Maandans

Keulen,
dus. Wat valt daar nog over te zeggen? Een betere vraag zou zijn: welke
informatie is nu juist en welke conclusies konden derhalve onmiddellijk na
verschijnen al in de prullenmand gesmeten worden? Eerst was er dagenlang niets,
vanaf de vierde dag na de gebeurtenissen op oudejaarsavond/nieuwjaarsnacht
zwalpten we heen en weer van ‘mannen met een Noord-Afrikaans uiterlijk’ over
‘georganiseerde dievenbendes’ tot ‘vluchtelingen en asielzoekers’, en terug.

Vreemd dat
het in tijden van hitsige sociale- en andere media zo lang duurde alvorens dit
naar buiten kwam. Even vreemd ook dat er op het moment zelf blijkbaar geen
politie aanwezig was in een heel drukke omgeving vol toeristische trekpleisters,
en dat op een ogenblik dat veiligheidsdiensten zeer alert zijn voor
terroristische activiteiten. Nóg vreemder dat
de ware toedracht negen dagen later nog altijd zeer onduidelijk is en dat er
volop gespeculeerd wordt (tip voor onze regering: voer een nieuwsspeculatietaks
in, de overheidskassa zal rinkelen!).

***

Nee, hier
kom je als politiek correct mens niet heelhuids uit. De feiten zijn wat ze
zijn, de daders zijn (vermoedelijk) wie ze zijn, de slachtoffers zijn ook wie
ze altijd al geweest zijn. Verwijzingen naar armoedige levensomstandigheden,
sociale achterstand, slaafse volgzaamheid als enkele heethoofden oproepen tot
actie,… vergeet het! Ja, je moet iets doen aan opvang, begeleiding,
onderwijs, huisvesting: dat moet al vele decennia dringend gebeuren, doe het
dan eindelijk ook. Maar dat mag nooit een excuus zijn om vrouwen lastig te
vallen, te beroven, te betasten, aan te randen, te verkrachten. Zelfs de
grootste voorstander van de multiculturele samenleving — zo zie ik mezelf,
trouwens — moet de hakken in het zand zetten: No pasarán! (Zo kan die oude, warmbloedige progressieve slogan nog
eens van onder het stof gehaald worden.)

De ene na
de andere straffe maatregel wordt nu afgekondigd bij ons: applaus op de meeste
banken. We geven mannelijke asielzoekers een cursus ‘Leren omgaan met vrouwen’,
roept de steeds populairder wordende staatssecretaris voor Asiel en Migratie.
“Doen we al”, klinkt het bij het federale agentschap dat asielzoekers
moet opvangen, zij het dat die laatste uitroep ergens in een klein hoekje van
de krant werd weggemoffeld. Wat blijft hangen is dus dat we zullen starten met
die opleidingen. “Eindelijk!”, roept de burger. “Geen moment te
laat”, vult zijn buurman aan. “Mijn verdienste!”, benadrukt de
opportunistische politicus. Een mevrouw van een opvangcentrum in Kapellen zei
van de week op de radio dat ze vrouwen wil empoweren
en dat mannen bij hen een PowerPoint-presentatie krijgen. Van die dubbele ‘power’
moest ik harder lachen dan sociaal wenselijk is, wat in de ochtendspits
gevaarlijkere situaties creëert dan bellen achter het stuur terwijl je
ondertussen een nieuwe cd in de lader duwt en één oog op de voorpagina van de
krant houdt die op de achterbank ligt.

Ik vraag me
dan af: zijn die mannen uit een ver en vreemd land dan zó wereldvreemd? Moeten
we ervan uitgaan dat ‘Slet’, ‘Hoer’ en ‘Neukie, neukie?’ roepen naar een
schaarsgeklede jongedame behoort tot de normale omgangstaal? Dat dit religieus
of cultureel bepaald én toegelaten is? Als het antwoord ‘Ja’ is, hou ze dan
liefst op afstand, die barbaren, minstens een armlengte als het enigszins kan.
Ik denk echter dat dit wangedrag voortspruit uit machismo en te veel opgespaard
testosteron. Seksuele energie die een uitweg zoekt. Ik ben er bijna zeker van
dat die mannen echt wel weten dat wat ze roepen en doen niet door de beugel
kan. Hier niet, in hun thuisland niet. Maar dat ze in groep en opgejut door
haantjes-de-voorste hun gang gaan, zoals dat ook bij ons gebeurt. Groepsdynamiek
kan zeer giftig zijn. Niet alleen in Keulen. En ja, dat heeft ook met een
misbegrepen religie te maken, een kortzichtige interpretatie van een heilige
schrift om uiteindelijk zelf zoveel mogelijk je zin te mogen doen. Terroristen
doen het, verkrachters blijkbaar ook. Misogynie komt wel vaker voor in
religieuze kringen.

“Links
schuift mee op naar rechts”, toeterde de editorialist van de meest
verkochte krant van het land vandaag over een volle pagina. Hij bedoelt:
niemand durft de staatssecretaris tegen te spreken, iederéén wil dat die nieuwe
vreemdelingen vrouwvriendelijke, emancipatorische lessen krijgen. Vraag is: is
dat links dat opschuift naar rechts, of stoer rechts dat eindelijk een klein
hartje toont als het om vrouwenrechten gaat (en dus opschuift naar links)? Ik
weet het: ’t is een beetje een discussie over het geslacht der engelen.
Eigenlijk zouden we links en rechts in dit belangrijke debat even moeten
parkeren bij de Zinloze Termen, wegens compleet achterhaald. Net zoals dat
herhaalde kappen op de mislukte multiculturele samenleving. De toekomstige
samenleving zal multicultureel zijn of ze zal niet zijn, dus moet je niet de
‘multikul’ opruimen, maar er alles aan doen opdat ze kan werken. Jawel, er zijn ‘kutmarokkanen’, dat valt niet te ontkennen, zoals er ‘kutarabieren’, ‘kutamerikanen’ en ‘kutbelgen’ zijn. Of kutmensen, tout court.

***

Of de
daders van Keulen nu met tien, honderd of duizend waren, is eventjes bijzaak.
Of ze Noord-Afrikaans of Arabisch waren eveneens. Of ze de Duitse nationaliteit
al hadden verworven of niet: doet niet terzake. We leven in een seculiere
samenleving en rechtsstaat, met een weliswaar allesbehalve perfect uitgebouwd
en werkend juridisch systeem, maar wel één dat ruim superieur is aan dat in heel
wat andere delen van de wereld. Dus moet je de daders berechten. Daarin maken
wij namelijk een onderscheid van de barbaren. Wij doden geen misdadigers via
een ommetje langs de rechtbank, wij hakken geen handen af, wij doen geen
rechtspraak uit naam van een God.

