Maandans

Ook die foto gezien van die wanhopig wenende
oude man, ergens in Athene, zittend op een betonnen vloer, die zwaar tegen zijn
zin wordt recht geholpen door twee agenten? Het gebeurt op 2.800 kilometer van
bij ons, in een land dat wel eens de bakermat van onze beschaving wordt
genoemd, lid van de Europese Unie die ons naar een Beter Leven zou leiden,
zonder oorlogen, zonder armoede, zonder interne conflicten, weet u nog wel?

Die man heeft geen nagel om aan zijn gat te krabben, zegt de
dialect sprekende Antwerpenaar in mij, en wellicht ook geen geld om een
revolver te kopen om een einde te maken aan zijn aanslepende miserie, fluistert
een cynisch stemmetje in mijn bovenkamer. Zouden de dames Lagarde en Merkel en
de heren Schäuble, Draghi, Tsipras en Varoufakis die foto gezien hebben en, zo
ja, heeft dit hen tot enige emotie – al was het maar knipperende ogen of een
opwellende traan – bewogen? Hebben de vroegere Griekse leiders het beeld
aanschouwd en, zo ja, voelen zij zich diep vanbinnen misschien toch wel een
ietsiepietsie schuldig om het trieste lot van hun landgenoot?

(Waarom ik de heren Juncker, Tusk en
Dijsselbloem niet vermeld in de vorige paragraaf? Omdat ik hen als meelopers
beschouw, die braaf aan het handje van Duitsland, de Europese Centrale Bank en
het IMF lopen, blij om hun flink betaalde postje en bevreesd dat de
buitenwereld zal doorhebben dat het Peter Principle hen momenteel zwaar parten
speelt.)

Het is geen fraai schouwspel. Het is een
Griekse tragedie. In de ene hoek: mannen en vrouwen met moderne telramen, die
alleen maar geïnteresseerd zijn in cijfertjes. In de andere hoek: mannen die
het zelf ook niet meer te best weten en dan maar kiezen voor de chaos, zoals
bekend een Grieks woord. Tussenin: de letterlijk en figuurlijk arme Grieken,
die met de dag moedelozer worden, ondergedompeld als ze zijn in een schier
uitzichtloze, zeg gerust: hopeloze situatie. Iannis met de pet heeft onze
sympathie, nog een Grieks woord, maar we houden hem liefst op afstand. Zo zijn
we dan ook weer wel. We mogen niet overdrijven met het toepassen van alweer een
ander Grieks woord: empathie.

Morgen is er dat referendum, waarin de Griekse
bevolking ‘oxi’ of ‘nai’ mag aanduiden op een formuliertje met een paar
krakkemikkig geformuleerde vragen, waarbij de ‘nai’ vreemd genoeg staat voor
‘ja’. Een referendum is een democratisch perfect legitiem middel, alleen heeft
premier Tsipras dat veel te laat en zeer brutaal in de onderhandelingen
gewriemeld. Mocht hij bij aanvang hebben gezegd dat hij welke uitkomst en welk
voorstel ook zou voorleggen aan zijn bevolking, dan was dat een duidelijk
standpunt geweest. Door het pas aan het eind op tafel te gooien, klonk het als
een maneuver om tijd te rekken en om zichzelf vrij te pleiten van overdreven
stoerheid, wat het allicht ook is. Vreemd genoeg kan dit referendum het harde
Europa goed uitkomen, want als de meerderheid van de Grieken morgen ‘nai’
stemt, pro EU, dan betekent dit per definitie een motie van wantrouwen
tegenover de door het linkse Syriza gedomineerde regering en horen we wellicht
heel snel ‘antío Kýrios Tsipras’ weerklinken, vaarwel meneer Tsipras.

‘Slaapwandelaars’, noemde Bart Eeckhout de Europese leiders en de hen met statistieken voedende eurocraten
vandaag in De Morgen. Gevoelloze
rekenmachines, zou ik hen durven noemen. Net zoals de stoere mannen van Syriza
roekeloze vechtjassen blijken te zijn. De gigantische staatsschuld, het door en
door corrupte politieke systeem en de Europese hulp uit het verleden kunnen
Syriza niet aangewreven worden, hoezeer populistische politici met een kort
geheugen en een nog korter lontje dat ook proberen te doen. Syriza is alleen
maar aan de macht gekomen omdat de Grieken alles wat in eigen land fout liep in
het verleden én de arrogantie van de EU beu waren. Het succes van Syriza is een
gevolg van de crisis, geen oorzaak.

