregen, doemden echter de eerste financiële donderwolken op aan de hemel. De lonen van de spelers konden niet uitbetaald worden, die van de (minder betaalde) medewerkers gelukkig nog wel. De voorzitter beloofde een oplossing vóór Kerstmis. Eind november werden de achterstallige sommen gestort.

            ‘Beerschot leeft!’ werd een door de supporters in het hart gesloten (nood)kreet. Even leek Play-off 1 zelfs in zicht, na zeges tegen Genk en in Gent. De vreugde was van korte duur. Beerschot verloor met een halve B-ploeg met 3-1 in Westerlo, omdat de trainer zijn sterkhouders wilde sparen voor het bekerduel tegen Kortrijk, dat vervolgens ook… verloren ging, 2-0.

            De laatste Belgische voetbalnoot van 2011 werd uitgeblazen op tweede kerstdag. Beerschot-Lierse. Verdorie, net díe affiche. Een hele week had ik supporters via sociale media aangespoord om vooral geen domme dingen te roepen. Het resultaat: onbegrip en boze reacties in de stijl van ‘Wat denken jullie wel? Wij doen gewoon ons goesting!’ Ik was er niet gerust op. De hardliners vonden sowieso al dat de club te kruiperig was geweest tijdens de ‘Kawashima Fukushima!’-affaire.

            Met een bang hartje nam ik die ijskoude maandagavond plaats op de perstribune. Mijn oog viel plots op een spandoek hoog in de tribune aan de overkant. Wat erop stond illustreerde perfect waar de Beerschotaanhang voor staat: humor met een ranzig randje. Gedurfd, origineel, uitdagend. Als je er diep over nadenkt, was het nogal racistisch wat ik las, maar voor diep nadenken was er geen plaats in de kerstperiode. Hoe dan ook, in de persbar werd gul gelachen om de stunt en Eiji Kawashima nam dit keer geen aanstoot aan de boodschap die hij misschien niet eens had opgemerkt.

            ‘Telug vliend?’

Ik heb even moeten opzoeken waar de politiek-ideologische opdeling links-rechts vandaan komt. Alweer blijkt dit, zoals heel veel dingen, zijn oorsprong te hebben in die verdomde Franse Revolutie en moet je het heel letterlijk opvatten. In de Franse Staten-Generaal zaten de voorstanders van het behoud van de bestaande machtsverhoudingen — conservatieven, reactionairen, klerikalen, edellieden — rechts van de voorzitter, seculiere liberalen die de traditionele orde wilden doorbreken links. Zo eenvoudig is het soms. Links-rechts. Het had net zo goed omgekeerd kunnen zijn en dan stonden we daar met onze terminologie.

Ik had toen dus links gezeten, en nu nog altijd. Maar ‘links’ gaat voor mij veel verder dan de simpele progressief-conservatief breuklijn. Niet alles is even eenduidig. Ik wil dat de natuur zo integraal mogelijk beschermd wordt, op dat vlak ben ik dus conservatief. Ik wil dat de mens zoveel mogelijk zelfbeschikkingsrecht heeft, op dat vlak ben ik dan weer progressief.

De termen links en rechts zijn in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw een tijdje in onbruik geraakt. Ze werden onmiddellijk als verdacht beschouwd. Waarom dat precies gebeurd is, weet ik niet, het gebeurde gewoon. Opeens kreeg je te horen dat links-rechts een onzinnige splitsing van de geesten was. Iedereen is een beetje links en een beetje rechts, dat was de teneur. Met Reagan in het Witte Huis en Thatcher in Downing Street 10 was het trouwens niet zo moeilijk: iedereen met een beetje redelijkheid in zijn botten stond links van die twee hardvochtige regimes, ja toch?

Sinds een jaar of tien noem ik mezelf weer veel nadrukkelijker links. Niet extreemlinks, voor alle duidelijkheid en om te vermijden dat er goed menende mensen meteen medische hulp voor mij inroepen. Ook in de jaren 80 — mijn twenties — heb ik nooit gedweept met communisme en aanverwanten. Er was nochtans keuze zat in het kleine Vlaanderen: de KP (de stalinisten), de PVDA (ex-Amada, de maoïsten) en de SAP (later RAL, de trotskisten). En maar ruziemaken met elkaar, want natuurlijk vonden de militanten de onderlinge verschillen veel relevanter dan de kloof die er was met rechts(er)e partijen. Het leek wel een confrontatie tussen The People’s Front of Judea en de Judean People’s Front in Monty Python’s Life of Brian, maar dan in het echt en niet om te lachen.

***

Links-zijn heeft voor mij vooral te maken met maatschappelijke keuzes die je maakt. Dat brengt me in de eerste plaats toch weer bij die verduivelde Franse Revolutie.

Vrijheid. Iedere mens geniet een zo groot mogelijke mate van vrijheid, die eindigt waar de vrijheid van een ander begint (en die uiteraard ook ingeperkt wordt door de Grondwet en wetten en decreten van een land). Ga je voorbij die grens, dan ben je egoïstisch. Steken heel veel mensen die onzichtbare maar toch zeer aanwezige grens over, dan gaat het om collectief egoïsme, wat altijd ten koste van anderen gaat, meestal minderheden waarvan de meerderheid vindt dat die ondergeschikt zijn aan de macht van het getal. Zelfbeschikkingsrecht zou normaal moeten zijn. Dat wij, die zo vaak (en zo terecht) klagen en zeuren over onze politici, liberale wetten als de abortuswet, de euthanasiewet en het homohuwelijk kennen, is een zegen die we mogen koesteren. In andere landen bestaan die logische vrijheden niet, of worden ze acuut bedreigd. Dat kan ook hier gebeuren, met de foute lieden aan de macht. Niets is voor altijd verworven.