Hoe
walgelijk de feiten ook zullen blijken te zijn, dan nog is dit een uiterst
geschikt moment om de daders te tonen dat wij dát voor hebben op hen: wij zijn
rechtvaardig of proberen dat in al onze onvolmaaktheid te zijn. Dat moeten we
koesteren.

***

Tenslotte:
mogen dwarsliggende jongens als ik toch ook nog eens opmerken dat ‘Leren omgaan
met vrouwen’ best uitgebreid mag worden naar de hele mannelijke bevolking? Dus,
niet alleen nieuwkomers uit een andere cultuur moeten ondergedompeld worden in
een warm emancipatorisch bad, maar ook autochtonen, nieuwe Belgen, expats, al
wie tijdelijk of langer hier verblijft.

2.883
verkrachtingen of pogingen daartoe werden er in 2014 aangegeven in dit land,
lees ik vandaag in mijn krant. Ik ga er gemakshalve van uit dat dat niet 2.883 keer
om een dader met een Noord-Afrikaans of Arabisch uiterlijk ging. Elders las ik dat er 92,89% aanrandingen en
verkrachtingen niet eens worden aangegeven. Als mijn rekenmachine mee wil, kom
ik dus voor 2014 uit op 40.549 seksueel mishandelde vrouwen. Opnieuw: 40.549
andersgekleurde daders? Ik dacht het niet. Per jaar vinden er ook 232
groepsverkrachtingen plaats, dat zijn er vierenhalf per week. Een ‘Keulentje’
doen, is dus ook bij ons redelijk populair, en absoluut niet alleen bij
‘bruine’ medemensen.

Moet je
daarmee de feiten in de Domstad minimaliseren? Absoluut niet, alstublieft: néé,
vooral niet doen. Moet je geen vragen blijven stellen bij de
vrouwonvriendelijkheid van het ultraconservatieve deel van de islam? Zeer zeker
wel, die discussie niet uit de weg gaan. Maar de simplistische redenering dat
het behandelen van vrouwen als objecten iets van andere continenten en culturen
is, slaat nergens op. Wij, mannen, gaan slecht om met zij, vrouwen: hier, daar,
overal. Dat is een objectieve vaststelling. Iederéén op cursus! (Behalve die ene gecoöpteerde senator, want die zal dat ‘framing’ noemen.)

***

Ik probeer dwaasheid
ook in 2016 op een armlengte te houden. Het kost moeite.

Ik zou het deze week over de drie meest besproken onderwerpen op de sociale media kunnen hebben. Dat ga ik niet doen. Ik vind dat De Slimste Mens Ter Wereld nu al te veel algemene journalistieke aandacht genereert (wel flink gelachen met de premature bekendmaking van de winnaar door De Morgen!). Ik heb niets tegen Star Wars, maar ik dans niet mee op de golven van de hype. Ik ben sowieso al geen ‘Hype hype hoera!’-mannetje. En het ontslag van José Mourinho, ach, ik geef toe dat ik me een beetje verkneukeld heb in het nieuws: aandachtige en trouwe lezers weten dat ik allesbehalve een fan van de man ben, vanwege het te defensieve voetbal dat hij predikt en de misplaatste arrogantie die hij tentoon spreidt. (Maar hij heeft van Eden Hazard wel een completere voetballer gemaakt, eerlijk is eerlijk!).

Ik wou het eigenlijk hebben over het fouilleren van acteur Zouzou Ben Chickha in Ledeberg. Een man van Noord-Afrikaanse origine, met een bruin uiterlijk, wat in deze tijden van terreurdreiging op zich al verdacht is in onze door angst gedomineerde samenleving, angst die nog eens wordt gevoed door vooraanstaande politici die voortdurend rondbazuinen dat als er vandaag geen aanslag wordt gepleegd door moslimfanatici, het ten laatste morgen zal gebeuren, of eventuel overmorgen (of, wie weet, de dag nadien). Kruip in uw schuilkelders nu het nog kan, burgers! Gelukkig heeft die Zouzou Ben Chickha, en onderzoeker Montasser AlDe’emeh voor hem, een redelijk bekende snoet, zodat het dagelijkse racisme een gezicht krijgt en alsnog uitgebreid in de media komt. Zo werkt dat namelijk. U bent onbekend? Sorry, niets gebeurd. U komt al eens op tv? Oké, voorpaginanieuws!

Ik denk: elke keer dat de politie te voortvarend te werk gaat, besluiten vijf jongeren om in Syrië te gaan strijden. Radicalisering wordt niet alleen gevoed door extremisten, maar ook door zij die met extreme middelen dat extremisme bestrijden. Alle begrip daarbij, voor de moeilijke oefening die gerechtelijke en politionele instanties moeten maken: het evenwicht vinden tussen de staat en de straat beschermen tegen terroristen, en doodgewone burgers met een ander kleurtje in hun waardigheid laten. Het zijn ongetwijfeld uitstekende tijden voor wie blank is, een uniform draagt en de inferioriteit van andere rassen in de verf wil zetten: je doet maar, de burgemeester zal je gedrag wel dekken.

***

Nee, de actualiteit van de jongste dagen dwingt me in de richting van het verkeer. Vluchtmisdrijf, dronken achter het stuur, rijbewijs met punten, strengere aanpak van rijdende jongeren. Een fietser aanrijden en dan plankgas geven — voor zover dat tegen die hoge snelheid nog mogelijk is! — om de plaats van het ongeval te verlaten, terwijl de jongere licht te creperen, het doet wat met een mens. Het maakt ons kwaad. En verdrietig. Opstandig ook. Het verplicht ons na te denken over dit gedrag: stel dat je dit zelf meemaakt, wat dan? Ben je dan zo correct om onmiddellijk halt te houden, eerste hulp toe te dienen en de 100 te bellen? Of panikeer je zelf ook en besef je pas achteraf wat je gedaan hebt? Ik hoop van mezelf vurig dat het a) nooit gebeurt en b) áls het gebeurt, ik de juiste reflex heb. Niet vluchten. Nooit vluchten. Vluchten kan niet/nooit meer.