Natuurlijk moeten we er geen doekjes om
winden: het zou de Europese leiders – meestal van conservatieve slag, de
sociaal-democraten voorop – goed uitkomen mocht de doortocht van de
crypto-communisten slechts een intermezzo blijken te zijn. Als Tsipras en
Varoufakis zeer binnenkort van het toneel zouden verdwijnen, zullen de
champagnekurken tot tegen het plafond vliegen in dure gebouwen in Brussel,
Frankfurt en Berlijn. Democratie is een mooi ding, zolang het in je voordeel
werkt, redeneren de meeste politici. Maar door zo onhandig en chaotisch te
negotiëren hebben Tsipras & co hun landgenoten evenmin een dienst bewezen.
De huidige impasse mag hen dus wel degelijk voor een flink stuk aangewreven worden.

Wat morgen ook de uitslag is van het
‘Greferendum’, er zullen alleen maar verliezers zijn. Ik hoop dat het die
intrieste man op die beklijvende foto goed vergaat, maar ik vrees ervoor. Helaas,
Hellas.

‘Read my
lips: no new taxes!‘. Vice-president George H.W. Bush sprak die achteraf
historisch geworden woorden uit op de republikeinse partijconventie van 1988,
waar hij de nominatie als presidentskandidaat namens zijn partij aanvaardde.
Een paar maanden later werd hij effectief de opvolger van Ronald Reagan in het
Witte Huis. Een paar jaar later had hij zijn verkiezingsbelofte gebroken: er
kwamen tal van nieuwe belastingen en Bush werd erop afgerekend bij de
presidentsverkiezingen van november 1992.

Ook Bart De Wever heeft nu zijn ‘Read my
lips’-moment gehad: hij kantte zich vierkant tegen het extra belasten van
bedrijfswagens. Voegde er kwansuis nog aan toe dat het ‘puur rationeel’ logisch
zou zijn om de diesel spuwende voordeel-in-natura-machines te laten opdraaien voor
vervuiling en dat soort dingen, een beetje zoals Bruno Tobback ooit zei dat je
geen stemmen wint met nochtans noodzakelijke milieu-ingrepen (zoals Bart
Eeckhout vandaag mooi vergeleek in zijn editoriaal in De Morgen). Máár: de middenstand en de middenklasse moeten de
indruk krijgen dat ze het land regeren, dus wordt er af en toe een half afgekloven been naar hen geworpen.

De Wever richt zijn pijlen nu op de sociale
zekerheid, daar zit volgens hem nog vet aan. Open VLD-voorzitster Gwendolyn
Rutten treedt hem meteen bij. De erfgenamen van Margaret Thatcher – de ene
leent haar gedachtengoed, de andere haar looks
– lopen hand in hand en van nabij bewaakt door para’s gezellig door Antwerpen, dat laboratorium van onze vaderlandse politiek, zo beeld ik mij dat in.

Die tax
shift: komt niets van in huis. Hooguit een flauw afkooksel dat als een
enormiteit zal verkocht worden in de media.

Die fiscale fraudebestrijding: komt niets van
in huis. Hooguit wat gepruttel in de marge dat als een enormiteit zal verkocht
worden in de media.

De kracht van verandering: meer van hetzelfde,
maar dan geen voortzetting van het vorige federale beleid in dit land, wel een copy-paste
van de maatregelen die in de jaren tachtig in de Angelsaksische landen werden
doorgevoerd en die er zorgden voor een nog meer duale samenleving. Wie rechts
denkt vond het allemaal geweldig, wie links van het politieke spectrum zit
heeft er alleen maar nare herinneringen aan, wie centraal in het bed ligt
draait zich nog eens om, kwestie van de ogen af te wenden van het schouwspel.

Tenzij BDW gisteren dus ook zijn ‘Read my
lips’-boemerang heeft gesmeten. Eerlijk gezegd ben ik ervan overtuigd dat hij
intelligenter is dan vader Bush en dan nog: hij geniet zo’n staat van genade
dat hij er anderzijds ook wel mee weg zou komen, mocht hij deze belofte aan de
hogere- en middenklasse niet waarmaken.