Gelijkheid. Iedere mens zou gelijke rechten moeten hebben. Klinkt logisch, gebeurt niet. Laten we het vooral blijven herhalen.

Broederlijkheid. Iedere mens moet zo goed mogelijk proberen overeen te komen met zijn medemensen en wordt geacht anderen te steunen en te helpen wanneer dat nodig is. In ruil hebben wij recht op andermans steun.

Gelijkwaardigheid. We zijn allemaal evenwaardig. Huidskleur, afkomst, religieuze voor- of afkeur, ideologische keuzes van de voorouders zouden daarbij geen rol mogen spelen. Onderscheid is goed, maar niet wanneer we dit als maatstaf voor achteruitstelling hanteren. Genderdiversiteit is een realiteit en verder geen argument om mensen kwalitatief te beoordelen. Deal with it!

Solidariteit. Wie het moeilijk heeft, verdient aandacht, mededogen en bijstand (waar dat nodig blijkt en zonder paternalistisch te worden). Als ex-kolonisator moet België niet alleen ontwikkelingshulp blijven bieden, het moet ook herstelbetalingen doen, gestolen kunst teruggeven en de ex-kolonies als volwaardige partners zien (niet als ondergeschikte naties).

Mededogen. Een vergeten deugd, zowaar. Iedereen moet mee, in óns tempo, volgens ónze waarden en normen (wat die verder ook mogen zijn), met als hoogst bereikbare doel ónze levensstandaard. Er wordt niet achterom gekeken. Wie niet volgt, valt af. De harde wet van een wereld waar economie boven ecologie en humanisme staat. Niet míjn wereld.

Sociale herverdeling. Op papier was in de communistische landen iedereen gelijk, in de praktijk was er een elite die zichzelf ruim bediende ten koste van de man (m/v/x) in de straat. Net als het kapitalisme is het communisme een verderfelijke ideologie gebleken, die heeft geleid tot uitwassen zoals onderdrukking, onverdraagzaamheid en maatschappelijke uitsluiting. Ik ben er heus geen voorstander van dat we allemaal evenveel moeten verdienen, er mag gerust een onderscheid zijn, liefst op basis van reële meritocratie. Maar dat mag niet betekenen dat een ceo 20 tot 100 keer meer verdient dan de laagste in rang in zijn bedrijf. Het is niet meer dan logisch dat mensen die hun centen vooral verdienen op een niet-productieve manier (aandeelhouders, bijvoorbeeld, of mensen die een flinke erfenis in de schoot geworpen kregen) meer afdragen aan de samenleving. Ook dat is solidariteit. Elke vorm van kapitaalvlucht is verschrikkelijk asociaal en daarom laakbaar, ook al past het zogezegd binnen de toegelaten achterpoortjesregels. Er is een verschil tussen belastingoptimalisering en belastingontduiking.

Eerlijk werk voor een eerlijk loon. Ik erger me bij elke autorit aan die bumperklevende bestelwagens die zich haastig naar een volgende klant begeven, maar ik bedenk meteen na mijn onderdrukte vloek dat die chauffeurs zich ook maar aanpassen aan hun onmenselijke werkritme. Niet alleen moeten we consuminderen — een hatelijk modewoord dat ik hier toch maar even hanteer —, we moeten bij ons consumeergedrag ook rekening houden met de manier waarop iets tot bij ons geraakt. We zijn zodanig gewend en verwend geraakt door het verderfelijke just in time-principe, dat we niet eens beseffen dat er in de keten tussen grondstof en afgewerkt en afgeleverd product mensen worden uitgebuit, bij ons en in ver afgelegen landen. Bewust consumeren is een must.

Migratie is de natuurlijke gang van zaken. De mens is van nature migrant. Anders zouden we nu allemaal Marokkanen zijn, want de eerste moderne mens, die driehonderdduizend jaar geleden leefde, werd daar in een grot teruggevonden. Eind negentiende, begin twintigste eeuw verhuisden talloze verpauperde Vlamingen naar Wallonië — waar toen, in tegenstelling tot het achtergestelde Vlaanderen, wel nog werk was — of naar andere continenten. Dat was hun plicht tegenover hun gezinsleden en latere nakomelingen. Wat die Vlamingen destijds deden, doen oorlogs- en economische vluchtelingen vandaag: hun vaderland verlaten en veiliger (of leefbaarder) oorden opzoeken. Migratie is normaal. Misschien best wel met goede afspraken, want het moet beheersbaar blijven. Maar een gebrek aan goede afspraken mag geen excuus zijn om mensen in nood niet meer op te vangen. Dat is onze plicht, als medemensen. Wie dan roept dat hij zich in een gemeente waar veel ‘nieuwe Belgen’ wonen, niet thuis voelt, sluit zich de facto aan bij de ‘Eigen volk eerst’-club.

De aarde moet nog een tijdje mee. Heel vreemd dat natuurbescherming in rechtse kringen onbelangrijk wordt geacht. Klimaatverandering wordt ofwel ontkend, ofwel zwaar gerelativeerd, ofwel straal genegeerd. ‘No time to waste’ gaat als slogan al bijna veertig jaar mee. Vergeefs, wat de grote massa betreft. Laat ons een bloem van Louis Neefs en het eerste verslag van de Club van Rome zijn zelfs al vijftig jaar oud. Ecorealisten zijn in werkelijkheid geen haar beter dan lieden die de opwarming van de aarde ontkennen, want het eindresultaat met hen aan de macht zal hetzelfde zijn: milieurampen, milieuvluchtelingen, milieuoorlogen. En een wereld die steeds onleefbaarder wordt. Ecologie is belangrijker dan economie. Dat laatste is enkel een hulpmiddel om de kapitaalstromen te regelen (economen staan op hun achterste poten bij het lezen van de vorige zin, dus herhaal ik hem nog even voor de duidelijkheid en met uitroepteken: ‘Ecologie is belangrijker dan economie!’).

