Maandans

De politiek kan meer Franken gebruiken. Zeg
dat ik het gezegd heb. Neen, ik zit hier niet te hengelen naar een verkiesbare
plaats, noch aas ik op een strijdplaats, laat staan een plekje ergens onderaan
een kieslijst, bij wijze van mentale steun aan een partijprogramma of would-bebestuurders.
Ik ken mijn plaats, die is aan de zijlijn. Ik zou trouwens niet weten in welke hedendaagse
partij ik thuishoor.

De Frank waar ik het over heb torst de
familienaam Vandenbroucke en heeft nooit professioneel op een koersfiets
gezeten. Hij leeft dus nog, al is hij voor een stukje vergeten (terwijl die
andere VDB niet meer leeft en toch nooit vergeten zal worden). Geeft les in
Amsterdam, ver weg van het Belgisch gekrakeel. Ik ga ervan uit dat hij zich wel
prettig voelt in die academische omgeving. Professor voor het leven. Vandenbroucke
is altijd een academicus gebleven, ook in de zesentwintig jaar dat hij met twee
voeten in de politiek stond: als volksvertegenwoordiger, fractieleider,
partijvoorzitter, federaal minister, Vlaams minister en senator.

Dat professorale stoorde vriend en vijand. Die
Frank wist alles beter, en dat bedoel ik letterlijk. Hij wist écht alles beter.
Dat moet hem vaak geïrriteerd hebben, in een omgeving die altijd opnieuw op de
korte termijn gericht is, terwijl hij de man was van de langetermijnvisie. Dat
botste voortdurend, binnen en buiten de sp.a. In de korte periode dat Steve
Stevaert God was, werd hij opgevoerd als een van de Teletubbies, een rol die
hem duidelijk niet lag. Jong en hip heeft deze Frank Vandenbroucke nooit willen
zijn, zelfs niet toen hij op zijn drieëndertigste voorzitter werd van een
partij in crisis. Als het over Vandenbroucke gaat, roepen kortzichtige mensen
altijd: ha, die geldverbrander! Alsof een paniekerige (en inderdaad compleet
foute) reactie in volle Agusta-schandaal iemand voor het leven tekent.

Toen ik hem vierentwintig jaar geleden
interviewde voor mijn boek Hoogvliegers
in de Wetstraat, zei hij het volgende over zijn vermeend gebrek aan charisma:
‘Een imago moet gebaseerd zijn op een realiteit. De echt sterke imago’s worden
niet gefabriceerd door publiciteitsbureaus. Denk maar aan Dehaene. Of Tobback.’

***

Gisteravond zat Frank Vandenbroucke in De Afspraak op vrijdag bij Ivan
Devadder, samen met Isabel Albers en Zuhal Demir. Het ging over het
loonoverleg. De voormalige staatssecretaris bleef minutenlang doordrammen. De
blik van Vandenbroucke sprak boekdelen. Hij, de slimme professor, vond het oeverloos
gezwets. Het was wachten tot hij het woord kreeg. En dan zei hij iets
dodelijks: mevrouw Demir en haar partij kunnen hoofdzaken niet onderscheiden
van bijzaken, waardoor geen enkele grote socio-economische hervorming gelukt is. Onkunde, noemde hij het. Bám! Demir was nog een centimeter of twintig groot. Gekleineerd door
een kille, maar rake opmerking.

Natuurlijk blijft professor Vandenbroucke een
sociaaldemocraat, maar in de uitzending zat hij er toch vooral als afstandelijke,
verstandige waarnemer. In veertig minuten zei hij op een waardige en rustige
manier zeer pertinente zaken waar de voltallige oppositie een puntje aan zou
kunnen zuigen. Je hoeft niet heel hard te roepen, als je het niet eens bent met
iets. Reageer met feiten en rake observaties. Kalm blijven, de juiste woorden
gebruiken, heel concreet blijven: dat is zoveel zinvoller dan decibels
produceren.

***

Ik mis figuren die het enge partijcarcan
overstijgen. Jean-Luc Dehaene, Hugo Schiltz en Karel Van Miert kunnen helaas
niet meer terugkeren. Karel De Gucht, Jos Geysels en Frank Vandenbroucke zijn veel
te snel teruggetreden of moesten opstappen om plaats te ruimen voor mindere
goden. Voeg daar gerust Miet Smet en Annemie Neyts-Uyttebroeck aan toe.

Dat iemand als Vandenbroucke bij de sp.a naar
de uitgang is begeleid door dames en heren die intellectueel, ethisch en
ideologisch nog niet tot aan zijn knoesels reiken, is hemeltergend. Partijen vreten
hun eigen kinderen op, de ergste opportunisten en de luidruchtigste
tafelspringers halen meestal hun gelijk. Dat is zonder meer dramatisch.

Dat Bart De Wever al tien jaar alle aandacht
naar zich toezuigt, is ongetwijfeld zijn eigen verdienste, maar het heeft net
zo goed te maken met het gebrek aan waardige tegenstanders. Terwijl De Wever bleef
zitten, zag hij bekwame opponenten verdwijnen en minder bekwame nieuwkomers
opduiken. Vernieuwing is niet altijd verbetering, soms is het vroeger gewoon
beter.

‘Ik vind loyauteit een belangrijk gegeven, een
deugd,’ zei Vandenbroucke in het begin van De
Afspraak op vrijdag. Wie zich niet meer thuis voelt in zijn of haar partij
zou volgens hem ofwel moeten stoppen, ofwel een pauze inlassen. Overlopen vindt
hij ongepast, het deugt niet.

Deugdelijkheid.

Een woord dat je haast nooit meer hoort in de
politiek.

Kom terug, Frank Vandenbroucke, er valt niets
te vergeven.

Ik ben het al beu. En ik weet het niet meer. Over
negenennegentig dagen beleven we met z’n allen het Feest van de Democratie en
ik weet niet eens wat ik zal aantrekken voor de gelegenheid. Een nieuw kostuum,
of iets dat nog in de kast hangt (en waar ik me na zoveel jaar nog kan in wurmen,
ook dat is een uitdaging). Betoon ik respect voor de Moeder aller Verkiezingen,
of denk ik: daar heb je ze weer, die moeder? Ze is hier al eens een paar keer
geweest en toen is er ook niet zoveel veranderd. Ik schrijf haar naam niet eens
meer met een hoofdletter, kan je nagaan.

Ik weet al wie mijn stem níet verdient, maar
wie verdient ze wel?

Neen, ik kijk er echt niet naar uit.

Negenennegentig dagen van hoogdravende
verklaringen, kandidaten die zichzelf tegenspreken — de ene komt er vlotjes mee
weg, de andere wordt erom uitgelachen —, geruzie, geroep, gejeremieer, beloftes
dat the sky niet eens the limit is, terwijl ieder zinnig
denkend mens weet: hier klopt iets niet. Maar ja, hoeveel ‘zinnig denkende
mensen’ zijn er? Zelfs als je dat opsplitst in ‘zinnig’, ‘denkend’ en ‘mens’
valt het steeds meer tegen. Denken de mensen nog wel na? En als ze nádenken, is
dat dan niet te laat?