Twee tieners worden een van de komende dagen begraven. Tranen zullen vloeien. Op de plaats van het ongeval zullen een klein kruisje en wat bloemen herinneren aan het slachtoffer, misschien moeten we het in tijden van verkeerterreur wel over ‘gesneuvelde’ hebben. Iemand tweette gisteren dat het dreigingsniveau in het verkeer best wel naar 4 zou mogen worden opgetrokken. Zo is het maar net.

Er was een tijd dat autobestuurders hun rijbewijs gewoon mochten afhalen op het gemeentehuis, dat is nauwelijks vijftig jaar geleden. Klaar was Kees, iedereen achter het stuur, Koning Auto. In een volgende fase moest je alleen een theoretisch rijexamen afleggen. De praktijk, dat moest je maar ondervinden. Je ziet ze nog wel rondsluipen op onze wegen, die dames en heren. Ik noem ze de ‘five digits’-chauffeurs, naar de vijf tekens op hun oude nummerplaat. Ze rijden in de weg: te traag, te voorzichtig, te onachtzaam. Ze rijden overal vijftig, zowel in zone 70 als in zone 30. Hun reflexen zijn aangetast door de tand des tijds, maar ze vinden zichzelf verantwoorde chauffeurs. “Maar die jeugd van tegenwoordig, meneer!” In de loop van de jaren tachtig werd het behalen van een rijbewijs dan verstrengd, en terecht, al heb ik toen zelf eventjes flink gevloekt toen ik mijn praktisch examen een tweede keer moest afleggen omdat ik niet snel genoeg achteruit kon rijden. Echt waar.

Het verkeersreglement is ingewikkeld. Te archaïsch. Een dik jaar geleden legde ik voor een artikel in Het Laatste Nieuws mijn rijexamen opnieuw af. Ik was maar net geslaagd. Ik maakte enkele basisfouten: zo rij ik al drie decennia met één hand, de linker, terwijl de rechter in stand-by blijft om dringend te schakelen waar nodig. Mag niet: handen in 10 over 10-stand (of 10 voor 2, zo u wil). Ik rij ook meestal net iets te snel, als de omstandigheden het toelaten: weinig verkeer, droog wegdek, 100 procent nuchter. Ik doe 130 waar 120 mag, 80 waar 70 mag, 60 waar 50 mag, hou me wel aan de strenge limiet in Zone 30. Ik herinner me nog dat een glaasje op dertig jaar geleden best stoer oogde. Dat doe ik niet meer. Onverantwoord, dom, kortzichtig. Niemand is Superman achter het stuur. Velen denken dat, helaas, wel.

Er staan steeds meer kruisjes onderweg, of ze vallen beter op dan voorheen. Er rijden steeds meer wagens rond. We rijden ons compleet vast en als er dan eens geen file is, gebruiken heel wat chauffeurs hun zware rechtervoet. Supermannen die zichzelf overschatten, die hun rempedaal vergeten staan, die in de krant gelezen hebben dat er weer een dode is gevallen maar blijven denken dat het hen nooit zal overkomen. Boem. Dan sta je daar en moet je in een flits beslissen wat je doet. Niet dat ik wakker lig van het lot van die kl***zak die eergisteren een 15-jarig meisje dood reed. Zijn advocaat: “Mijn cliënt is er zwaar van aangedaan, hij heeft al twee nachten niet geslapen”. Het zou er nog aan mankeren! De familie van het slachtoffer zal nog jaren moeite hebben om in te slapen. Had die advocaat dan gedacht dat zijn cliënt bij het wegrijden “Waar is da feestje? Hier is da feestje!” had gezongen?

***

Ja, we moeten strenger optreden tegen verkeersovertreders en dan zeker de recidivisten onder hen. Pretbedervers die desnoods zonder rijbewijs op pad gaan, want wie kan hen wat maken? En dat is net de essentie: wie kán hen wat maken? Wie maakt hen wat? Bellen achter het stuur mag niet, maar ik zie heel vaak mensen die de gsm aan hun oor houden terwijl ze ondertussen tussen de andere auto’s laveren. Er ging worden opgetreden tegen middenvakrijders: ik zie er steeds meer rondrijden. Chauffeurs die vanuit hun eigen Grote Gelijk doen wat ze al jaren doen of wat ze uit balorigheid net zijn beginnen doen: hun eigen verkeersreglement toepassen. Er zal iets gedaan worden aan alcoholmisbruik, alweer!, terwijl de zware gevallen ongetwijfeld weer buiten schot zullen blijven. Die rijden namelijk zelden rond op ogenblikken dat de politie controles houdt, zo ergens tussen acht en middernacht, want ze mogen vooral geen overuren maken.

Gisteren zag ik nog een chauffeur die op een lang recht stuk en met de koplampen van een tegenligger in de verte, zonder te kunnen inschatten hoe snel die wagen reed, twee auto’s en een vrachtwagen voorbij scheurde. Autorijden is een vorm van Russische roulette geworden voor sommigen: als er maar één kogel zit in de revolver, maak je vijf kansen op zes om het er levend vanaf te brengen. Ik geef toe: de agressievelingen wens ik bij tijd en wijle een stevige lantaarnpaal toe. Geen boom, nee, daarvoor ben ik een te groene jongen.

Er heerst totale anarchie op onze wegen. Ik zou het al prettig vinden mocht de overheid de bestaande wetgeving strikt laten toepassen, in plaats van telkens weer nieuwe clausuletjes toe te voegen aan de verkeerswet. En laat die controles alstublieft gebeuren op momenten dat er het meeste risico op zware ongevallen is. Spreek strengere straffen uit: neem rijbewijzen af voor het leven, sommige mensen horen gewoon niet thuis in het verkeer. Weg ermee!

Eva Daeleman heeft een burn-out. Sanne
Putseys, aka Selah Sue, is hervallen in haar depressie. Ook andere BV’s
worstelen met zichzelf en delen dat met hun duizenden fans. Ik denk weleens:
aandachtshoeren (m/v)! Maar ik zeg of schrijf dat niet, hooguit maak ik een
opmerking in huiselijke of vriendschappelijke kring. Heb je dat gelezen, zeg?
Wat denkt die wel? Het zijn die ogenblikken dat ik er iets uitflap,
ondoordacht, zonder te weten waarover het precies gaat. Mensen die ik heel erg apprecieer repliceren dan: het is net goed dat die jonge vrouwen hun miserie delen, zo wordt het herkenbaar en bevattelijk. Het kan iedereen overkomen en wie er al mee te maken heeft voelt zich iets minder alleen.