Internationalisme staat boven nationalisme. Het gaat om de macrokosmos, niet de microkosmos. ‘Eigen volk eerst’ is een (extreem)rechtse anomalie, het is een vorm van extreem egoïsme. Vlaanderen is een kunstmatige constructie — net zoals Wallonië dat is — en is bovendien, in mijn ogen, ondergeschikt aan het grotere Europa, hoe moeilijk die samenwerking in de praktijk ook verloopt. De Europese Unie zou ook een politieke en militaire unie moeten worden, niet alleen een economisch gedrocht. Maar dan moeten de onwillige landen er wel uit, anders raak je geen stap vooruit.

***

Dus ja, ik ben uitgesproken links en ik spreek dat met plezier ook uit. Door dat consequent toe te passen (of dat alleszins toch te pogen), maak ik het mezelf niet makkelijk, want waar kan een linkse jongen nog terecht binnen de huidige politieke constellatie wanneer je je noch met een van de extremen, noch met het centrum wil vereenzelvigen?

Dat werkpuntje zal mij niet beletten mijn linkse idealen consequent uit te dragen.

In een tijd dat anderhalve meter nog geen fetisjafstand was, zaten we ongeveer zo ver van elkaar in de akoestische hel die Vorst Nationaal is. Jij naast jouw vrouw, ik een rij daarachter naast de mijne. Onze blikken kruisten elkaar. Jij dacht: is dat Frank Van Laeken niet? Ik dacht: is dat Stijn De Paepe niet? We hadden elkaars profielfoto al weleens zien passeren op het parallelle universum dat Twitter heet, vandaar. Maar we waren allebei te verlegen om te vragen ‘Ben jij… niet?’ Dus dachten we wel, maar deden we niets en vroegen we achteraf in een privéberichtje of jij misschien ook die avond in die zaal zat. ‘I’m not the kind of man who tends to socialize’, hadden we daar horen zingen en het leek wel toepasselijk op ons beider gedrag. Raar hé, de mens.

Het concert was overigens subliem, die 1ste november 2016. Paul Simon stelt zelden teleur. Een man die ‘window in your heart’ laat rijmen op ‘blown apart’ kan niet veel verkeerd doen, zoals jij dat ook niet kon in je dagelijkse kleine, doorleefde, doorwrochte, geëngageerde, soms lieflijke maar even vaak ook vuurspuwende gedichten, en nu hou ik op met al die adjectieven voor de mensen gaan denken dat ik een adept van Delphine Lecompte ben. Jouw gedicht van de dag was de perfecte ochtendgymnastiek. Dat, en koffie.

In de zomer van 2019 — weet je nog, die zomer dat alles kon en mocht en Wuhan nog heel ver weg leek — had ik je uitgenodigd als praatgast op MoMeNT in Tongeren. Ik, de tijdgeest op dat evenement, jij, de geestigste tijdfilosoof van allemaal. Afwisselend diep, zinnig en diepzinnig, maar altijd tongue in cheek. Zoals je rijmplekken in De Morgen en op Twitter dat ook waren. Zíjn. Ik wil die tegenwoordige tijd niet opgeven. Nog niet. Tegen beter weten in. Zíjn!

Jouw berichtje eind vorig jaar (‘Het gaat nooit meer weg’) heeft me dieper geraakt dan ik had kunnen bevroeden. Het klonk als ‘Hello darkness, my old friend’, terwijl iedereen weet dat duisternis zelden echt je vriend is.We waren niet close — dichter dan die anderhalve meter in Vorst Nationaal en in Tongeren zijn we helaas nooit geraakt — en toch voelde je aan als iemand met wie ik zeer vertrouwd was. Bén. En dat voelt verdomd goed. Raar hé, de mens. Still crazy after all these years.

You just slip out the back, Jack. Make a new plijn, Stijn.

Er rijmt heel veel op Stijn. Er rijmt heel weinig op kanker, die wanker.

***

(Ik heb deze bijdrage begin dit jaar naar Stijn gestuurd, als hart onder de riem. Toen nog in de tegenwoordige tijd, nu is dat achterhaald door de droevige feiten. Zijn respons: ‘Prachtig, Frank. Wat een pen heb jij’. Ik dacht: spreek voor jezelf, man. En ook: wat een pen heb jíj! Als er iemand de kracht van het woord had, was het Stijn wel. Mijn bijdrage had ik de titel There goes rhymin’ De Paepe meegegeven, vrij naar een lp-titel van Paul Simon, een van de weinige rockartiesten die hij kon pruimen. In het licht van de droevige actualiteit vond ik die titel veel te luguber klinken, vandaar de meer neutrale die er nu boven staat.)

ik ben bang dat u mij minder graag zult zien (en vooral: lezen) omdat ik u op een grijze zaterdag ongevraagd een stukje over mijn angsten opdring.

Ik ben bang. Niet omdat ik eergisteren de gezegende en in de ogen van jonge mensen eerder ‘verzegelde’ leeftijd van drieënzestig jaar heb bereikt. Ik besef dat ik, in het beste geval, op twee derde van mijn tijd op aarde zit, maar het zij zo. Ik lig er niet wakker van. (Nog niet.)