Negenennegentig dagen van lachende smoelen op
ongeïnspireerde affiches met een zelfbedachte of opgelegde slogan die altijd
weer neerkomt op ‘Stem op mij!’ Zelden zal er eentje tussen zitten die realisme
predikt. Kreten als ‘De tocht is moeilijk, de gids ervaren’ lees je
tegenwoordig niet meer. Veel te pessimistisch. Vandaag moet het allemaal blits en
positief en beloftevol zijn. Vooral niet moeilijk. Geen tocht die suggereert
dat je door een of andere woestijn moet. Geen gids, dat wijst erop dat je de
weg zelf niet zult vinden.

Negenennegentig dagen die voorbij zullen
vliegen en toch een eeuwigheid zullen lijken. Met als leitmotiv: ‘Met ons wordt
het beter’. Achterliggende boodschap: geloof ons nu maar, kiesvee! Politici die
de pijnlijke waarheid durven te zeggen (het wordt lastig, we zullen stevig
moeten bezuinigen willen we nog maar in de buurt landen van een begroting in
evenwicht, we moeten schulden uit het verleden wegwerken om onze toekomst te vrijwaren,
we moeten nu eindelijk klimaatmaatregelen opleggen en uitvoeren en dat zal ons
allemaal wat meer kosten in de winkel of op het vliegveld — en die aanpak moet
globaal zijn, anders staat het hier over tien jaar vol klimaatvluchtelingen —, als
we nu niets doen zullen we over twintig-dertig jaar nauwelijks nog volwaardige
pensioenen kunnen uitbetalen en het is nu al zo erg, enzovoort) zullen de
komende drie maanden en acht dagen met een vergrootglas gezocht moeten worden.

An
inconvenient truth blijft een ongemakkelijke waarheid.

Negenennegentig dagen. Kent er iemand een
aftelrijmpje?

Klimaatbeleid links, migratiebeleid rechts,
zullen we het zo afspreken?

(Euh, neen, dankuwel.)

***

Emoties in de politiek, het doet wat met
mensen. Zo slaagde de voormalige straatsecretaris voor Asiel, Migratie en het
Pesten van Vluchtelingen er deze week in om het beleid van zijn opvolgster te
bekritiseren, omdat er in januari terug meer asielaanvragen waren dan eind
vorig jaar, toen hij nog op die stoel zat. Honderdvijfentwintig procent meer,
toeterde de man. Wat hij er niet bij vertelde — en wat sommige media (die zijn
woorden alweer gretig hielpen rondbazuinen) vergaten te vermelden — is dat het
hogere cijfer natuurlijk te maken heeft met de door hem opgelegde beperking tot
vijftig asielaanvragen per dag, wat door de Raad van State als onwettelijk werd
beoordeeld, want asiel vragen is een recht. De straatsecretaris pochte dus met
zijn eigen onwettelijk gedrag. En zijn achterban zong onveranderlijk ‘Theosanna
in de hoge’. Ik heb het even voor u opgezocht: ‘hosanna’ komt van het Hebreeuwse
‘Hosha Na’ en betekent zoveel als: verlos ons, alstublieft. Verlos ons van die
vreemdelingen, bijvoorbeeld. Zulke mensen lopen er rond en ze zijn niet met
weinig.

Bedenking: zijn wetten dan toch vodjes papier,
ook in digitale tijden?

***

De Vlaamse minister van Omgeving, Natuur en
Landbouw zag in de klimaatbetogingen en het spijbelen op donderdag van die
dekselse tieners eerst een stimulans voor
en kort daarna een complot tegen haar
beleid; de wraak van Vera Dua, omdat die jaren geleden onheus opzij was geduwd.
En dat werd haar ingefluisterd door de Staatsveiligheid, zo zei ze in een toespraak
tot haar natuurlijke aanhangers, de boeren. Niet waar, zei de Staatsveiligheid,
doorgaans een hyperdiscreet organisme. Niet waar, gaf de minister al snel toe,
al heb ik niet gelogen.

Enfin, lang verhaal kort: u heeft die beelden
ook gezien, eerst van die quote in het middagjournaal terwijl de partijvoorzitter
en de collega-minister op de achtergrond verveeld en een beetje boos stonden
toe te kijken, daarna van die bleiterige persconferentie. De leugen bleek een
uitschuiver, een gevolg van een dagenlang sms-bombardement op haar persoonlijke
smartphone, die zo slim bleek om de geest te geven.

Wat daarna bleef hangen was vooral de emotie.
Het ging nauwelijks nog over het lamentabel beleid van de minister, haar
positieve vooringenomenheid tegenover de Boerenbond en haar afremmaneuvers als
het over concrete klimaatmaatregelen ging. ‘Bomen zijn er om omgehakt te worden’,
het is in normale landen een dodelijke uitspraak voor een minister van Natuur,
maar ze kwam er een tijdje geleden mee weg. Dat lukte niet meer met een leugen
op drie en een halve maand voor de zoveelste Moeder aller Verkiezingen. Er
staat te veel op het spel. Geloofwaardigheid, bijvoorbeeld. Daarom moest ze
ontslag nemen en mag ze lijsttrekker blijven. De kip met de gouden eieren moet
natuurlijk blijven leggen.

***

Dat Joke Schauvliege ontslag nam/heeft moeten
nemen is niet meer dan normaal. Een partijgenoot weigerde dat ooit met de
mededeling dat hij dat wel zou gedaan hebben in eender welk ander land, maar
niet in dit ‘apenland’, maar dat trucje kon ze niet meer toepassen. Mensen
zouden misschien wel denken dat het om een complot ging. Wanbeleid en een
verbale uitschuiver van jewelste, da’s een dodelijke mix. Ik voel geen spetter
medelijden omdat dit haar de kop heeft gekost.

De manier waarop ze de voorbije weken werd
bekogeld met mails en sms’jes is echter volstrekt ontoelaatbaar. Je zag die
jongeman van Act for Climate Justice dan wel een beetje glunderen in De Afspraak en volgens juristen is het
strikt genomen geen ‘stalking’, maar het voelt bij de publieke opinie wel zo
aan. Zelfs de meest onbekwame public
servant heeft recht op een stukje privéleven. Betoog luidruchtig voor de
deur van haar ministerie, keten je desnoods vast aan de chauffage van haar
bureau, verstoor haar toespraken (het had haar een leugen kunnen besparen),
maar doe dat niet op deze manier.

Wat de jongens en meisjes van Act for Climate
Justice hebben gedaan, is een vrijgeleide bezorgen aan klimaatnegationisten om
alle actievoerders voor een beter klimaat verdacht te maken. Het was zelfs een extra
stimulans voor twee journalisten van De
Tijd om de klimaatbeweging af te schilderen als een soort watermeloen:
groen vanbuiten, dieprood vanbinnen. Een artikel dat niets bewees en veel insinueerde.
Complotjournalistiek die zich voordeed als onderzoeksjournalistiek. Beschamend.
(In mijn geval, als journalist: plaatsvervangende schaamte.)

Wat de jongens en meisjes van Act for Climate
Justice nog hebben bereikt, is dat de minister niets meer over haar beleid
hoefde te zeggen. Het ging over haar persoonlijk leven, dat grondig verstoord
werd en dat haar had verleid om een leugen te vertellen. De mensen zullen begrip
voor haar getoond hebben, ze zal sympathie hebben geoogst: goed nieuws voor
haar verkiezingscampagne. De practical joke van de jongens en meisjes
zal door Practical Joke worden
aangegrepen als argument om vooral op haar te stemmen. Ze bedoelt het zo goed.