Een hele hoop bagger kregen Daeleman en
Putseys over zich heen van mensen die hun ranzige opmerkingen doorgaans niet
tot de huiselijke kring beperken en hun vunzige toogpraat in de sociale media
ventileren, of daar nu iemand op hun mening zit te wachten of niet. Ik beeld me
in: mannen en vrouwen die de rolluiken van hun rijwoning of appartement al
neerlaten nog voor het laatste sprietje daglicht achter de horizon is
verdwenen. Niet omdat ze iets te verbergen hebben — er gebeurt zelden iets
gedenkwaardigs in hun leven —, maar omdat ze fundamenteel in oorlog zijn met de
wereld en ze hun gelijkhebberigheid, die van generatie op generatie werd
doorgegeven, niet aan invloeden van buitenaf willen blootstellen, stel je maar
eens voor dat ze het risico lopen om tot andere inzichten te komen. Wat zeg ik:
tot inzichten tout court.

Nee, dan liever anoniem hakken op wie het
moeilijk heeft in de samenleving. Het is hun eigen schuld. Ze verdienen niet
beter. Doe niet zo flauw, meisje. Ik vraag me op zeldzame momenten dat ik écht
niets anders te doen heb weleens af: hoe zouden die mensen reageren wanneer hun
beste vriend na een zoveelste slemppartij die resulteert in een veel te hoog
promille-gehalte met een waanzinnige snelheid tegen een boom ploft? Zouden ze dan roepen:
’t is verdomme zijn eigen schuld, de idioot! Zouden ze op de Facebook-pagina
van de aflijvige een allerlaatste commentaar posten: ‘Zielige loser, dat komt
ervan, van al dat zuipen!’? Zouden ze op de begrafenis op de kist pissen in
plaats van er een roos op te leggen? Of volgt er dan wél een moment van bezinning,
tranen van verdriet, een pijnscheut in de hartstreek?

Kortom, heeft dat soort mensen überhaupt wel
gevoelens? Je moet al heel ver heen zijn om, zelfs in het veilige cocon van de
strikte anonimiteit, eender wat te gaan uitbazuinen. Hoe kortzichtig kun je
zijn? In mijn eigen nabije en wijde leefomgeving heb ik al kennisgemaakt met
depressies, burn-outs, zelfdodingen, dodelijke ziektes, diepe treurnis. Ik kan
me niet voorstellen dat er mensen bestaan die werkelijk niemand kennen, al was
het maar vanop enige afstand, die aan het leven zelf onderdoor is gegaan. Toch zijn
er die walgelijke commentaren. Iedere mens is fundamenteel goed, wordt vaak
beweerd. Wat ben je daarmee als kinderen opgroeien in omgevingen waar
vooroordelen in het rond vliegen en ze die vastgeroeste meninkjes vervolgens
doorgeven aan hun eigen kinderen?

***

Je moet heus geen medelijden hebben met Eva
Daeleman en Selah Sue als dat geen familie of vrienden van je zijn. Je hoeft
zelfs niet eens bekommerd te zijn om hun gezondheid: het is niet omdat BV’s
dagelijks in je leven stappen via de televisie dat je ze als een deel van je
gezin moet beschouwen. Je mag je gerust afvragen waarom steeds meer bekende
gezichten de behoefte voelen om hun diepste zielenroerselen, inclusief de miserabele
kantjes, te delen. Je kunt je zelfs de bedenking maken dat hun publieke leven
en dat voortdurende delen van het laatste greintje privéleven dat hen nog rest,
aan de basis ligt van hun psychische problemen. Maar hou dat dan voor jezelf en
stap daar niet mee op het publieke forum. Mens, erger je niet! En ook: mens, zwijg af en toe eens!

Lucht dat eigenlijk op, lachen met de miserie
van anderen, mensen beledigen, wie in de put zit nog wat dieper duwen? Het
moest haast wel, hoe verklaar je anders die toenemende asociale kreten op
sociale media? De behoefte om te beledigen, te kleineren en te kwetsen is heel
sterk aanwezig in deze samenleving, waarin het klimaat nood heeft aan minder
opwarming en de mensen net aan veel meer. Hoe warmer het buiten wordt, hoe
kouder binnen, zo lijkt het wel. Misschien moet daar ooit een menselijke
klimaattop aan gespendeerd worden.

***

Soms denk ik: de grondwettelijk vastgelegde
vrijheid van meningsuiting zou gekoppeld moeten zijn aan de plicht tot nadenken
vóór je iets zegt of schrijft.

Black of Son of Saul? Voor die
levensbelangrijke kwestie zag ik me donderdagnamiddag geplaatst, in afwachting
dat ik ’s avonds naar de overigens zeer mooie theatervoorstelling En avant, marche! kon gaan. Het werd Son of Saul. Op dat moment wist ik nog
niet dat Black in Brussel een
(hopelijk tijdelijke) black-out te wachten stond. Absurder wordt het niet: een
film over rivaliserende jeugdbendes in de hoofdstad wordt verboden uit vrees
voor relletjes met jongeren.

***

Ontregelend. Zeldzaam intens. Ontwapenend. Hallucinant.
Onbevattelijk. Adembenemend. Ontluisterend. Ik kom adjectieven te kort om de
kracht van deze low budgetfilm te duiden. De camera loopt constant in het spoor
van het hoofdpersonage, de Hongaarse man Saul, die als Sonderkommando in een
concentratiekamp wordt ingezet door de nazi’s. Hij moet lotgenoten, vrienden,
kennissen, begeleiden naar hun laatste douche, hun bezittingen in beslag nemen,
hun lijken opruimen en hun assen in een nabije rivier scheppen, in afwachting
dat hij zelf aan de beurt is om te verdwijnen in naam van een ziekelijke
ideologie. Als kijker word je hopeloos nerveus, bang voor de gruwel, ook al
krijg je die niet in detail te zien omdat je je voortdurend achter de rug van
Saul bevindt. Een naïeve man die zijn eigen leven en dat van de anderen in zijn
barak in gevaar brengt omdat hij een jongen — zijn zoon, of is dat denkbeeldig?
— keurig wil begraven, in plaats van zijn lichaam te dumpen of te verbranden.