Tax shift is het woord van 2015. Helaas is het
inhoudsloos geworden.

Energy Recovery Systems, ooit van gehoord?
Weinigen, blijkbaar, want een snelle en korte zoektocht op Google verwijst me
niet direct door naar een website van dit Saudi-Arabische bedrijf dat een
investering van 3,3 miljard euro aankondigt in de Antwerpse haven, goed voor
negenhonderd nieuwe jobs. Prachtig nieuws, zo denken zowel het Antwerpse haven- als
stadsbestuur, want de Saudi’s worden er met open armen ontvangen. ‘Door in te
zetten op het verduurzamen van de economische activiteit in de haven kunnen we
Antwerpen nog beter op de kaart zetten als belangrijke en toekomstgerichte
speler in de chemiesector’, liet de burgemeester optekenen.

Fijn fijn fijn. Alhoewel. Toch een
kanttekening van een notoire scepticus (ik, dus): als niemand dat bedrijf echt
kent, hoe betrouwbaar is die aangekondigde investering dan? Wat zijn de
antecedenten van Energy Recovery Systems? Hoe mega is dat megaproject écht?

Maar goed, laten we er even van uitgaan dat
het havenbestuur haar bedrijfseconomische huiswerk gemaakt heeft, wat vindt men
dan op ’t Schoon Verdiep van de komst van Saudi’s naar het Delwaidedok? Saudi-Arabië
is een bondgenoot van het westen – er zit olie, véél olie, dan zijn we altijd
wat hoffelijker en onderdaniger in de omgang – maar ook de bakermat van het
moslimterrorisme. Osama Bin Laden was een uitgeweken Saudi. Alle
9/11-terroristen waren afkomstig van Saudi-Arabië. Vrouwen zijn er
tweederangsburgers, die niet eens mogen autorijden. De sjeiks hebben een zeer
dubbelzinnige houding ten aanzien van aanslagen tegen westerse doelwitten.
Mocht het land niet zo rijk zijn als de zee diep is, we zouden het hier zonder
aarzelen een ‘schurkenstaat’ noemen.

Een bondgenoot die het bont maakt, kortom.
Moeten we ons daar niet een heel klein beetje van distantiëren? Er voorzichtig
mee omspringen? En vooral: moeten die Saudi’s zich niet onvoorwaardelijk
distantiëren van het moslimterrorisme, nu we toch bezig zijn om dat te eisen
van zowat alle moslims?

Nee, daar hoor je de burgervader van A dan
weer niet over. Net zomin als dat hij van de Joodse gemeenschap eist dat die
zich onmiddellijk distantieert van de misdaden van het Israëlisch leger,
waar heel wat soldaten nu uit de biecht hebben geklapt en bevestigden dat ze
orders kregen om gewone burgers in Gaza te doden.

Twee maten, twee gewichten, het is eigen aan
onze politiek en niet alleen aan de traditionele partijen (denk: trado’s, spuw
dit woord vervolgens uit alsof je een hele vieze smaak in je mond hebt en je
komt ongeveer aan de helft van de walging die de Vlaamse grondstroom meestal
voelt als het over de klassieke tripartite-partijen gaat). De kracht van verandering van de N-VA uit zich
het eerste half jaar voornamelijk in het posteren van eigen mannetjes en vrouwtjes op gevoelige en invloedrijke
plekken in onze samenleving en het aldus vrolijk meedoen aan de
benoemingencarrousel. Alle Berbers zijn halve criminelen, maar hele criminelen
zijn welkom, zolang ze maar de stads- en staatskas spijzen.

Onze regeringen gaan met man en macht op zoek
naar sociale fraudeurs, waar een schorsingetje hier en een fikse geldboete daar
zullen moeten wijzen op een krachtdadige aanpak, terwijl de fiscale fraudeurs ongestoord
de horlepiep dansen in een belastingparadijs. Fraude op het spoor gekomen? Geen
probleem, laten we er pro forma een deeltje van terug eisen, een soort
GAS-boete voor witteboordcriminelen, want zoals bekend zijn dat harde, noeste werkers die
onze maatschappij overeind houden. Hoekstenen.