Wat de jongens en meisjes van Act for Climate
Justice verder nog hebben ‘verwezenlijkt’, is dat het klimaatdebat helemaal in
een welles-nietes spelletje verzeilde. Gekaapt door links, dus verdacht, zoals
links in het migratiedebat roept dat dat gekaapt is door rechts. Polarisatie
die niets oplevert: noch een beter migratiebeleid, noch een beter millieubeleid.
Terug naar af.

Proficiat, jongens en meisjes: de
klimaatnegationisten en ecorealisten danken u!

***

Over misplaatste reacties en stalken
gesproken. Vrijdagochtend tweette Anuna De Wever voor het eerst. ‘Beste
politici, what about, we stoppen met ruzie maken en we starten met dat klimaatbeleid?
#YouthForClimate.’ Dat misplaatste Engels daartussen, Anuna, dat kan beter — is
de Nederlandse les op donderdag misschien? Of is dit een parodie-account, je
weet maar nooit. Wat mij interesseerde waren de reacties. Een bloemlezing.

‘Beste Anuna, kn je eens stoppen met de media
geile puber uit te hangen.’

‘Deze actie zal niets veranderen sukkel dit is toch opgezet spel kijk voor wie haar moeder werkt en je weet
genoeg’

‘U moet dringend met de voeten op de grond
gezet worden.’

‘Als je graag “echt” wil #meepraten
over #wetenschap, #bros dan niet de les #wiskunde.’

‘Ooit zal je beseffen dat je je voor de verkeerde
kar hebt laten spannen.’

‘Al wat je nu gaat voorstellen ga je mee toch
financieren binnen enkele jaren? Haal het mes al maar voor je spaarvarkentje.’

‘Ik wil dat mijn kinderen naar school gaan om
onafhankelijk en onpartijdig op basis van bewezen wetenschappelijk onderwerpen
les krijgen en niet om te gaan spijbelen voor de #KlimaatOnzin #KlimaatCommerce
#YouthForClimateCommerce’

‘Wijs ons de weg oooh wijs Anunaatje. We
volgen allemaal blindelings! Wel eerst met oplossingen komen hé?’

‘Een dochter van moeder die met haar bedrijf
opdrachten heeft uitgevoerd voor Groen.’

‘Beste Anuna wanneer stoppen we met de
indoctrinatie van onze jeugd incl. U zelf als dochter van een moeder die voor @groen
werkt bent U niet bepaald objectief.’

‘De grote zwijgende meerderheid ergert zich
aan uw acties.’

‘U bent allicht helderziende, zo treffend
kunnen meedelen wat die grote zwijgende meerderheid voelt.’

‘Beste kind, ga terug naar school donderdag.’

‘Kom binnen een paar jaartjes, beter geïnformeerd
en zonder dat je misbruikt wordt door partijen en organisaties en hopelijk een
pak wijzer, terug.’

‘Leer eerst eens Nederlands en ga naar school
ipv je te moeien met volwassenen…’

‘We gaan ons volgende week concentreren op de
echte problemen, migratie, veiligheid en de klimaatproblematiek gaan we volgen
in de fabeltjeskrant.’

‘Stop dan eerst met spijbelen en ga naar de
les.’

‘Welkom op Twitter Katrien. Schandalig hoe jij
je dochter blijft gebruiken/uitbuiten.’

‘van ypersele jullie vriend komt jullie uit de
shit halen, misschien?? zijn verhaal eindigde in 2013 met een wetenschappelijk
consencus over klimaat opwarming met het woord WAARSCHIJNLIJK anno 2019
helemaal voorbijgestreeft door de wetenschap!! dus ONTKRACHT !!!!’

‘Heb je je al laten steriliseren Anuna? Een
betere klimaatmaatregel bestaat er niet hoor.’

Zo te lezen hebben deze zure mensen vaak
gespijbeld, en niet alleen op donderdag.

***

Het pijnlijkste reality check-moment van de week werd haast nonchalant meegegeven
in een vraag in Humo.

Klimaatbetogers: 70.000.

Bezoekers aan het Autosalon: 450.000. (Laat uw
rekenmachine maar liggen, het is ruim zes keer meer.)

Er zullen nog veel klimaatacties én
wetenschappelijke studies nodig zijn om die cijfers te kunnen omdraaien.

***

Het Moedige Midden weet het niet meer.

Hilde Crevits in Het Laatste Nieuws: ‘Bij CD&V twijfelt niemand aan de
oprechtheid van de klimaatjongeren, ook Joke Schauvliege niet.’

Wouter Beke in De Morgen: ‘Extreemlinks heeft de klimaatbeweging gekaapt.’

Ja, jongens en meisjes van de
christendemocratie: wat is het nu? Een beetje zwanger zijn, dat kan niet en dat
mag ook niet van de paus. En wat met de 3455 wetenschappers bij ons en de 350
in Nederland die pleiten voor een beleid op basis van onweerlegbare feiten?
Allemaal extreemlinks? Allemaal watermeloenen? Allemaal quantité négligeable?

***

Terwijl de waarheid dubbel is: wit én zwart.
Ja, de minister was onbekwaam, maar laten we niet vergeten dat die stalkerige
sms-actie totaal misplaatst was. Ja, dit was klimaathooliganisme, maar laten we
niet vergeten dat haar beleid ergens tussen ‘onbestaand’ en ‘ondermaats’ in
lag. De waarheid durft weleens twee kanten te hebben, vaker wel dan niet
trouwens.

Rien N-VA plus. Een woordspelingetje dat al
een paar jaar rondtoert op de sociale media, maar het blijft leuk klinken. En
het past perfect bij de huidige impasse in de Belgische federale politiek.

N-VA: je kunt niet zonder, je kunt niet met.

Het is ploeteren voor Charles Michel en zijn
regering. Is het nu Michel I of Michel II? Of een ‘restregering’, zoals editorialist
Jan Segers in Het Laatste Nieuws
betoogde? Noem het voor mijn part Michel 1,5. Welk getal je er ook aan vastkleeft
of welke bijnaam je ze ook geeft (ex-kamikaze, oranjeblauw, Marrakesh,
huppeldepup), er is maar één vaststelling mogelijk: rien ne va plus. Het is gedaan, over en uit.

De premier vindt niet dat zijn regering nieuw
is, volgens hem hoeft er geen vertrouwensstemming te volgen in de Kamer. Maar
dan nog: je zit daar met een equipe die amper een op de drie
volksvertegenwoordigers achter zich kan scharen en aangezien
volksvertegenwoordigers ­— zoals de term het al aangeeft — het volk vertegenwoordigen,
worden twee op de drie landgenoten momenteel niet vertegenwoordigd, in de steek
gelaten. Zelfs als er tijdelijke coalities worden gesloten met
oppositiepartijen: N-VA voor de begroting en economische kwesties, groenen en
sociaaldemocraten voor klimaat en armoedebestrijding.

N-VA is nu machtiger dan toen het in de
regering zat. My way or the highway,
geldt nóg meer dan een week geleden. Het zal voor hen het hele pakket zijn, of
het zal niets zijn. En als het niets is, moet Michel een bocht van 180 graden
maken, en groene en rode speerpunten aanvaarden en uitvoeren, wat dan weer haaks
staat op het regeerakkoord. Wil hij dat spelletje nog vijf maanden volhouden?