***

Ik moest vrijdagavond aan Saul denken toen de
eerste berichten over terroristische aanslagen in Parijs via de sociale media
werden verspreid. Ik probeerde me in te beelden hoe het zou geweest zijn om met
een camera achter een ‘Saul’ aan te
hollen in de Bataclan, waar concertgangers werden afgeslacht. Ik kon het niet.
Als het Absolute Kwaad in het spel is, eindigt elke poging tot begrip. Als
barbaren onze vrijheden proberen aan te tasten, sluit mijn geest zich af, alsof
die weigert te capituleren. Als we zelf barbaarse oplossingen aanreiken in de
strijd tegen het kwaad, winnen de barbaren. Altijd. Overal. Daar kan geen
morele superioriteit tegenop. Dat is het dilemma waarvoor we geplaatst staan.

***

Onze waarden en normen zijn heilig en dat
heeft niets met godsdienst te maken. We hebben die als moderne samenleving
opgebouwd en moeten die koesteren. Af en toe moeten we ze bijstellen,
moderniseren, aanpassen aan veranderende tijden, maar nooit mogen we ze
opofferen uit angst of om tegemoet te komen aan externe krachten die ons op de
knieën willen krijgen.

Ik doe niet mee met de hashtag
‘#prayforparis’. Van mij mag iedereen geloven in wie of wat dan ook. Van mij
mag religie georganiseerd beleefd worden. Van mij mogen gebedshuizen ter
beschikking worden gesteld van al wie het noodzakelijk vindt om een denkbeeldig
opperwezen te aanbidden. Ik schrijf dit wel in harde, onwrikbare bewoordingen
neer, maar ik kijk daar heus niet op neer. Maar sta me toe om ‘bidden voor
Parijs’ een verkeerde methode te vinden, als een minderheid van stompzinnige
idioten het net vanuit een onbegrijpelijke religieuze kronkel nodig vindt om
onschuldige burgers neer te maaien. Ik bid niet. Ik laat wel een traan en leef
mee. Je suis un tout petit peu Paris.

***
Dankzij de sociale media vernam ik wat er aan de hand was in Parijs. Interessant.
Dankzij de sociale media werd ik ondergedompeld in een chaos die het midden
hield tussen paniek, waanzin en diepgewortelde haat. Minder interessant. Dankzij
de sociale media denken we dat dit tijdsgewricht het gevaarlijkste ooit is,
terwijl de samenleving in realiteit nooit echt veilig is geweest. Zijn we
Zwarte September, de CCC, de Bende van Nijvel en tutti quanti vergeten, om maar
kris kras wat terreurbewegingen uit de jaren 70 en 80 te namedroppen? Ons geheugen is kort, zéér kort. Waakzaamheid is
permanent geboden, we moeten op onze hoede zijn, maar we mogen we ons nooit
door angst laten leiden. Angst is… zeggen tegen de terroristen dat ze hun
doel hebben bereikt. Angst is… onze eigen waarden en normen opgeven. Angst
is… vergeten te leven.

En terwijl ik dit schrijf, denk ik: naïviteit
is ook niet goed. Naïviteit is zo’n Saul die alles en iedereen in zijn omgeving
in gevaar brengt voor een daad — de begrafenis van zijn ‘zoon’ — die vanuit
emotioneel standpunt zeer begrijpelijk en menselijk is, maar vanuit rationeel
oogpunt dom en kortzichtig. Ik mag hopen dat als ik ooit in een
levensbedreigende situatie beland er geen Saul voor mijn voeten loopt. Vandaar
dat ik ook geen sympathie koesterde voor het hoofdpersonage in Son of Saul. Misschien ben ik wel te
rationeel voor deze samenleving, die gedomineerd wordt door korte
termijn-denken, opportunisme en paniekzaaierij.

***

In Parijs worden meer dan honderd mensen
vermoord in naam van een denkbeeldig opperwezen. In Brussel wordt een film
verboden. Perspectief.

“Proficiat Lynn en Jan! En 1000 hartjes
voor al mijn supporters! Ik ga nu een tijdje op digital detox 😉 #dsmtw”.
De voorlopig laatste tweet van VRT-journaliste en -presentatrice Danira
Boukhriss Terkessidis na haar uitschakeling in De Slimste Mens Ter Wereld, het spelletje dat nu al een decennium
lang de belangrijkste bijzaak in de tv-wereld is en waar kranten- en weekbladpagina’s over worden
gevuld met allerlei semi-intellectuele beschouwingen en andere prietpraat.

Ene @oolivierr reageerde daarop met een
tweevoudig salvo. “nu beetje slijmen mee uwe proficiat!! Ge zijt een klein
kind die nie tegen haar verlies kan!!!”, gevolgd door “en moest ge
interresant zijn zou hij uw naam mss kennen dom kut. En denk nie dat hij wil
kennen!!!”. De marginale luidroeper herken je in de sociale media aan zijn
taalfouten en de overvloed aan uitroeptekens, die zoals bekend flink afgeprijsd
staan in de internetshop voor ranzige zijlijnkwakers. Je zou kunnen zeggen,
laat illustere parvenuutjes als die @oolivierr met zijn twee volgers op Twitter
extreemrechts liggen, maar zo eenvoudig ligt dat niet. Er lopen heel veel
@oolivierr’s rond in de virtuele én de reële wereld. Ze hebben eerbiedwaardige
banen en delen visitekaartjes uit met indrukwekkende jobtitels. Maar ze kunnen
het niet hebben dat een vrouw slim én sexy is: het eerste is niet aantrekkelijk,
het tweede wel, zolang ze hun smoel houden en het alfamannetje niet op zijn
plaats zetten. Een vrouw mag ook niet ad rem of een tikkeltje arrogant of
plagerig zijn.

Vrouwen aan de haard, anno 2015. En dat vindt
niet alleen die @oolivierr. !!!

***

“Een vrouw met ballen” reageerde een
fan van Danira Boukhriss een paar dagen eerder op haar Twitteraccount.
“Ballen hebben heeft niks met hautain gedrag te maken, want dat is ze..Het
type ‘o wee als ik mn zin niet krijg'” repliceerde ene @_r_o_b_b_, een
mannetje dat de vele underscores in zijn Twitternaam doortrekt in zijn tweets:
hij probeert te scoren door een heel eind onder de lat van het goed fatsoen te
gaan, iets wat zijn 17 volgers wel kunnen appreciëren, vermoed ik.