Ik ben bang voor 2024. Niet omdat ik dan de pensioengerechtigde leeftijd zal bereiken, vijfenzestig in mijn geval, boomer zijnde, want ook dat deert me niet. Ik heb nog heel veel goesting, ik wil blijven schrijven tot de letters voor mijn ogen beginnen te dansen, dan weet ik dat het tijd zal zijn om het klavier op te bergen. Niet eerder. En ik hoop dat er nog heel wat teksten zullen volgen, men weze gewaarschuwd.

Ik ben bang voor 2024 omdat het een jaar wordt dat zowel op kleine als op grote schaal wereldschokkend zou kunnen zijn. Er zijn dat jaar tegelijk federale, Vlaamse en Europese verkiezingen, minder dan een half jaar later wordt er gestemd voor de gemeente en, nou ja, ook de provincie, weer iets later zal de ongetwijfeld vuile verkiezingscampagne in de Verenigde Staten uitmonden in het hoogfeest van de polarisatie. Wie weet komt de man die begin vorig jaar als zittend president een coup pleegde wel terug aan de macht, of een van de door hem aangeduide acolieten.

Ik ben bang omdat de uitkomst van al dat verkiezingsgeweld — zoals het er nu naar uitziet, al moet je die peilingen altijd met een zak zout nemen — zou kunnen zijn, dat ontmenselijking de regel wordt, dat autoritaire leiders dankzij hun makkelijk populisme, een gewiekste mediacampagne en goedgelovige, naïeve, volgzame kiezers de koers van een regio, een klein of een groot land en, uiteindelijk, de westerse wereld zullen bepalen.

Ik ben bang dat rechts Vlaanderen, wat het nu is, extreemrechts Vlaanderen zal worden, een grondgebied waar kliklijnen, intimidatie en gebrek aan mededogen de norm zullen worden, en waar een aangroeiend trollenleger de cadans zal bepalen. Het kan mij op zich weinig schelen of we nu België blijven dan wel Vlaanderen worden — ik ben enigszins gehecht aan die zwart-geel-rode vlag en waar die voor staat, maar ik ben geen belgicist en zal weinig tricolore tranen plengen, mocht België geen tweehonderdste verjaardag kunnen vieren. Wat mij wel angst inboezemt, is dat de huidige, steeds rechtsere tendens een heuse stijlbreuk wordt wanneer het ‘samen een meerderheid’-adagium van de Franckens van deze benepen wereld bewaarheid wordt. Want, wees gerust, als het erop aankomt zal de N-VA die denkbeeldige Chinese Muur steen voor steen afbreken. (Denkbeeldig, omdat we hier niet in China zitten én omdat de eerste steen van die figuurlijke muur nooit gelegd werd.) Dat wil zeggen: wanneer N-VA en Vlaams Belang inderdaad samen een Vlaamse meerderheid optekenen bij de Vlaamse verkiezingen, zullen ze die ook proberen te verzilveren. Afgaand op de meest recente peilingen zou dat betekenen: Vlaams Belang de grootste partij, die de stoel van minister-president aan de N-VA zal laten in ruil voor deelname aan de macht, terwijl N-VA zal meedoen óm mee te doen, wat het nu bijvoorbeeld federaal niet kan, we horen elke dag hoe frustrerend ze dat bij de alliantie vinden. Ik geef het u op een briefje (een blogje, technisch gesproken) dat Bart De Wever zelf de laatste stenen van die muur zal wegsmijten, om toch maar de eerste steen van een onafhankelijk Vlaanderen te mogen leggen. Principes in de politiek zijn als winden, wist good old Mark Eyskens al, en die liet er zelf af en toe eentje in stilte vliegen. Het is ondenkbaar dat de opportunist en realist die De Wever is, dan de principiële ideoloog zal uithangen. Stel je voor, Mister Confederalisme-dat-op-termijn-moet-leiden-tot-Separatisme, die op het moment suprême dé afspraak met de geschiedenis zou missen… Geen denken aan. Ook andere N-VA’ers die ver afstaan van het extreemrechts gedachtegoed zullen eieren voor hun geld kiezen: als ideologisch puntje bij realistisch paaltje komt, draait het heel plat om de postjes, het prestige, het mogen nippen van de macht.

Ik ben bang, niet voor een onafhankelijk Vlaanderen, wel voor een Vlaanderen dat doorgaat op het elan van de huidige Vlaamse regering, waar CD&V en Open VLD meeheulen in een verhardend discours. Tegen vluchtelingen. Tegen vreemdelingen. Tegen profiteurs en fraudeurs, die voor hen onveranderlijk onderaan de piramide te situeren vallen. Sociale fraudeurs zijn voor hen erger dan fiscale, ook al gaat het om veel minder centen en is de negatieve impact op de maatschappij kleiner. Niet de middenstand regeert het land, beste Luc De Vos, maar Voka en VBO.

Ik ben bang dat al wie het moeilijk heeft het alleen nog moeilijker zal krijgen, en daar zitten heel veel mensen tussen die op zondagen 26 mei en 13 oktober 2024 net voor partijen zullen stemmen die tegen hún belang zullen regeren. De boodschap van het populisme oogt aanlokkelijk, hoe hol die ook moge klinken. Je moet het wel wíllen horen, natuurlijk.

Ik ben bang dat de rechtsstaat zal afbrokkelen ten faveure van een meedogenloos bewind. Met bokshandschoenen, zeg maar. Uit zelfverdediging. Waar het 70-puntenplan van Vlaams Blok hand in hand zal gaan met het 10-puntenplan van Theo Francken. Als die vreemde luizen hier maar weg blijven! Als zowel Francken als De Wever recent met de voeten vooruit de rechtsstaat tackelden — die wereldvreemde rechters, weet u nog wel! —, Francken bepleitte op het extreemrechtse speelkoertje dat Doorbraak is zelfs een ontmanteling, dan weet je dat de scheiding der machten ondergeschikt zal zijn aan een (extreem)rechtse agenda.