Als het onze regeringen menens zou zijn met
het bestrijden van alle vormen van fraude en wantoestanden, dan zal ik de
eerste zijn om hen toe te juichen: de applausmeter zal uitslaan. Als het echter
blijft gaan om halfslachtige of inconsequente maatregelen – het treffen van de
minderbedeelden en het ontzien van de rijken, bijvoorbeeld, waardoor de havenots steeds minder hebben en de haves steeds meer -, zal ik de eerste
blijven om dit aan de kaak te stellen. Vooralsnog ben ik bijna uitsluitend met
het tweede bezig. Op dit ogenblik blijkt ‘De kracht van verandering’ niet meer dan een
slogan. Klinkt goed, betekent in de praktijk heel weinig.

Als u mij een beetje volgt weet u dat ik me
geel-zwart heb geërgerd omdat de heren Theo Francken en Pol Van Den Driessche,
respectievelijk staatssecretaris voor Asiel en Migratie en senator namens de
N-VA, mij hebben geblokkeerd op Twitter. Of dat dan zo erg is, vroegen enkele
onverlaten Op een schaal van ‘Niemand ligt er wakker van’ tot ‘Duizenden doden
bij aardbeving in Nepal’ of ‘Bootvluchtelingen verdrinken op de Middellandse
Zee’ zit ik veel dichter bij het eerste dan bij die twee laatste, dat klopt.
Maar hoewel ik er zelf mijn slaap niet voor laat, vind ik het alleszins ongepast/ongeoorloofd/betreurenswaardig/symptomatisch/kinderachtig
(u hoeft niet te schrappen wat niet past, want ik vind de vijf adjectieven
bruikbaar in deze).

Het straffe is dat beide heren mij preventief
hebben ‘geblockt’. Ik volgde hen niet, zij mij ook niet, ik heb nooit
gereageerd op tweets van hen of hen rechtstreeks aangesproken. Toch krijg ik op
hun account te lezen: “Het volgen van @FranckenTheo (of @PolVDD) en het
weergeven van de tweets van @FranckenTheo (of @PolVDD) is voor jou
geblokkeerd”. Kijk, dan wil ik weten waarom, zo steek ik in mekaar.

***

Een simpele zoekopdracht
(“@FrankVanLaeken Francken”) leert me dat ik op 14 oktober vorig jaar
twee ironische opmerkingen maakte over de aanwezigheid van de kersverse
staatssecretaris op een verjaardagsfeestje van een gewezen collaborateur. Ik
was heus niet de enige die dat deed en ik hield het dan nog zeer beleefd
(‘”Waar is da feesje?” “Bij #BobMaes is da feesje!”
#Francken #Weyts #vmo’ en ‘”Dag Theo, hoe is ’t daar?” “Goed
Bart, we zijn naar ’t verjaardagsfeest van den Bob geweest.” “Bob
wie?” “Bob Maes”. Tuuttuuttuut #Francken’). Ik vermaakte me
vooral met de tijdelijke afwezigheid van N-VA-voorzitter Bart De Wever, die in
het buitenland zat en in een paar dagen tijd heel wat drek uit Vlaanderen over
zich heen kreeg omwille van het gedrag of de ondoordachte uitspraken van enkele
van zijn partijgenoten.

Een paar dagen later pleegde ik een blogpost
over racisme onder de titel ‘Een probleem van deze eeuw’. Ik schreef o.m.: ‘Context, daar draait
het dus om. Dat Francken stoute taal gebruikt in zijn mails, ach… Dat hij en
zijn maats hun clubje Vlaams Nationale Vrienden hebben genoemd is dan weer veel
minder onschuldig. Dat hij opmerkingen met een racistische bijklank op Facebook
zet al evenzeer. Facebook is semi-privé, je mag niet aanvoeren dat je daarmee
alleen je familie en echte vrienden bereikt. Daar heeft Bart De Wever groot
gelijk in: let op voor je iets op de sociale media zwiert, woorden zijn
boemerangs.’

Had
ik dat niet mogen schrijven, misschien? Of had ik hem op 8 december geen
‘straatsecretaris’ mogen noemen, toen hij de voor zijn kabinet betogende Dyab
Abou Jahjah en een handvol aanhangers manu militari liet verwijderen en dan ook
nog eens hartelijk citeerde uit het geheime migratiedossier van Abou Jahjah? Ik
vond dat gedrag een lid van een regering onwaardig, mag die mening dan niet
meer geuit worden?