***

Ik erger me vaak aan commentaren vanuit de
onderbuik op sociale media en fora, maar eigenlijk is het goed dat we dit
kunnen meemaken. Nu zien we pas hoe ver we staan met de emancipatie in onze
21ste-eeuwse samenleving (niet ver!). We lachen met de barbaren die een
vrouwonvriendelijke godsdienst proberen op te dringen en zien de eigen
reactionaire krachten niet die hetzelfde doen. We hebben angst voor de
vreemdeling, niet voor de idioot naast de deur die fascistoïde nonsens roept.
We zijn trots op onze moderne maatschappij, waar vrouwen — weliswaar voor een
lager loon en meestal lager gepositioneerd — kunnen gaan werken en zich vrij en
zonder al te veel strikte kledingvoorschriften mogen voortbewegen, maar kunnen
we misschien iets minder hautain zijn over de manier waarop we hen behandelen?

***

Nee, onze vrouwen lopen niet gesluierd rond.
Maar zien we de sluier nog die over onze zogezegde vrijheid van meningsuiting
en van denken hangt?

Ik vind: mensen met moeilijke namen zouden
sowieso geen plaats mogen hebben in onze verlichte samenleving. Hoe schrijf je
verdorie Oewa…, Ouam…, Oe…? Ik heb het dus moeten opzoeken en mijn tijd
is al zo kostbaar: Ouaamari dus, Mohamed met de voornaam. Veel te ingewikkeld
in tijden waarin Snelle Respons Teams zich vooral niet zouden moeten
bezighouden met het correct spellen van namen van verdachte individuen met
lange baarden en een ietwat donkere teint. Snel, achter de terroristen aan, pak
ze op met veel machtsvertoon, steek ze achter slot en grendel, klop jezelf op
de borst: ‘Wir schaffen das’, maar dan op z’n Antwerps. (‘W’emmen ‘et gedoan!‘).

Die Ouaamari, met die vervelende dubbele aa
ongeveer halfweg, ik ken die een beetje. Hij volgt mij op Twitter, en ik hem.
Hij heeft me vorig jaar zelfs in zijn Top 10 van boeiende Twitterlieden gezet.
Op drie, als ik het me goed herinner, vlak na Filip Dewinter, waaruit ik dan
maar afleidde dat hij graag eens provoceert. Enfin, ik voelde me vereerd en
toch weer niet, dat zult u wel begrijpen. Ik heb ooit zelfs eens naast hem
gezeten in een etablissement dat Het Dagelijks Brood heet, maar dan in het
Frans. In Antwerpen, nog wel, toen dat al volop Bezette Stad was. Hij praatte
in een heterogeen gezelschap — er zat godbetert een jonge vrouw mét hoofddoek
aan tafel! — over de vele misvattingen die er bestaan rond de islam. Hij was
dus logischerwijs lang aan het woord, tot hij plots de tijd checkte en zei dat
ie helaas dringend weg moest. (Straks toch even nagaan welke datum dat precies was
en of er toen in Antwerpen geen aanslag gepleegd werd, al was het maar een
kleintje, laten we zeggen: bebaarde jonge student negeert het rode licht.)

Diezelfde Ouaadinges had vorige woensdag de
ludieke ingeving om naar een netwerkavond van een studentenvereniging te gaan
op een chique locatie: de kantoren van ING. ‘Iemand netwerk tips? Luid
“Allah u akbar” roepen is geen goede ijsbreker zeker?’, tweette hij
bij binnenkomst. Iemand antwoordde: ‘Probeer eens, en laat het weten!’. Waarop
onze vriend Mohamed repliceerde: ‘morgen in het nieuws: 25 doden en 93 gewonden
na massahysterie in het ING gebouw’.

Nee, ik vond dat niet direct een leuke
opmerking, heb ook niet op het sterretje gedrukt om hem bij ‘Favorieten’ te
plaatsen. Wat mij stoorde was dat zijn zin niet met een hoofdletter begon: ik
vind dat getuigen van intellectuele luiheid. Ook geen punt aan het eind van de
zin. Ik herhaal: luiheid. Dat kan niet gezegd worden van het Snelle Respons
Team, want één noodkreet later stonden die in volle ornaat in de zaal om die
ene bebaarde jongeman uit het publiek te plukken. Helden zijn het, alweer een
terroristische aanslag verijdeld. Of toch op z’n minst iemand een paar uur van
Twitter gehouden, dat heeft ook zo zijn voordelen.

***

Gekheid. Stokje. In tijden van angst voor
aanslagen wordt ironie opgeofferd. Mag niet. Kan niet. Is gevaarlijk. Dat
begrijpen burgemeesters, politiecommissarissen en ultrasnelle
interventie-eenheden niet. Je moet duidelijk zijn, jongens. Humor is verbannen,
de laatste verordeningen niet gelezen? Humor moet weg, hier wordt niet
gelachen! Zeg het dus zoals het is: je pleegt een echte aanslag of je doet dat
niet, punt aan de lijn. Geen halfslachtige flauwekul.

De vermeende terrorist werd vrij snel weer aan
de wijde wereld toevertrouwd, toen iemand van de politie — die ene die iemand
kent die kan lezen en schrijven — doorhad dat het om een flauwe grap ging.
Studenten onder elkaar, beetje jennen, provoceren voor het plezier van de provocatie,
u kent dat wel. (Of niet, maar dan heeft u iets gemist in uw leven.) En onze Mohamed
liet zich na zijn onverkwikkelijke avontuur de mond niet snoeren, wat mij dan
weer blij maakte. Meer nog: hij ging van een kleine 900 naar meer dan 2.000
volgers op Twitter. Maal twee-en-een-beetje op 48 uur tijd. Hij zou beter marketing gaan studeren, in
plaats van grafische en digitale media.

‘Racisme gaat over een samenleving waar een
jongen die Bart heet blijkbaar meer recht heeft op ironie dan een jongen die
Mohamed heet’, schreef Bart Eeckhout gisteren in zijn editoriaal in De Morgen. Racisme, jawel: een flauwe
plezante Bart die het over 25 doden en nog wat collateral damage zou hebben gehad in een tweet, zou geen snelle
respons hebben veroorzaakt. Een flauwe plezante Mohamed wel. Twee maten,
evenveel gewichten.

Op 7 januari waren we allemaal Charlie en was
de vrijheid van meningsuiting heilig. Een half jaar later blijft alleen de
vrijheid van meningsbevestiging over. We zijn bang van vrije meningen in Vlaanderen.
In Antwerpen geldt dat nog iets sterker dan elders. Dit is niet grappig meer,
en dan heb ik het niet over die flauwe plezante tweet van Mohamed Ouaamari,
maar over de overdreven paniekzaaierij en het onnodige angstadrenaline pompen
in een samenleving die sowieso al met veel vraagtekens zit.

***

Wie angst zaait, zal massahysterie oogsten.