Ik ben bang dat wat er nu gebeurt in de sociale woningsector, met een vakminister die zijn subsidies niet kwijtgeraakt en dan maar voorstelt om het geld aan de private sector te gunnen, de regel zal worden. N-VA heeft het zo vaak over de middenklasse dat je er tureluurs van wordt. Wat zij bedoelen is: de hogere middenklasse en al wat daar bovenop komt. De lagere middenklasse en al wat daaronder valt, kan stikken. De boom in. (Als er dan nog bomen zullen zijn, want ecorealisme en klimaatontkenning zullen in dát Vlaanderen de regel worden.) Wie weinig heeft, zal dan nog minder hebben. En wie nog minder dan weinig heeft, zal elk etmaal moeten zien om het einde van de dag te halen met liefst toch een paar karige maaltijden en een verwarming die het een paar uur doet tijdens de wintermaanden. Velen onder hen zullen tegelijk dader en slachtoffer zijn: dader, omdat ze die partijen mee aan de macht zullen helpen, slachtoffer, omdat die partijen hen vervolgens genadeloos zullen laten vallen. Mensen zijn middelen, geen doel, in het oog van rechtse nationalisten. Eigen volk eerst wil eigenlijk zeggen: eigen natiestaat eerst. De natie staat boven het volk. De vlag is belangrijker dan de mens die ermee zwaait.

Ik ben bang dat de kille atmosfeer van vandaag zal omslaan in de ijskoude omgevingstemperatuur van morgen.

Ik ben bang dat sociale en ethische verworvenheden van nu in de toekomst snel tot het verleden zullen behoren.

Ik ben bang dat naar boven likken en naar beneden trappen een gewoonte zal worden.

Ik ben bang dat extreem normaal wordt en normaal extreem.

Ik ben bang dat al wie het moeilijk heeft zal gewezen worden op de eigen verantwoordelijkheid voor die situatie en dat er niet meer zal gekeken worden naar de collectieve en individuele maatschappelijke realiteit.

Ik ben bang dat Dewinter zijn verloren maandag-ritueel, poseren met een worstenbrood en een bolleke, zal mogen herhalen de maandag na de verkiezingen, waarbij het ongeveer al de anderen zullen zijn die verloren hebben.

Ik ben bang dat intimidatie van journalisten de regel zal worden, niet de uitzondering. Al wie links is, zal bedreigd worden. Een heel grote groep, want als je je uiterst rechts op het spectrum bevindt, is zelfs iemand in het centrum ‘een linkse rat’.

Ik ben bang dat andersdenkenden verbaal zullen worden geïntimideerd, met dank aan de ijverige trollen die altijd paraat staan.

Ik ben bang dat de jaren 2030 heel veel weg zullen hebben van de jaren 1930.

Ik ben bang dat de mens zichzelf uiteindelijk de das zal omdoen, verblind als hij hier rondloopt.

Ik ben bang dat al wie er een beetje anders uitziet, een ander geloof belijdt, andere ideeën heeft over een harmonieuze samenleving, niet meer welkom zal zijn of de mond zal worden gesnoerd. Denk niet aan een Pinochet-scenario, het zal subtiel gebeuren, zachtjes aan zal onverdraagzaamheid doodnormaal worden, zullen de geesten gemasseerd worden om minder wakker te liggen van individueel leed, zeker als het over andersdenkenden gaat. Extreemrechtse parochiekrantjes als ’t Pallieterke, ’t Scheldt en Doorbraak zullen wel meehelpen om díe doorbraak te forceren. Als je niet het goed doet, ligt het aan jezelf, die boodschap wordt nu al vaak meegegeven in die kringen.

Ik ben bang, ja…

Ik ben bang, maar heb geen gebrek aan strijdlust. It giet oan!

Geachte hoofdredacteuren en verantwoordelijken van opiniepagina’s van kwaliteitsbladen,

ik zag de voorbije dagen tot mijn grote ergernis opnieuw columns en in herhaling vallende opiniestukken verschijnen van onder anderen — in alfabetische volgorde en niet in rangorde van waardering, want die is er nauwelijks of niet — Maarten Boudry, Mia Doornaert, Mark Elchardus, Delphine Lecompte, Joren Vermeersch en nog wat grut, en ik dacht, brutaalweg, dat kan beter. Nee, eerlijk, ik dacht: ik kan dat beter. Enfin, ik denk dat niet, ik zég: ik kan dat beter. Steviger gefundeerd, genuanceerder en toch spitanter, weg van het reactionaire, betweterige, voor de tigste keer vanonder het stof gehaalde pseudohistorische feitjes en weetjes, menselijker, etcetera enzovoort, ik ga hier stoppen met adjectieven in het rond te strooien, anders denken jullie nog dat ik in de leer ben geweest bij Delphine, niet de prinses, maar de kleindochter van die dokter die toch net iets minder oud is geworden dan de duizend jaar die hij zelf in een olijke bui had vooropgesteld.

Zo, ik weet dat uw tijd kostbaar is, dus wil ik die beperkte aandachtspanne niet langer misbruiken, wat ik — toegegeven — met deze extra zin eigenlijk al doe, waarvoor mijn welgemeende excuses.