***

De
zoekopdracht “@FrankVanLaeken Pol”) levert nog minder op. Welgeteld
één recente tweet, een stoute geef ik toe. Van Den Driessche kwam op 6 februari
als studiogast in Terzake het gebruik
van terreurbeelden in journaaluitzendingen met hand en tand verdedigen. Mijn
reactie: ‘Jammer toch dat we weer geen beelden van de slachtoffers van Pol Van
Den Driessche te zien kregen. #terzaketv’, waarbij ik uiteraard verwees naar
het ‘losse handjes’-verleden van de senator en communicatieverantwoordelijke van de Vlaams-nationalistische partij.

Twee jaar geleden
schreef ik een vlammend opiniestuk op mijn blog naar aanleiding van het proces
dat Van Den Driessche had aangespannen tegen Humo en redacteur Jan Antonissen, omdat het blad hem ‘de Vlaamse
Dominique Strauss-Kahn’ had genoemd. Een uittreksel: ”Handen af!’ Dat
is wat de vele vrouwelijke collega’s en onderdanen na jaren van seksuele
intimidatie door PVDD hebben geroepen in dat artikel in Humo. ‘Handen
af!’ is nu ook de kreet die de journalistiek mag hanteren tegenover een
ex-collega die in een moment van zinsverbijstering dacht dat hij eventjes langs
de kassa zou mogen passeren. PVDD is ex-journalist en -hoofdredacteur. Die ‘ex’
is vanaf nu fundamenteel. De journalistiek kan dit soort nestbevuilers missen
als kiespijn, het gaat al moeilijk genoeg in de media! Maar er is meer: PVDD
mag nu ook ‘ex’ zetten voor de adjectieven ‘geloofwaardig’, ‘capabel’ en
‘intelligent’. Als er nog een greintje integriteit was, is dat nu vervlogen.’

Scherp?
O ja, zeer zeker. Op de man? In dit geval wel, maar ik blijf achter mijn
woorden staan. Als de journalistiek zich laat intimideren door de politiek is
het einde van een vrije pers nabij, wat daarom niet wil zeggen dat de pers
eender wat mag schrijven of zeggen.

***

Opvallend:
columnist Jan Devriese van Het Laatste
Nieuws stelde vorige vrijdag ook vast dat hij geblokkeerd was door
staatssecretaris Francken en liet verstaan dat dit wel een fijn thema voor zijn
wekelijkse column in de populairste krant van Vlaanderen zou opleveren. Prompt mocht
hij alsnog genieten van de tweets van Theo Francken. Ik niet, ik kreeg van de
officiële Twitteraccount van de N-VA de raad om contact op te nemen met een
woordvoerder van de partij of de website van Van Den Driessche te bezoeken.
Daar gaat het dus niet om, officiële Twitteraccount van de grootste partij van
Vlaanderen. Ik wil niet onrechtstreeks de ideeën en standpunten van verkozenen
des volks leren kennen, ik behoud me het recht voor om dat van hen zelf te
weten te komen. Directe communicatie, weet u wel? Ik zal de heren heus niet bestoken met boertige reacties of hen beginnen stalken, want dat soort mensen vraagt erom om geblokkeerd te worden.

Nogmaals,
dit is geen ramp, het is hooguit vervelend. Maar het is ook symptomatisch dat
een partij die één op de drie Vlamingen verleidde om op 25 mei 2014 voor haar
te stemmen niet volwassen kan omgaan met andersdenkenden. Mocht ik niet beter
weten, ik zou er DDR- of Noord-Korea-bedenkingen kunnen bij maken. De burger
moet zwijgen en volgen, de pers moet gedwee zijn of wordt in de ban geslagen
(of erger). Als een staatssecretaris een kritische journalist en columnist bewust en preventief op afstand probeert te houden,
zegt dat in mijn ogen veel over zijn democratische gehalte.

Een
welgemeende tip voor de N-VA: omring je niet alleen met jaknikkers. Dat kan
misschien fijn zijn op korte termijn, kwestie van zelfbevestiging, maar het
wreekt zich altijd. ‘N-VA-knikkers’ – volgers die braaf in het gelid lopen en
netjes applaudisseren wanneer de Grote Leider of zijn acolieten iets zeggen,
ook al staat dat haaks op wat ze eerder verkondigden of vloekt het met de
partijstatuten – zullen je eerder vervreemden van wat er in de samenleving
leeft dan dat het je vooruit helpt.