Wie massahysterie oogst, zal het verschil
tussen terechte en onterechte angst niet meer kennen.

Wie het verschil tussen reële en fictieve
bedreigingen niet meer kent, kan alleen maar bang worden van zijn eigen
angsten.

Angst vreet de ziel op. Is dat de samenleving
die onze politici willen boetseren?

***

Volgende keer dat ik met Mohamed afspreek,
neem ik voor alle zekerheid zijn gsm af. Tweeten kan de gezondheid schaden.

120.000. Zoveel vluchtelingen wil de Europese
Unie over haar 28 lidstaten verdelen. 120.000. Het klinkt eenvoudiger dan
119.999 of 120.001, zo’n rond getal. Maar ik vraag me dan af of een van die
hooggeplaatste Europese functionarissen zich er gezichten bij probeert te
fantaseren, of geknakte levenslopen, of diepe miserie, of ellendige
omstandigheden, of oorlogstrauma’s. Of blijft het bij een abstract getal?
120.000 nobele onbekenden. Stempeltje op het papier en het is officieel.

***

We willen ze niet. Ze zijn met te veel. Ze
ontwrichten onze culturele waarden. Ze zullen de islamdominantie nog
versterken. Ze zijn een groot gevaar voor onze toekomst. Ze horen hier niet
thuis. Ze moeten maar bij de buren aankloppen als ze zich niet veilig voelen
tussen twee bombardementen in. Ze komen onze sociale zekerheid en onze jobs
afpakken en we doen al zo weinig voor de eigen sukkels (zeggen mensen die zich
voordien geen milliseconde bekommerden om die eigen sukkels, liefst nog hadden
ze die getransporteerd naar pakweg Syrië of Irak, want opgeruimd staat netjes).

Ik schreef hier eerder al over
ont-menselijking en ik moet dat nu opnieuw doen. Van een abstract getal hoef je
niet wakker te liggen, zelfs niet van het feit dat Hongarije of Slovakije —
respectievelijk geleid door een rechtse nationalist en een sociaaldemocraat —
weigeren mee te werken, dat er her en der muren en hekkens worden opgetrokken
en dat de gestrande vluchtelingen in een soort concentratiekampen worden
opgesloten. Aylan, ja, die zagen we op de foto liggen, dat was een dood mensje,
daar lieten we een traan voor, tenzij we echt hardvochtig waren. Maar al die
anderen: geen gezicht, geen verhaal, geen voeling mee, geen belang bij.

Ze
komen ons land overnemen

Flauwekul, natuurlijk, maar een waarschuwing
voor islamisering en het binnensmokkelen van IS-strijders doen het goed
tegenwoordig. We zijn allemaal Charlie, behalve als het op humane waarden
aankomt. Hoe enkele tienduizenden vluchtelingen ons land zullen ontwrichten,
moet een heel slimme mens toch maar eens komen uitleggen. Heeft er trouwens al
iemand kunnen aantonen dat er IS’ers aan boord van die gammele bootjes zaten?
Ik heb een donkerbruin vermoeden dat terroristen andere manieren hebben om zich
te verplaatsen. Maar het klinkt goed en het doet ideeën verkopen.

Het is
niet onze schuld

Toch wel. Wie uit arme of door oorlog
geteisterde Afrikaanse landen naar hier vlucht, is wel degelijk een slachtoffer
van ons, het westen. Grosso modo 100 jaar kolonialiseren en 50 jaar
dictatoriaal beleid, met onze steun, hebben daarvoor gezorgd. Eerst plunderden
de koloniale machthebbers de rijkdom, daarna werden er met onze goedkeuring
bewindvoerders aangesteld die voor een zakcentje links en politieke steun
rechts onze economische belangen mee hielpen verdedigen. En de vluchtelingen
uit het Midden-Oosten zijn nog altijd een gevolg van de nefaste Amerikaanse
politiek sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw, een politiek die we hier
op z’n minst stilzwijgend en vaak zelfs actief hebben ondersteund. Dat is niet
mijn of uw persoonlijke schuld, maar we dragen wel als westerlingen mee die
verantwoordelijkheid. Amerika heeft Saddam Hoessein ondersteund in de oorlog
tussen Iran en Irak, en verleende ook hand-en-spandiensten aan het verzet
(Osama Bin Laden!) in Afghanistan tegen de Russische bezetter: de twee
Golfoorlogen, 9/11 en de onrust in de regio zijn daar een blijvend gevolg van.
Onze (westerse) schuld, zeer zeker.

We
moeten ze ginder helpen, hen niet naar hier laten komen

Oké, doe dat dan eindelijk ook. Het budget voor
Ontwikkelingssamenwerking werd binnen de groep van OESO-landen in de jaren
zestig vastgelegd op 0,7 procent van het BNI (Bruto Nationaal Inkomen). Dat
hebben we nog nooit gehaald. In de periode 1970-1989 lag het Belgische gemiddelde
op 0,52%. Tussen 1990 en 1999 — jaren van economische voorspoed! — daalde dat tot
gemiddeld 0,37%. En de voorbije vijftien jaar lag het op 0,48%. Vorig jaar nog
bedroeg de officiële Belgische ontwikkelingshulp 0,45% van het BNI, goed voor
1,8 miljard euro. Dat had dus op z’n minst 2,8 miljard euro moeten zijn! If you’re going to talk the talk, you’ve got
to walk the walk!

Onze
sociale zekerheid kan dit niet dragen

Dan moeten we die sociale zekerheid beter
stutten. Het gaat ook ‘maar’ om enkele tienduizenden vluchtelingen. Natuurlijk
moeten we ons niet de illusie koesteren dat die snel terugkeren als de
gevechten in hun eigen land zijn afgelopen. Wie zich hier succesvol vestigt,
zal niet gauw heimwee voelen. En in die regio volgt het ene conflict al vele
decennia het andere op. Als Assad verdwijnt, zal er wel een andere
bloeddorstige leider in de plaats komen, met een zetje van het westen. Dit is
dus niet zomaar een crisisje, het is een gegeven dat in de loop van de
geschiedenis opdook, opduikt en zal blijven opduiken. Vluchtelingenstromen zijn
zo oud als de mensheid.