Wees gegroet,

Frank Van Laeken,

journalist tot in de kist,

misschien wel uw toekomstige columnist,

ouder maar niet belegen wordend kapoentje,

journalistiek veeleer een grijsje dan een groentje (met mijn excuses aan het adres van Stijn De Paepe voor het krakkemikkige metrum).

Het lerarentekort dat nu al een dikke week de voorpagina’s van onze kranten domineert, komt niet uit de lucht vallen. Dit is geen meteoor die, onaangekondigd, ‘Surprise!’ roept en vervolgens in één klap onze levens vergalt. Of een virus dat vrolijk begint rond te dwarrelen. Drie jaar geleden waarschuwden experten al voor dit probleem. Drie jaar later is het er. Zo gaat dat.

‘Gouverner, c’est prévoir’, zegt het spreekwoord. Regeren is vooruitzien. Als onze regeringen, meervoud, één ding niet doen is het dat wel, vooruitzien. De waan van de dag is belangrijker geworden dan het algemeen belang. Wie een toekomstvisie heeft in de politiek, vloekt in de kerk van het status quo. Opportunisten hebben idealisten, ideologen en humanisten deze eeuw van het voorplan verdrongen. O, kijk daar, een boerkini. Of: hier zie, een nieuwe poll en we gaan, euh, niet echt heel zwaar achteruit. En, neen, de vreemdelingen komen er níet in!

Vorig jaar werd er schande gesproken dat de scholen zo lang dicht moesten blijven tijdens de eerste lockdown, onze bloedjes van kinderen zouden ocharme een grote leerachterstand oplopen. Vandaag is er niet alleen die achterstand, maar wordt die ook nog wat groter, bij gebrek aan leerkrachten. Het wekelijkse aantal uren ‘studie’ — een eufemistische term om te verdoezelen dat er op dat ogenblik net níet gestudeerd wordt, maar enkel de tijd verbeuzeld — is niet meer op de vingers van één hand te tellen. In de lente van 2020 werd er online vergaderd tot iedereen er horendol van werd, in het belang van het kind. Nu heeft de minister snel een stuk of tien mogelijke maatregelen op een papiertje gekribbeld, in het belang van zijn eigen hachje. Arm Vlaanderen.

***

Om mijn eigen schooltijd te kunnen reconstrueren, moet ik diep doordringen tot in de spelonken van mijn geheugen. De meester had vroeger een veel stevigere reputatie, al zou dat ons, boefjes, niet tegenhouden om de zwakkere exemplaren in de lerarenkudde te koeioneren. Zo gaat dat overal ter wereld in het Grote Dierenrijk. Je zoekt de mankepoten uit en begint op hen te jagen. Dat is ’t makkelijkst. In de praktijk betekende dit dat minder strenge leraren de dupe werden van dat jonge geweld. Ik weet niet of de feiten intussen verjaard zijn, maar: sorry daarvoor, meester (m/v). Het was sterker dan onszelf.

De beste meesters waren diegenen met natuurlijk gezag. Niet de man die zich introduceerde met de woorden ‘Ze noemen mij de bloedhond, het kapmes en de hakbijl’ en die tijdens een van de eerste lessen een bordveger door een kartonnen wand smeet omdat er gebabbeld werd in zijn klas. Akkoord, het was effectief, we zwegen van dan af, maar angst is nog lang geen respect. Ook niet de professor die vlak voor zijn pensioen stond en een stel achttien- tot twintigjarigen opdroeg om te zwijgen in de les, zo niet ‘Buiten!’ Zielige ventjes waren dat. Van decibels leer je weinig.

De beste meesters stonden niet met het schuim op de lippen voor de klas, noch met knikkende knieën. Ze deden wat ze deden, omdat ze wisten wat ze deden en ervan overtuigd waren dat ze een stel schobbejakken met een prettig gevuld hoofd de wijde wereld moesten insturen. Dank u daarvoor, meesters, al ben ik aan de rijkelijk late kant. Zo gaat dat nu eenmaal: dankbaarheid uit zich in stilte, te laat, te weinig.

***

De wereld is grondig veranderd en toch is de verhouding leraar-leerling volgens mij niet zo grondig gewijzigd. Aan de ene kant nog altijd kennis van zaken in combinatie met gezond zelfbewustzijn en didactische kwaliteiten, óf bulderen om je gelijk te halen, óf knikkende knieën, aan de andere kant zien hoe ver je te ver kunt gaan. Er is wel één groot maatschappelijk verschil. De meester van 2021 is niet meer de meester van pakweg 1971. Het aanzien van het beroep is achteruitgegaan. Dat geldt niet alleen voor De Meester, maar ook voor De Politicus, De Notaris, De Burgemeester of Meneer Pastoor. En er staat weinig of niets tegenover dat dalende aanzien. Lieden in andere beroepen lachen weleens met een leraar die op de vraag ‘Wat doet u?’ antwoordt ‘Ik stá in het onderwijs’. Haha, hij stáát in het onderwijs en wat doen wij dan: zítten, misschien? Ach, dat is nog onschuldig, het zijn plaagstootjes, net als dat eeuwige gemonkel als het over het aantal vakantiedagen gaat. Meer dan drie maanden, de gelukzakken!

Als het zo eenvoudig was, stónd nagenoeg iedereen in het onderwijs, maar dat is dus niet zo, anders was ik nu al niet zevenhonderd woorden ver in deze blogpost. Het voorzetsel ‘onder’ domineert ons onderwijs: onderbetaald, ondergewaardeerd, ondermaats, onderbemand. Als ik mij even een vergelijking met de ondergewaardeerde (en, toegegeven, vaak ook ondermaatse) scheidsrechters in het Belgische voetbal mag permitteren: ze verzuipen in de regeltjes, hele en halve reglementswijzigingen, het verbod om zichzelf te kunnen zijn, vastgeroeste structuren (of het gebrek aan enige structuur), orders van bovenaf die om de haverklap veranderen.