***

De huidige toestand van de regering-Michel kan
je nog het beste samenvatten met een stukje uit de geweldige Dead Parrot-sketch van Monty Python, vandaag
precies 49 jaar oud. Een man (John Cleese) stapt in een dierenwinkel om zijn
beklag te maken over zijn Noorse blauwe papegaai, die dood in zijn kooi ligt.
De winkelier (Michael Palin toen, Charles Michel nu) ontkent. Waarop de klant
steeds bozer wordt en een reeks eufemismen over dood-zijn opdist.

He’s passed on! This parrot is no more! He has ceased to be! He’s expired
and gone to meet his maker! He’s a stiff! Bereft of life, he rests in peace! If
you hadn’t nailed him to the perch he’d be pushing up the daisies! His metabolic
processes are now history! He’s off the twig! He’s kicked the bucket, he’s
shuffled off his mortal coil, run down the curtain and joined the bleedin’
choir invisible!! THIS IS AN EX-PARROT!!!

***

De regering-Michel is
niet meer. Ze is overleden. Beroofd van het leven. Ze rust in vrede. Dit is een
ex-regering!!!

***

Het enige zinvolle wat
Charles Michel rest, is om de korte trip van de Wetstraat 16 naar het koninklijk
paleis af te leggen, dwars door het Warandepark (trek iets warms aan, premier,
het is berekoud!), om daar het ontslag van zijn regering aan te bieden en dan kan
de koning alleen maar vaststellen dat oranjeblauw verre van een meerderheid
heeft, zelfs minder dan een aanvaardbare minderheid. Dit is een ex-regering,
zal hij vaststellen. En dan moet de burger een maand of drie voor de zoveelste
moeder aller verkiezingen van 26 mei dik tegen zijn of haar zin al naar de
stembus. Zo werkt dat in een democratie.

***

Een tip voor de
premier: ja, de kans is reëel dat het balorige Vlaanderen bij vervroegde
verkiezingen nog meer naar rechts opschuift en dat de N-VA in dit landsgedeelte
oppermachtig blijft, en ja, de kans dat u opnieuw mag aanschuiven bij
staatsleiders en andere wereldse notabelen als eerste-minister is bijzonder
klein, maar toch is het voor het land beter dat u nú, onmiddellijk (of neen,
wacht nog tot donderdag, dan is dat VN-Migratiepact ondertekend en kan dát
gezeur niet opnieuw beginnen), de stekker eruit trekt. En daar is een goede
pro-Belgische reden voor: verkiezingen begin februari houdt in dat er nog drie
en een halve maand zijn om een nieuwe regering te vormen vóór er Europees en
Vlaams gestemd wordt. Drie en een halve maand (meer dan honderd dagen, sire) voorsprong
om het quasi onmogelijke te realiseren. Als de federale verkiezingen
samenvallen met de twee andere, zou het weleens kunnen dat de Vlaamse regering
snel gevormd wordt, en dat de federale onderhandelingen in het diepvriesvak
belanden. Waarna de Dead Parrot-sketch kan herhaald worden, niet voor deze
regering, maar voor het land.

Soms is de stekker
eruit trekken moediger dan wachten tot iemand anders dat doet.

De jaren 30. Reductio ad Hitlerum. Gaan we niet doen,
hé. Mógen we niet doen! En toch… Reductio
ad Goebbelsum, mag dat wel? Een poging…

***

‘Propaganda
werkt het best wanneer diegenen die gemanipuleerd worden ervan overtuigd zijn
dat ze uit eigen vrije wil handelen.’

***

Ja, het gaat over díe
campagne, die officieel niet meer bestaat, vanwege: ingetrokken. Maar uiteraard
bestaat ze nog wel: 1) omdat de (des)informatie is blijven hangen, 2) omdat
alles wat ooit verspreid wordt in deze internettijden, niet zomaar kan
verdwijnen, en 3) omdat de boodschap in de hoofden van wie het moest lezen —
dus niet de opiniemakers, journalisten en politieke tegenstanders —, wel
degelijk is overgekomen.

Slechte reclame is ook
reclame, zo wordt weleens badinerend gezegd. En dus zijn de zes plaatjes die
N-VA dinsdag op het middaguur de wereld instuurde, gewoon reclame. Ze hebben
hun doel bereikt, de commotie achteraf is niet meer dan collateral damage, en dan nog. Voor de camera’s namen kopstukken
afstand, maar ’s avonds plaatste de voorzitter tijdens nota bene een
crisisvergadering op Instagram een ‘grappig’ fotootje van een chocolade
zwartepiet, die hem was overhandigd. ‘Ze hebben mij de Zwarte Piet gegeven.’
Onderliggende boodschap: alles onder controle, we kunnen er alweer om lachen.

***

‘De
meest briljante propagandatechniek zal niet tot succes leiden als er niet aan
één fundamenteel principe wordt voldaan – het moet beperkt blijven tot enkele
punten die keer op keer herhaald worden.’

***

Hoe komt zo’n politieke top topical campagne tot stand? De communicatieverantwoordelijke
geeft een opdracht, het communicatieteam komt met een voorstel, de
verantwoordelijke geeft zijn fiat of stuurt bij, een laatste versie wordt
bekeken, de communicatie wordt gelanceerd. De woordvoerder van Vlaams minister
Weyts was, zoals gebruikelijk, een van de eersten om de boodschap gretig te
delen. Begrijp: dit is zo afgesproken en ik sta er zoals altijd honderd procent
achter.

Enkele uren wordt er dan geretweet en geliket
dat het een lieve lust is. De achterban heeft de boodschap begrepen. Alleen
kniesoren en opponenten roeren de kritische trom. Maar de negatieve reacties
zijn behoorlijk massaal, dus wordt er van hogerhand ingegrepen. Campagne een
beetje ongepast, we zijn te ver gegaan, bla en bla. Ben ik een machiavellist
als ik denk dat dit ingecalculeerd was? Mogelijkheid 1: weinig of geen reactie,
er is geen probleem. Mogelijkheid 2: sterke negatieve respons van de buiten- én
een deel van de binnenwereld, we trekken de campagne in. Wat dus gebeurd is. Maar
wat écht telt, is dat de fanatieke achterban mee is.

***

‘Het is
niet de taak van propaganda om intelligent te zijn, haar taak is om tot succes
te leiden.’

***

De beelden van de campagne waren ronduit
ranzig, op het randje van fascistoïde en racistisch. De tekst overleefde in
vijf van de zes gevallen een eenvoudige factcheck niet. Leugentjes om bestwil,
die al een tijdje circuleren in sommige kringen. Ze worden met zulke
hardnekkigheid verspreid, dat het waarheden worden. Zo werkt dat nu eenmaal bij
ongeïnformeerde burgers. Zo móet dat werken, volgens de wetten van de
propaganda. Vlaams Belang zei: goed gedaan en dankuwel, we nemen het met veel
plezier over. Dat zegt alles over vorm en inhoud van de campagne.

***

‘Alleen
geloofwaardigheid moet bepalen of propaganda-output waar of onwaar zou moeten
zijn.’

***

To add insult to injury, is een bekend Engels spreekwoord. Een
belediging toevoegen aan een kwetsuur, vrij vertaald. Dat deed de
communicatiedienst van de N-VA dinsdagnamiddag na het intrekken van de infame
campagne. Ik heb de tekst een keer of zeven gelezen en vind hem steeds
beledigender klinken.