De
NV Jaknikkers is gedoemd om failliet te gaan, in de eerste plaats moreel.

Ja, dat was lachen. Onbedaarlijk lachen,
zelfs. Hashtag helfie. Wie verzint het? Euh, reclamebureau Brandhome. Kassa
kassa, riepen ze daar, toen de N-VA één miljoen euro veil had voor een
verkiezingscampagne zonder verkiezingen. Een campagne, dus. Bestaande uit een
duwende hand – die de twee vingers moet opvolgen – en #helfie, wat dan moet
staan voor de behulpzame Vlaming die zijn gouwgenoten een duwtje in de rug
geeft wanneer dat nodig is, zo mochten we leren uit een begeleidend filmpje
waarin een blonde jongen en een goedlachse zwarte arbeider met dreadlocks de
stilgevallen auto van een bejaard koppel met joelende kleinkinderen op de
achterbank vrolijk weer in gang duwen. Nee, er werden geen clichés en evenmin kosten (1
miljoen) noch moeite (ik gok op twee korte brainstormsessies en een aantal dronken
na-vergaderingen in een bruine kroeg) gespaard. Vlaanderen, met de ‘V’ van ‘vriendelijk’.
Vooruit dan maar.

De vraag van 1 miljoen – haha! – is: is dit
een doeltreffende campagne? Als je afgaat op het aantal reacties en je vertrekt
van het aloude adagium dat slechte reclame tenminste óók reclame is, wel. Zeer
zeker. De #helfie ging viraal. De, laten we het zacht uitdrukken, infantiele
foto’s van de kopstukken van de grootste partij van het land die zich in een
reuzenhand hadden gewurmd deden dat ook. Headline in alle media, in Terzake kwam het item aan bod vóór de
bootvluchtelingen. Drenkelingen moeten hun plaats kennen in de wereld en dat is
vooralsnog onder water, in een massagraf.

Ach, een kniesoor wijst op de gelijkenissen
met vroegere Vlaams Blok/Belang-campagnes, ook eerst met het V-tje en daarna
met de vlakke hand. Een muggenzifter wijst op dat miljoen, dat ook aan andere
zaken besteed had kunnen worden. Een mierenneuker heeft ontdekt dat die #helfie eigenlijk gecreëerd werd door vrouwelijke supersterren die zich graag
aan hun miljoenen volgers presenteren met hun nieuwe coupe: ‘helfie’ is dan een
samentrekking van ‘hair’ en ‘selfie’. Zeurpieten zullen u proberen diets –
haha!, bis – te maken dat de boodschap leeg is en geen inhoud heeft.

Natuurlijk heb je geen vat op de timing en kan
je dat de N-VA nauwelijks kwalijk nemen, maar zo’n duwende hand gebruiken
terwijl er tweeduizend kilometer van hier duizenden sukkels zitten te wachten
op een hand die hen uit het water trekt in plaats van hen verder kopje onder te
duwen heeft iets cynisch. Zeker als de minister van Binnenlandse Zaken en de
staatssecretaris van Migratie in de eerste plaats benadrukken dat we de
mensensmokkelaars moeten aanpakken en de routes kortsluiten, zodat die
wanhopige sukkelaars die boot niet op raken. Ze hebben een punt, hoor, op
middellange termijn, maar het klinkt alsof een brandweerman eerst de procedures
overloopt en waar nodig wijzigt alvorens hij begint te spuiten en inwoners uit
het brandende huis helpt ontsnappen.

Ook voor de landgenoten die het steeds
moeilijker hebben om te overleven en die zich spreekwoordelijk op de rand van
de afgrond bevinden, is die duwende hand nogal confronterend. Het is het extra
zetje dat ze net niet kunnen gebruiken. En in sommige culturen, zoals de
Griekse, wordt zo’n hand als een belediging gezien. Hadden de jongens en
meisjes van Brandhome dat niet even kunnen googelen?