Dit is een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid. Misschien moeten we eens wat minder lachen met dat in het onderwijs stáán of aan die vele vakanties. Wellicht moeten de bestaande structuren worden aangepast aan de moderne tijd. Waarschijnlijk moet er ruimer gerekruteerd worden (jawel, dames en heren van de rechtse partijen, iemand met een hoofddoek kan ongetwijfeld een volwaardige leerkracht zijn, praat er eens mee, probeer het eens uit, wees niet zo defensief). Zeer zeker moet de aangekondigde besparing van honderd miljoen euro in het Vlaams onderwijs worden omgedraaid. We moeten verdomme investeren, niet besparen. Meneer Weyts — ik zie geen Meester in hem — moet niet de populairste van het Vlaamse Regeringsklasje proberen te zijn (‘Hier zie, mannen, een zak met geld. Goed hé!’), hij moet zijn job doen. Hij moet niet zitten azen op collegiale schouderklopjes, hij moet zelf op het terrein schouderklopjes uitdelen, onder meer in de vorm van hogere verloningen.

***

Meester, mag ik u alsnog van harte danken voor de moeite? En Meesters van de toekomst: veel succes, courage, en ook, dank op voorhand.

Ik besef heel goed dat dit een eerste wereldprobleem is, maar toch heeft het zich al verschillende weken in mijn hoofd genesteld, waar het in rechtstreeks duel ging met mijn hart: hernieuw ik mijn abonnement op mijn geliefde voetbalclubje, het alom gerespecteerde en uitermate sympathiek bevonden Beerschot, of doe ik dat niet? Ik heb net het beste seizoen van mijn club noodgedwongen voor tv moeten volgen — corona weet u wel — en keek er heel erg naar uit om me opnieuw onder te dompelen in dat veertiendaagse ritueel van veel te vettige frieten eten bij de mama, foeteren omdat de dichtstbijzijnde parkeerplaats weer een gemeente verderop te vinden is, mopperen over de ploegopstelling (de coach kent er, zoals algemeen bekend, niets van), applaudisserend rechtstaan om de gladiatoren welkom te heten op de groene rechthoek, klagen over gemiste kansen (of het gebrek daaraan), te vroeg juichen om een goal waarvan de maker volgens de VAR een okselhaar buitenspel stond, een buurman die alles beter denkt te weten (terwijl jij natuurlijk tactisch véél meer beslagen bent), lachend-boos-met een neutraal gezicht de lange tocht naar de auto (waar stond die ook alweer?) aanvatten, het begin van Match of the Day missen, enfin: heerlijk, toch?

Wie voor een club als Beerschot supportert, beseft al bij aanvang dat het vaker ‘niet’ of ‘net niet’ zal zijn, dan ‘ja, jàà, jààààààà!’ Maar dat neem je erbij, al sinds zondag 20 november 1966 toen mijn bompa, de vader van mijn moeder, mij meenam naar dat imposant Olympisch Stadion, alwaar dat in dat chique paarse tenue gestoken Beerschot met 3-6 verloor van Club Brugge — 1-5 bij de rust, een hattrick van de 22-jarige spits Raoul Lambert, maar dat heb ik moeten opzoeken. Het deerde niet: ik was plotsklaps opgenomen in de grotemensenwereld en dat voelde goed voor een jongen die nog acht moest worden. Het smaakte naar meer, véél meer. Eerst gebeurde dat nog spaarzaam, een paar jaar later kreeg ik ook zo’n kartonnen abonnement waar bij elke thuiswedstrijd een controleur een knip in gaf. Toen ik dacht de leeftijd der volwassenen bereikt te hebben, haakte ik af, om andere dingen te doen: dat bespaarde mij de miserie van de teloorgang van het oorspronkelijke Beerschot, maar het voelde toch ook een beetje als verraad aan. Veel later keerde ik terug, als werknemer zelfs, de club was ondertussen al een paar keer van naam veranderd. Lang duurde mijn aanwezigheid in de bureaus niet, een woordvoerder die intern kritische opmerkingen durft te maken tegen een eigenwijze voorzitter blijft niet lang het woord voeren.

Een jaar of vijf geleden, na een nieuw faillissement en een nieuwe naamswijziging, keerde ik terug op het Kiel, en omarmde ‘mijn’ club, koesterde wederom het ritueel van matchdagen en de wedstrijdbeleving zelf. Het echte Beerschot mocht dan wel al een poos niet meer bestaan, de identiteit Beerschot leefde nog wel, toch voor die zesduizend die er jaar na jaar een paar honderd euro voor overhadden. De club bleef maar promoveren, het aantal abonnees bleef stabiel. Vreemd fenomeen. De Antwerpenaar is altijd een successupporter geweest, dat weten ze op de Bosuil, op het Rooi en in het Olympisch Stadion maar al te goed. Maar ach, zolang je zelf maar deel van die wat aparte familie kon zijn, maakte het niet zoveel uit. Tot corona zich ermee kwam bemoeien.

***

Intermezzo.