Lees even mee: ‘De
afgelopen uren is er commotie ontstaan rond de Facebookcampagne die de N-VA
vandaag lanceerde. We vinden het belangrijk dat het inhoudelijke debat over het
Migratiepact wordt gevoerd en dat onze bezwaren gekend zijn bij de bevolking.’ (Door halve waarheden en hele leugens te
vertellen?)

‘De bedoeling was om
laagdrempelig te zijn.’ (Versta: u bent
dom, we zakken af tot op úw niveau.)

‘Maar de campagne
heeft door de gekozen beelden haar doel voorbijgeschoten en wordt daardoor
verkeerd begrepen.’ (Alleen door de ‘gekozen
beelden’? De tekst was minstens even fout. En die ‘verkeerd begrepen’ is
intussen een stoplap geworden bij de partij en haar functionarissen. Ook hier weer
klinkt de onderliggende boodschap: jullie begrijpen ons niet, het probleem zit
bij júllie.)

‘Het bevordert het
debat niet en is nu een politiek feit geworden. Daarom stoppen we de campagne.’
(Versta: wie ons standpunt moest weten,
wéét het nu, daar draait het om.)

***

‘De
essentie van propaganda bestaat erin om mensen zodanig van een idee te
overtuigen, dat ze zich er uiteindelijk helemaal aan overgeven en er nooit meer
aan kunnen ontsnappen.’

***

Heikele kwestie: mag je wel een vergelijking
maken tussen een periode waarin Joden vervolgd en uiteindelijk systematisch
uitgemoord werden, en de vluchtelingenkwestie vandaag? Er is nu eenmaal die
holocaust, een onuitwisbare schandvlek in de geschiedenis van de mensheid, met weinig
te vergelijken, en al zeker niet met de behandeling van vluchtelingen en
migranten in 2018. Je kunt ook niet stellen dat de N-VA een fascistoïde en
racistische partij is, ook al doen sommigen geregeld hun best om het tegendeel
te bewijzen. Het gaat nog altijd om enkelingen.

Laten we die jaren 30-vergelijking dan ook
niet maken. Maar sta me toe te benadrukken dat de onmenselijkheid en de
ontmenselijking gelijkenissen vertoont. De manier waarop migranten, asielzoekers
en vluchtelingen door een niet te onderschatten (significante!) minderheid in
de samenleving op één hoopje worden gegooid — niet welkom! — is wel degelijk
vergelijkbaar met de manier waarop de Joden tachtig jaar geleden ontmenselijkt
werden. Allemaal dezelfde. Onbetrouwbaar. Ze willen onze leefruimte inpikken.
Onze identiteit is in gevaar!

Meedoen aan die beeldvorming is ronduit gevaarlijk
en onverantwoordelijk. Tenzij het zo bedoeld is.

***

‘Propaganda
moet zorgvuldig getimed zijn. De communicatie moet het publiek bereiken vóór
concurrerende propaganda. Een propagandacampagne moet op het optimale moment
starten. Het propagandathema moet herhaald worden, maar niet voorbij een punt
van verminderend effect.’

***

Als je een leefloon wil, zal je moeten
aanvaarden dat je aan anticonceptie doet. Een multicultureel feest zullen we
niet sponsoren. Als hier een stel Afghanen een voetbalploeg wil oprichten,
zullen we dat niet aanvaarden.

Aalst, 2018. Waar CD&V en Open Vld een coalitie
hebben gevormd met de N-VA van burgemeester D’Haese. Bovenstaande ‘ideetjes’
werden de afgelopen dagen gelanceerd.

Ik voel mee met oprechte Vlaams-nationalisten
die vanuit de bekommernis dat Vlaanderen beter af zou zijn als het
onafhankelijk is — niet mijn standpunt, maar wel een democratisch verdedigbare
piste — nu moeten vaststellen dat de partij die hen daarnaar moet leiden — en
die zich in een nog niet zo ver verleden niet wenste te vereenzelvigen met het
racistische discours van die andere, extremere partij — tot op dit niveau
gedaald is. Begrijpelijk dat ze met alle postjes die vasthangen aan meer dan
dertig procent halen tijdens verkiezingen niet onmiddellijk opstappen, maar wat
moet het verdomd knarsetanden zijn om de voorbije weken te hebben beleefd. Die
ranzige campagne was slechts de kers op een wansmakelijke taart. Hoe lang houd
je dit vol?

***

‘Propaganda
naar het thuisfront moet een maximaal angstniveau creëren.’

(Alle citaten
zijn afkomstig van of worden toegeschreven aan Joseph Goebbels (1897-1945), minister
van Volksvoorlichting en Propaganda in nazi-Duitsland.)

De nieuwe campagne van Te Gek!?, een
initiatief dat al veertien jaar aandacht opeist voor psychische problemen,
draait rond hoogsensitiviteit. Vijftien procent van de bevolking is
hoogsensitief, lees ik op www.tegek.be.
“Wist je dat… een hoogsensitief persoon sneller dingen opmerkt, maar tegelijk intense prikkels eerder als lastig of als pijnlijk ervaart, wat kan
leiden tot een verhoogde psychische kwetsbaarheid?” Euh, ja, ik wist dat
al.

Hoe moeten we dit onder de aandacht brengen,
klonk het op een van de brainstormnamiddagen van Te Gek!?. Toen kwam iemand op
een briljant idee: laten we een aantal ongevoelige mensen in te schakelen, om
het verschil duidelijk te maken. En zo geschiedde, al maakten ze zich er wel
snel van af: er werden alleen anti-ambassadeurs van hoogsensitiviteit
ingeschakeld uit de federale regering. Zo kan ik het ook: één vergadering en klaar
was Kees. Gek, hé?

***

“Sanity
is not statistical”

(George
Orwell, 1984)

***

“Ik heb de vliegtuigen zien vliegtuigen
en ze vliegen goed”, zei Paul Vanden Boeynants ooit laconiek over een
vorige zwaar gecontesteerde aankoop van gevechtsvliegtuigen. De acroniem
geworden Brusselse beenhouwer-politicus was bijna acht jaar minister van
Landsverdediging in zeven opeenvolgende regeringen, dan heb je wel wat
connecties in de oorlogsindustrie en kun je al eens eigenhandig dingetjes
regelen, zonder dat er al te veel parlementaire heisa over ontstaat.

Toen de ontslagnemende regering die zijn naam
droeg in 1968 en stoemelings Mirage-gevechtsvliegtuigen
aankocht (toen waren de Fransen nog onze vrienden), waagde een journalist het
om te vragen of het wel verantwoord was om zulke dure tuigen te kopen in een
regering van lopende zaken. VDB repliceerde: “Dat zijn geen lopende zaken,
vriend, dat zijn vliegende zaken!”

Met VDB kon je nog lachen, ook al was hij dan
zo corrupt als alle andere regeringsleden uit die tijd samen. Steven Vandeput
is minder humorist dan zijn illustere voorganger, wellicht ook minder corrupt,
maar hij mocht deze week wel een discutabele aankoop aankondigen: de F-35 zal
het worden. Dat wisten we al een dik jaar, maar eerst mochten die vervelende
lieden van de oppositie nog wat lelijks roepen en toen dat vervelend gedoe
achter de rug lag, werd de beslissing in ijltempo door het parlement gejast. De
herfstvakantie stond voor de deur, no
time to waste.