Het
zijn net mensen…

… geldt echter ook in omgekeerde richting.
Niet alleen de vluchtelingen moeten in de eerste plaats als mensen op zoek naar
hulp worden gezien. Daar heb je eigenlijk geen Universele Verklaring voor de
Rechten van de Mens of Conventie van Genève voor nodig, dat zou je automatisch
moeten doen, mensen in nood helpen. Ware er niet dat hardnekkig collectief
egoïsme dat in ons land gevoed wordt door rechts en extreem-rechts, kringen
waar vele stemloze aanhangers uit het verleden nu een megafoon krijgen
aangereikt in de sociale media en op de fora van nieuwssites. Ranzigheid in het
kwadraat, waarbij het op de duur niet meer duidelijk is wie wie voedt.

Maar ik merkte dus op dat het ook in
omgekeerde richting geldt. Links mag niet dezelfde fout begaan die het een
kwarteeuw geleden beging door samen met het cordon sanitaire rond het Vlaams
Blok ook een cordon rond de kiezers van die partij te trekken (zij het dat de
muur of het hekken errond niet hoog genoeg was, want er kwamen alleen maar
kiezers bij). Hoe onprettig ook: je moet de dialoog durven aan te gaan met de
gifspuiters, maar vooral met de bange blanke mannen en vrouwen die zich gedeisd
houden, maar die wel met reële vragen zitten, hoezeer die ook vanuit
vooroordelen en aangeprate angst ontstaan zijn. Ga met hen praten, geef hen de
feiten, zeg hen dat die vluchtelingen geen blanco cheque krijgen van de
overheid, leg hen uit waarom we mensen in nood moeten helpen, biedt een visie
op de toekomst. Anders krijg je hetzelfde fenomeen als na Zwarte Zondag in
1991: rechts dat steeds maar aangroeit, het centrum dat vooral aan de macht wil
blijven en van compromis tot compromis leeft, en links dat zich in de ivoren
toren wentelt in het eigen Grote Gelijk en met een verschrikkelijk dedain
neerkijkt op de domme massa, die steeds meer stemmen inpikt, waarop vanuit dat
Grote Gelijk opnieuw gekakt wordt op de domme massa en de politici waarop ze
stemt.

***
Het zijn net mensen, echt waar. Dan maakt het niet meer uit of het er 120.000
of 74.288 of 137.723 zijn. Het zijn wezens zoals u en ik. Een speling van het
lot heeft hen laten geboren worden in Syrië, terwijl u hier in behoorlijk
comfortabele omstandigheden mocht opgroeien. Het had net zo goed andersom kunnen zijn. Had u dan als samengedreven wild in een Kroatisch kamp willen
verblijven?

Stel (Stel!
Ik vraag u om uzelf een voorstelling van iets te maken. Misschien is de
situatie wel realistisch en hoeft u niet ver te zoeken naar een beeld. Tenzij u
in een kasteel, op een verlaten eiland of in een ivoren toren woont, maar
probeer u dan alsnog te verplaatsen naar die voor u totaal onbekende situatie.)

Stel, u woont in een buurt waar meerdere
huizen staan. Op zekere nacht breekt er brand uit in een huis dat — laten we
zeggen — vijftig meter van u vandaan ligt. Er is geen acuut gevaar voor u en de
uwen. U kent uw buren nauwelijks en al zeker díe buren niet. Wat doet u? Gaat u
helpen? Belt u de brandweer? Vangt u de bewoners achteraf op uw in huis of
appartement? Laat u hen misschien wel een paar nachten bij u slapen of zoekt u
mee opvang voor hen? Of doet u dat niet? Denkt u: hun probleem, dat ze het zelf
maar oplossen? Redeneert u: met een goede brandverzekering zal het nog wel
meevallen en indien ze die niet hebben, eigen schuld, hele dikke bult? Gaat u
ervan uit: wie er vlak naast woont moet maar eerst ingrijpen, die heeft er het
meeste belang bij?

***

Stel (Stel!
Ja, ik eis heel veel van u op een zaterdagmiddag, maar nu u toch hier bent en
nog niet bent gevlucht — pun intended! — kunt u net zo goed mijn in vragen
verpakte redenering verder volgen.)

Stel, u woont nog altijd in diezelfde buurt
met meerdere huizen — het mogen van mij vrijstaande- of rijhuizen zijn, maakt
niet uit, zelfs fermettes worden voor één keer getolereerd — en er woedt niet
één brand, maar meerdere, op verschillende momenten. Er is namelijk een
pyromaan op gang die om de zoveel tijd, maar toch met enige ziekelijke regelmaat,
een huis in de fik steekt. De eerste keer heeft u, menslievend als u bent, uw
buren bij u thuis opgevangen. Ze woonden dan ook vlak naast u. De volgende keer
ging het om een brand vier huizen verder, maar u was alweer de eerste om hulp te
bieden. Het geredde gezin kon enkele dagen in uw salon overnachten tot er een
oplossing voor hen werd gevonden. U gaf hen een tijdelijk dak boven het hoofd,
eten, drinken en een beetje menselijke warmte.

Bij een derde gelegenheid viel het u op dat u
alweer de enige was om een stel overburen —die u verder van haar noch pluim kent
— letterlijk uit de brand te slepen. Uw koelkast was voor een tijdje die van
hen. Uw toilet werd ook door hen benut voor kleine en grote boodschappen. De
andere buren waren in geen velden of wegen te bekennen, behalve die ene die
altijd te laat is als het om meewerken of organiseren gaat, en die
rechtstreekse buren die er zich met een kort ‘Spijtig, we hebben geen plaats om
u bij ons te installeren’ vanaf maakten.

Wat doet u bij een vierde actie van die
pyromaan? Zegt u: nu moeten de anderen zich maar eens tonen? Vermoedt u: het
komt wel goed, net als bij die vorige branden, ik hoef er niet van wakker te
liggen? Doet u: alsof u het niet gezien of gehoord heeft, want die brandweerlui
staan hier toch over tien minuten? Redeneert u misschien wel: het zijn moslims,
je weet nooit dat die de boel hier straks gaan overnemen? Of spurt u opnieuw
naar buiten zoals die vorige keren omdat die mensen wel eens hulp zouden kunnen
gebruiken en houdt u er verder geen rekening mee of de andere buurtbewoners
behulpzaam zijn? Biedt u hen onderdak aan, al vindt u het nogal vreemd dat ze
elke dag op hetzelfde tijdstip een matje bovenhalen om te bidden?

***

Vervang gerust brand door ‘oorlog’, mensen die
in een brandend huis wonen door ‘vluchtelingen’, buren die niet behulpzaam zijn
door ‘Tsjechië’ en ‘Hongarije’, en oordeel zelf naar eer en geweten wat u zou
doen.