Ik ben zelfstandig journalist. Als freelancer schrijf ik heel vaak over voetbal. Als auteur of coauteur van intussen dertien boeken, pende ik in 2015 £X€£$$ United. Het geld van het voetbal (Houtekiet) neer, een vlijmscherp traktaat over alles wat er misloopt in het topvoetbal, met de nadruk op de financiële excessen op hoog en laag niveau. Als voetbalromanticus pleitte ik tegen clubeigenaars à la Marc Coucke en Roman Abramovitsj, rijke tiepen die het alleen voor het zeggen hebben en ‘hun’ voetbalclub behandelen als privé-speelgoed, met de supporters als noodzakelijk kwaad. Die teneur trek ik door in al mijn werk: alert, kritisch, afstandelijk, wat een beetje haaks staat op dat opportunistisch wereldje vol scorebordjournalistiek, dienstbaarheid aan clubbestuurders en makelaars, en medeplichtigheid aan al wat er fout gaat in het voetbal. In De bankzitter, een wekelijkse rubriek in De Standaard, koppel ik pure bewondering aan kritische analyses en het signaleren van wanpraktijken en abject gedrag. Iemand moet het doen.

***

In januari 2018 nam bouwbedrijf DCA Beerschot Wilrijk over. Ik zweeg en bleef supporteren. Ik ben dan wel tegen alleenheerschappij in de bestuurskamer, maar een Belgische eigenaar heeft tenminste nog voeling met club en achterban, pompte ik mezelf moed in.

In juli 2018 nam de Saudische prins Abdullah bin Mossaad bin Abdulaziz al Saud de helft van de aandelen over. Ik zweeg en bleef supporteren. Ik ben dan wel tegen monopolies en oligopolies, maar er bleef die voeling met club en achterban, omdat de man die de zaken waarneemt voor de prins de club door en door kent.

In de zomer van 2019 werd KFCO Wilrijk, dat de naam van het failliete Beerschot zes jaar eerder had laten overleven in KFCO Beerschot Wilrijk, afgestoten, de naam nogmaals gewijzigd (in Beerschot VA) en het historische stamnummer 13 teruggekocht. Ik schreef daar enkele verontwaardigde tweets over, maar voor de rest zweeg ik en bleef ik supporteren.

Al een tijdje gonst het gerucht dat de prins hoofdaandeelhouder zal worden, iets wat ik betreurenswaardig vind, zoals ik in £X€£$$ United uitgebreid heb aangevoerd. Ik zweeg en bleef supporteren, de definitieve overname moest immers nog gebeuren, waar maakte ik me voorbarig druk over?

Op 20 mei 2021 maakte Beerschot bekend dat Peter Maes de nieuwe trainer van de club wordt. Hij werd weggeplukt bij STVV, tot daaraan toe, maar hij werd bijna drie jaar geleden ook nadrukkelijk genoemd in de marge van de ‘Propere Handen’-affaire. Jarenlang heeft Maes een deel van zijn loon in het zwart ontvangen, in envelopjes. Tot 2,5 miljoen euro zou hij zo aan het officiële circuit onttrokken hebben. Het onderzoek loopt nog, iemand is onschuldig tot zijn schuld bewezen wordt (zei Beerschot-ondervoorzitter Walter Damen afgelopen weekend nog in een krant), dat klopt allemaal, maar dat er onoirbare zaken zijn gebeurd, staat wel vast. En dan nog zou een club zolang er geen gerechtelijke uitspraak is, best wat terughoudend zijn met het in dienst nemen van een in opspraak gekomen figuur. Dat Lommel en STVV dat hadden gedaan, gaf mij de gelegenheid om daar iets kritisch over te zeggen of schrijven. Dat ‘mijn’ club dat nu doet, maakte het pijnlijker. Kon ik opnieuw blijven zwijgen en supporteren? Ik, die clubs als AA Gent en Standard door de mangel haalde omdat ze met Mogi Bayat bleven samenwerken? Ik, die Cercle Brugge een filiaal van AS Monaco blijft noemen? Ik, die de ‘Keuken is besteld’-affaire van KV Mechelen blijft oprakelen?

***

Ik moest voor mezelf een CD&V’tje doen, een enerzijds/anderzijds-afweging maken, maar dan liefst wel mét een bijbehorende conclusie. De afweging was tussen het plezier, de wedstrijdbeleving, het sociale gebeuren dat een sportwedstrijd is, de kameraadschappelijkheid en het veertiendaags ritueel dat ik hierboven al beschreven heb enerzijds, en ethische principes, beroepstrots, kritische zin en de rechtlijnigheid die ik zo gretig geëtaleerd heb in £X€£$$ United anderzijds. Kon ik dat wel maken, aan de ene kant hyperkritisch blijven over voetbal in het algemeen en aan de andere kant een oogje dichtknijpen voor mijn favoriete club? Het hart zei, och jongen, ze doen allemaal wel iets raars, het hoofd knetterde, man toch, hier hoef je niet eens over na te denken.

Eigenlijk was het een no-brainer en toch twijfelde ik. Nogmaals afscheid nemen van een jeugdliefde, het is niet makkelijk. Maar ik kan het voor mezelf niet maken de kritische journalist te zijn die ik wil zijn en blijven schrijven over alle aspecten, ook de negatieve, in het voetbal, en een club blijven steunen die zonder boe of ba een envelopjestrainer heeft aangesteld. Maar het doet verdorie wel pijn. Tegelijk geeft het me de geestelijke vrijheid om mijn beroep nog onpartijdiger en onafhankelijker uit te oefenen, en te zeggen en schrijven wat ik vind dat moet gezegd en geschreven worden.

***

Als u binnenkort op een zaterdag een hele luide kreet hoort op het ogenblik dat Rapha Holzhauser een vrije trap in de winkelhaak heeft geborsteld, vergeef het mij dan. Het zal sterker zijn dan mezelf. Je kan het mannetje dan wel weghouden van bij Beerschot, maar je kan Beerschot niet weghouden uit het mannetje. Jeugdliefdes zijn voor altijd, ook al zie je mekaar een poos niet.