Die F-35 is uiteraard het van het, of moet dat
worden, want nu vertoont de vliegende blikkendoos nog wat mankementen. Och ja,
de eerste toestellen moeten pas begin 2025 vliegensklaar staan. Dan denk ik,
simpele ziel: waarom wordt dat meerderheid tegen minderheid beslist, zonder
volwaardig debat, als je weet dat we in 2025 twee regeringen verder staan en dat
die toekomstige bewindsploeg dat ding misschien helemaal niet wil?

Eric Donckier, gewezen politiek commentator
van Het Belang van Limburg, zei het
eergisteren nog op het TIJDcongres van MoMeNT in Tongeren (waar ik ook een paar
woorden mocht zeggen): langetermijnbeslissingen moet je lostrekken van kortetermijndeadlines.
En, voeg ik eraan toe: ze moeten breed gedragen worden en niet alleen door de
toevallige leden van een tijdelijke meerderheid. Gouverner, c’est prévoir, neen? (Te gek!)

***

“War
is peace.

Freedom is slavery.

Ignorance is strength.”

(George
Orwell, 1984)

***

Vingerafdrukken op de nieuwe identiteitskaart.
Ik heb er net een nieuwe moeten afhalen, dus heb ik er negen jaar en tien
maanden geen hinder van, maar de commissie Binnenlandse Zaken heeft woensdag
het licht op groen gezet. Een ideetje uit de koker van minister Jambon, om onze
veiligheid te kunnen garanderen, dat spreekt voor zich. Zo kunnen we
misdadigers sneller opsporen, tenminste: als die zo vriendelijk zijn om hun
vingerafdruk ergens achter te laten.

Geef toe dat het knap bedacht is: diegenen die
ons al een paar jaar een onveiligheidsgevoel proberen aan te praten, komen nu
af met een verplichte vingerafdruk op onze eID-kaart. “Bij ons zijt ge
veilig, beste burger, ziet ge wel!” Genialiteit voor simpele zielen.

Wel vervelend dat er al een tijdje geen noemenswaardige
aanslag meer geweest is in dit land, de mensen zouden op den duur nog denken
dat het hier veilig is op straat en dat draconische maatregelen niet meer zo
hoeven. Kijk daar, een boerkini: straks vormen die een leger en komen ze ons
veroveren! Ginder, drie moslims die staan te konkelfoezen, over tien jaar
zullen ze de macht hier overnemen! Onveilig zult gij zijn, beste landgenoot.

We hebben onze privacy toch al te grabbel gegooid,
dan is dit toch een goed idee, zo voerden de voorstanders aan. Op sociale media
werd die mening ook geventileerd door anonieme accounts, dat was best grappig. Niets
te verbergen, hahaha. En dat we toch ook op Facebook zitten of naar Amerika
reizen, waar je verplicht je vingers in de inkt moet dopen wil je het land
binnen mogen? Tja, daar kies je dus wel zelf voor. Hier zou het domweg verplicht
worden. België, Big Brotherland. Daar kwam dus protest van. #ikweiger. Ik ook.

De dag nadien was er een geval van zware
verkeersagressie in Sint-Niklaas. Iemand beet het oor van een trucker af.
Misschien best ook tandafdrukken op de eID-kaart zetten? Of is dat al te gek?

***

“Who controls the past controls the future.

Who controls the present controls the
past.”

(George Orwell, 1984)

***

Geen twee zonder drie, dacht de minister van
Volksgezondheid. Woensdag, vingerafdrukkendag, donderdag, gevechtsvliegtuigendag,
vrijdag, ziekemensenpestdag, een ware hattrick. Als het aan Maggie De Block
ligt, komen er richtlijnen voor huisartsen waarin zal staan hoe lang uw
ziekteverlof voortaan mag duren. Hartinfarct? Afhankelijk van hoe zwaar uw
beroep is, wordt u geacht na achtentwintig of zestig dagen weer op de werkvloer
te staan. Lichte angst of depressie? Twee weken. Lage rugpijn en u heeft een
zittend beroep? Eén dag. In remissie na borstkanker? U krijgt binnenkort te
horen wanneer u genezen wordt geacht. ’t Is een beetje zoals die indicatieve
tabel die de voetbalbond heeft opgesteld om schorsingen van spelers een beetje te
harmoniseren. Daar is dat logisch — liefst geen twee maten en twee gewichten —,
voor de individuele patiënt is het pure idiotie.

De Block haalde haar inspiratie uit Frankrijk
(dat ons dus geen vliegtuigen, maar wel te gekke ideeën mag leveren), waar zo’n
tabel al bestaat. En natuurlijk is het geen besparingsmaatregel, hoe durven we
dat nog maar te insinueren! Een huisarts die collega-huisartsen aan de leiband
wil houden, dat is nieuw in onze politiek. “Trop is te veel”, zou VDB
zeggen.

Tiens, is niet iedere patiënt een individu, dan? Zijn onze lichamen en onze
geesten dan allemaal hetzelfde? Liberalisme, bestaat dat nog? Iedereen apart,
zo veel mogelijk vrijheid voor het individu, iemand? Hoe noemt men dat systeem
ook weer waarin alles en iedereen gelijkgeschakeld wordt? O ja, communisme.
Rode Maggie.

***

“Orthodoxy means not thinking — not needing
to think.

Orthodoxy is unconsciousness.”

(George Orwell, 1984)

***

Ik zit hier ondanks alles met een redelijk
brede glimlach dit stukje te tikken: mijn favoriete clubje heeft gisteravond
namelijk gewonnen. Beerschot Wilrijk 3 – OH Leuven 1. De bekendste supporter
van Leuven, ene Theo F., een flinke man die in tegenstelling tot zijn
partijvoorzitter de oorlog met links duidelijk nog niet beu is, heeft een
dubbele reden om triest te zijn: z’n ploegje heeft verloren en alle
tegendoelpunten kwamen via de linkerflank. Linkse zever, te gek!

***

“Winston Smith: ‘Does Big Brother exist?’

O’Brien: ‘Of course he exists.’

Winston Smith: ‘Does he exist like you or me?’

O’Brien: ‘You do not exist.'”

(George Orwell, 1984)

‘Vandalisme op het kerkhof: totaal gebrek aan
respect voor onze overledenen’. ‘FORZA TV: onthutsende beelden. Afrikanen lopen
met vuurwapen door de stad!’ ‘Video: Vechtpartij in de Achturenstraat.
Integratie al zeer goed geslaagd, of is het “geslagen”?…’ ‘Nieuwe
beelden van jongerenbende Squad 94! Forza Ninove eist keiharde aanpak en roept
slachtoffers nogmaals op om klacht in te dienen!’ ‘Deze nacht diefstal in
zwembad van Ninove. Wees waakzaam!’

Het krioelt van de uitroeptekens op de website
van Forza Ninove, de extreemrechtse lijst die vorige zondag veertig procent van
de stemmen behaalde in de Oost-Vlaamse stad. Het lijkt wel alsof Ninove een
grote no-gozone is geworden, door de intocht van ‘vreemdelingen’ die het
Nederlands onmachtig zijn. Even de statistieken van de federale politie erbij
halen (www.stat.policefederale.be/criminaliteitsstatistieken/interactief/tabel-per-politiezone/):
blijkt dat er in 2012 2.599 criminele daden werden vastgesteld in Ninove en dat
dit cijfer vorig jaar was opgelopen tot 2.687. Een stijging met achtentachtig
sinds zes jaar geleden. Dat is niet significant veel meer, maar wel
opmerkelijk, omdat de criminaliteitscijfers in de meeste politiezones zijn gedaald.
Aandachtspuntje. Als we dan kijken door welke categorieën die stijging wordt
veroorzaakt, dan blijken dat ‘bedrog’, ‘drugs’ (een groeiend fenomeen dat in
alle politiezones opduikt) en ‘andere’ (een vergaarbak van criminele feiten) te
zijn. Autodiefstallen en diefstal van objecten uit de auto zijn nagenoeg gehalveerd
(betere beveiliging door de constructeurs, ongetwijfeld), zakkenrollerij
eveneens, woninginbraken zijn met een derde afgenomen. Het aantal handtasroven
was in 2017 zelfs gedaald tot… nul. Stijgen wel: fietsdiefstallen (van 79
naar 141), winkeldiefstallen (95-107) en — verontrustend — gewapende diefstallen.
Al ging dat in totaal om zeven gevallen, een om de twee maanden. Erg voor de
betrokkenen, zeer zeker, arresteer de daders en geef de slachtoffers
psychologische bijstand, maar op een totaal van 38.692 inwoners nog altijd beperkt.

Het is nu niet bepaald dat je in Ninove (geuzennaam:
‘De oudste, de stoutste en de wijste der steden’) voortdurend achterom moet
kijken, maar je moet wel op je hoede zijn. Zoals in alle steden ter wereld,
eigenlijk.

***

Grappig: als je op forzaninove.be van een detailpagina opnieuw naar de startpagina wilt,
verschijnt er in het url-scherm heel eventjes ‘about:blank’, wat meteen de essentie
van dit samenraapsel van Vlaams Belangers en onafhankelijke kandidaten
illustreert: het gaat om een bijzonder blank fenomeen. Eigen volk eerst,
pardon: eerst onze mensen. ‘Forza Ninove zet met 15 zelfstandigen op de lijst
zwaar in op de middenstand!’ Spoiler alert: het gaat om witte middenstanders
(en dan heb ik het over hun huidskleur).

Omdat ik afgelopen weekend mee de verkiezingen
mocht presenteren op TV Oost en ik dan op tien minuten van mijn deur telkens door
Ninove reed, zag ik de verkiezingsborden prominent naast de weg staan. ‘Het is
1 voor 12!’ ‘Guy D’haeseleer Kandidaat Burgemeester’. Maandag mocht ik die
kandidaat-burgemeester interviewen na zijn triomftocht. Eerlijk: een man zonder
charisma, geen vlotte prater, je vraagt je af hoe zo iemand zo populair wordt.
Een tip van de sluier (oeps!) wordt nu opgelicht in de weekendkranten: hij zit
voortdurend op café, trakteert jan en alleman, spendeert daar een groot deel
van zijn parlementaire wedde aan (hij is meestal afwezig in het Vlaams
Parlement), praat veel, luistert veel en knikt nog veel meer. Hij geeft ‘de
mensen’ het gevoel dat ze meetellen en dat ze gelijk hebben. Dienstbetoon met
een Witkap binnen handbereik, het werkt. Niet luisteren naar de mensen, dat
werkt niet, zo wisten ze dertig jaar geleden al in de Antwerpse Seefhoek.

Ik mocht zijn partij niet extreemrechts noemen
en hij benadrukte dat er slechts zes Vlaams Belangleden op de lijst met 33
namen stonden. Die verontrustende foto met een Hitlergroet op het volksfeest ‘s
avonds? Framing van De Morgen, zo
wist hij. Helaas had ik de fameuze ‘chocomousse’-post toen nog niet zien
passeren. Hij rekende op clementie van de N-VA-top. Je mag gerust ons programma
lezen, daar staat niets racistisch in, benadrukte hij nog. En dat klopt: in dit
meer dan zeventig (!) punten tellende programma lees je veel over mobiliteit, parkeerbeleid,
veiligheid en dat soort dingen. Hoofddoeken mogen niet in stadsgebouwen, er
wordt her en der over ‘vreemdelingen’ gesproken, maar ranzige taal? Neen, een
duidelijk doordachte, radicaal rechtse tekst. Meer donkerblauw dan bruin. De taal
in de brochure is een pak voorzichtiger dan de taal aan de toog in sommige Ninoofse
etablissementen.

N-VA-voorzitter De Wever had maandagochtend
nog niet in zijn kaarten laten kijken, met een wat warrige uitleg: dat je het
signaal van de kiezer niet kunt negeren en dat het wat hem betreft liever niet
tot een coalitie Forza-N-VA zou komen, maar dat dit eerst intern moest
besproken worden. Ik dacht: er wordt een opening gecreëerd. Tot die chocomousse-foto
’s avonds in Het Grote Debat op Eén
zat en De Wever reageerde dat de kans op samenwerking nu ‘sub zero’ was
geworden. Een beetje zoals de gevoelstemperatuur in Ninove bij diegenen die níet
op Forza hadden gestemd, toch nog altijd zestig procent van de stemgerechtigde
bevolking.

***

N-VA koos dinsdag voor de vlucht opzij: oppositie.
Dat maakt het dilemma alleen maar groter, want de twee andere partijen, Open
Vld en Samen (een tijdelijk kartel van CD&V’ers, sp.a’ers en Groenen),
willen niet met Forza in de Dender. N-VA wil dus niet meewerken aan het
doorbreken van het cordon sanitaire en het wil evenmin meewerken aan een
coalitie tégen Guy D’haeseleer. Want er is dat ene Amerikaanse spreekwoord: damned if you do and damned if you don’t.
Er bestaat geen juiste keuze.

Wat N-VA doet is strategisch slim én pervers.

Slim, omdat je zo vermijdt dat je wordt
gepercipieerd als extreemrechtse cordon-doorbrekers, opportunisten van het
ergste soort. Bovendien weet je dat je over zes jaar een gepeperde rekening
krijgt gepresenteerd: ofwel doet de coalitie het naar behoren (en dan zal
vooral Forza de vruchten plukken, mogelijk zelfs ten koste van N-VA, dat nu al terugviel
van vijf naar twee zetels, en wenkt alsnog de absolute meerderheid voor
D’haeseleer en de zijnen), ofwel wordt het een gigantische flop (en zal je
eveneens stemmen verliezen).

Pervers, omdat je een democratisch te
verantwoorden meerderheid (twee zetels op overschot) uitsluit, waardoor Ninove
per definitie onbestuurbaar wordt. En ook omdat je de weg vrijmaakt voor
gedoogsteun aan een minderheid van Forza (15 zetels op 33). Je kunt dus én een
rechts beleid uitstippelen én oppositie voeren als Forza te ver gaat. Ik geloof
niet dat dit uit de koker van de lokale N-VA-vertegenwoordigers komt. Dit is de
betere politieke stratego. Maar of de gemiddelde Ninovieter daar beter van
wordt?

***

Wat ik mij nu zo opeens afvraag: zou
kiesbedrog onder ‘bedrog’ worden opgenomen in de criminaliteitscijfers?

Deze verkiezingen draaien rond identiteit, zei
de voorzitter van de populairste partij van Vlaanderen tijdens een gastcollege
eerder deze week. De Nederlandse taal en verlichtingswaarden als vrijheid en
gelijkheid zijn vitale componenten, zo preciseerde hij. Identiteit is de
schraag waarop onze democratie rust, het is “een natuurlijke behoefte van
de mens”. Uit zijn toespraak: “Wij zijn geen solitaire
dieren. Het unieke vermogen van de homo sapiens om abstract te denken maakt het
ons mogelijk om een collectieve identiteit te delen met mensen die we niet
persoonlijk kennen. Het vormen van grote groepen mensen die elkaar erkennen en
herkennen als medespeler van hetzelfde team maakte ons tot meesters van de
schepping. Het zorgt er ook voor dat we een democratisch bestel kunnen doen
functioneren en het creëert een ethische verbinding die de basis legt onder
solidariteit via herverdeling binnen de groep.”

Ik probeer dat te vatten en kan er me tegelijk
veel en weinig bij voorstellen. Ja en neen. Warm en koud. Zin en onzin. Open en
gesloten. Wat is mijn eigen identiteit? Ik denk:
Mens-Man-Wereldburger-Europeaan-Belg-Vlaming-Antwerpenaar-inwoner van een
kleine gemeente in het Pajottenland. Niet noodzakelijk altijd in die volgorde,
maar meestal wel. En Beerschot-supporter natuurlijk, dat ook. Daar identificeer
ik me mee. Dus ja, vrijheid en gelijkheid, dat zijn fundamentele waarden, maar
die Nederlandse taal is eerder toevallig, omdat ik nu eenmaal hier geboren ben.
Ik ben een Vlaming omdat ik uit de regio Vlaanderen afkomstig ben, maar
beschouw dat niet als een verdienste noch als een bewijs van deugdelijkheid. Ik
voel mij meer Europeaan dan Vlaming. Ik heb meer affiniteit met een inwoner van
New York dan met een doorsnee plattelander hier. Identiteit bestaat,
fluctueert, is niet zo statisch als nationalisten willen doen uitschijnen. Heel
eerlijk, dat zei die voorzitter van de week ook letterlijk: “Wie wij zijn
is niet wie wij waren en wie wij zullen zijn”. Maar net daarom vond ik de
rest van zijn discours zo teleurstellend voorspelbaar, want het is net wel op hic et nunc gericht. Een samenleving
evolueert, anders zou het niet ‘samenleving’ genoemd wordt, maar
‘samenstilstand’, of zoiets. En natuurlijk moet je basiswaarden verdedigen,
maar wat zijn die? De Tien Geboden? Niet doden, niet stelen, niet bedriegen,
niet liegen, niet jaloers zijn: akkoord. Maar bovenal één God beminnen en de dag
des Heren heiligen, zijn aan deze atheïstische jongen niet besteed. De Grondwet
en een dosis gezond verstand kunnen een leidraad bieden.

***

Zou een inwoner van een sociale woning in Gent
wakker liggen van zijn of haar identiteit? Of denkt die eerder aan die dakbalk,
die dreigt neer te storten op zijn hoofd? De schimmel op de muur. De penetrante
geur die in huis blijft hangen. De rekeningen die moeten betaald worden. De
modale mens heeft nood aan het vervullen van zijn basisbehoeften: eten, drinken,
een dak boven het hoofd, met een gerust gemoed kunnen slapen, een veilige
omgeving, graag zien en gezien worden. Die stelt zich niet de vraag: wat is nu
mijn identiteit ook alweer? Maar wel: zal er op het eind van de maand nog een
stukje loon overblijven? Of erger: zal er op het eind van mijn loon nog een stukje
maand overblijven?

Gemeenteraadsverkiezingen draaien nog veel
minder rond identiteit dan federale, Vlaamse of Europese. Het gaat om lokale
behoeften, micro machtsverhoudingen, wie het met wie wil doen en waarom en hoe
je daar zelf beter van wordt. Grote ideologieën zijn niet besteed aan een dorp.
Ik deed mee aan een paar stemtesten en kwam amper boven de vijftig procent uit
van standpunten die aanleunen bij de mijne. Ik kwam uit bij politici en
gelegenheidspartijtjes die ik van haar noch pluim ken (en wil kennen), een
samenraapsel van populistische ideetjes om toch maar de zittende (absolute)
meerderheid naar af te sturen. En met die partij aan de macht heb ik ook al
niets. Ik ken beter mijn weg in buitenlandse steden dan in mijn eigen dorp, en
dat vind ik best zo. Ik identificeer mij nadrukkelijk niet met dit kabbelende
leven, maar ik vertoef er wel graag, in alle rust. De lokale identiteit? Connais pas. De lokale taal? Ik weiger
ze te spreken. Ja, in mijn woonplaats hamer ik op het Nederlands.

Ik vind Vlaanderen wel een prettige regio om
in te wonen, maar vraag me niet om me ermee te identificeren. Al word ik inwendig
woest als een vertegenwoordiger van een telefoonmaatschappij me in het Frans
belt om te proberen me een abonnement aan te smeren. Dat vind ik onbeleefd, dus
ja, meneer de voorzitter, laten we zo goed en zo kwaad als dat kan een
gemeenschappelijke taal hanteren — en dat mag best het Nederlands zijn — en
vrijheid en gelijkheid respecteren, maar daar mag het wat mij betreft ophouden.

***

Er was vorig weekend veel te doen rond
Curieuzeneuzen, een onderzoek van De
Standaard dat de luchtkwaliteit had gemeten in heel Vlaanderen. Dat bleek
in sommige gevallen flink tegen te vallen. Heel wat plekken scoorden rood (slecht),
sommige paars (slechter). Niet zo toevallig was de toestand in de grootstad A
belabberd, de stad waar de identiteitsvoorzitter van hierboven burgemeester is.
En dus, zo concludeerden zijn aanhangers, was dit een gekleurd onderzoek.
Daarmee bedoelden ze niet ‘rood’ en ‘paars’, maar links. Iemand die zichzelf
Een Heel Groot Licht waant, fanatieke flamingant en tevens hoofdredacteur van
een opiniewebsite die zeer eenzijdige opinies publiceert, ging zover het
onderzoek activistisch te noemen, een met voorbedachten rade opgesteld plan van
(s)linkse pennenridders om vlak voor de verkiezingen bestuurders in diskrediet
te brengen. Alsof dat het opzet was van dit onderzoek!

Schone lucht is een mensenrecht. Dat
garanderen is verdorie een plicht van politici. En als die dat niet doen, is
het de verdomde plicht van journalisten om dit naar buiten te brengen. Tenzij
je een verborgen agenda hebt, zoals die ene opiniewebsite. Je gaat me niet
horen zeggen dat er geen vooringenomenheid is in de journalistiek: vooroordelen
en voorkeuren zijn des mensen. Maar de activistische (pseudo)journalisten vind
je eerder buiten dan binnen de mainstream
media.

***

Mijn stemadvies: ga stemmen!

***

Volgende week zondag presenteer ik vanaf 16
uur mee het verkiezingsprogramma op TV Oost. De dag voordien is er een uitgebreide
generale repetitie en moet ik studeren op de samenstelling van de coalities in
27 steden en gemeenten, geen tijd dus om een doorwrochte blogpost te schrijven.
Tot ‘in den draai’, na de verkiezingen.