***

Na zowat alle andere sectoren van de
samenleving werd nu ook de politiek ingepalmd door marketeers. Snelle
reclamejongens met blitse, hippe boodschappen. Noël Slangen was een van de
pioniers, maar die had tenminste nog een inhoudelijke boodschap en niet alleen
een vormelijke. Ook zijn concurrenten lazen tot tien jaar geleden nog wel eens een partijprogramma in
hun schaarse vrije tijd.

‘De tocht is moeilijk, de gids ervaren’, daar
kon je nog iets mee aan. Met ‘Úw sociale zekerheid’ ook. ‘Partij van de
burger’, je kon daar een menselijk gezicht op kleven. Het was misschien niet úw
gezicht, maar het was er wel één. Bij ‘Mensen hebben vleugels’ heb je dat al
veel minder. En bij die duwende hand voel je wel verandering, maar waar is de
kracht? Er zal wel een motor achter zitten, maar waar zit ‘m precies die
beloofde vooruitgang?

Politieke marketing wordt steeds leeghoofdiger,
gesneden op maat van de onelinercultuur waaraan we allemaal schatplichtig zijn.
De media, door korte, hapklare quotes te eisen. Wat in tien seconden gezegd kan
worden, hoef je niet genuanceerd in een minuut te brengen. De politici, door
hier handig op in te spelen en nauwelijks nog moeite te doen om begrijpelijk
over te komen. Als het maar goed en redelijk samenhangend klinkt. De kiezers, door het wel prettig te
vinden dat die nieuwsitems over politiek almaar korter en korter worden en dat
we snel weer kunnen overgaan naar de zaken die écht belangrijk zijn: de
doodsstrijd van een babyolifant in Planckendael, bijvoorbeeld.

***

Als je het mij vraagt is de campagne van de
N-VA zonder inhoud en werd er een belachelijke vorm voor gebruikt. Met de
eerstvolgende verkiezingen nog drieënhalf jaar verwijderd kan je je ook
bedenkingen maken bij het waarom en het wanneer. Maar wie ben ik? Mijn dagen
als marketeer liggen al meer dan twintig jaar achter me, ik zal wel iets gemist
hebben, zeker? Vandaag erger ik me aan de N-VA-campagne, gisteren aan die van
Open VLD, morgen ongetwijfeld aan een andere, dit is dus geen
eenrichtingskritiek op de Vlaams-nationalistische partij.

Ondertussen blijf ik naïef hopen op
inhoudelijke boodschappen, die mij als burger én kiezer meer duidelijkheid
verschaffen en die niet louter bedoeld zijn als window dressing, als camouflage voor de werkelijke problemen van
deze samenleving of als middel om te vermijden dat politici in de meerderheid
én de oppositie moeten toegeven dat ze het ook niet allemaal meer weten.

Kan er iemand mij intussen zo’n helfie sturen,
want het gras moet hier dringend worden afgedaan? Kwestie van die grasmachine
vooruit te duwen.

“Choose
your battles wisely” schreef ik eergisteren op deze plek en toen ging
het over het verzet van de vakbonden tegen ‘aangepaste beschikbaarheid’ van
bruggepensioneerden. En hopla, vandaag mag ik de term opnieuw uit de kast
halen, want mevrouw Onkelinx – Pasionaria voor de vrienden, Waalse furie voor
de neutrale omstanders, Laurette Mitraillette voor de vijanden – heeft het
beliefd om een brief te sturen naar de heer Charles Michel, eerste minister in
titel, om haar beklag te doen over de aanwezigheid van vooraanstaande N-VA’ers
op het Vlaams Nationaal Zangfeest. De Kamervoorzitter, nochtans een
zelfverklaarde notoire tegenstander van uiterlijk vertoon, zat er vrolijk mee
te zingen met Vlaamsche deuntjes, net als de minister van Binnenlandse Zaken en
die van Defensie en nog wat notabelen die hun schone verdiepen hadden verlaten
om hun zonnige zondagnamiddag in een betonnen bunker door te brengen.

Ach, ça
passe. Natuurlijk is die Bracke een dikke hypocriet als hij daar vanop zijn
vip-stoeltje zijn stem verheft. En ja, de heren De Wever, Jambon en Vandeput
hoefden hun arm maar uit te strekken om ranzige fascistoïde figuren te kunnen aanraken,
goed gezelschap kan je dat bezwaarlijk noemen. Allemaal best waar, maar is hun
aanwezigheid op dit jaarlijkse schlagerfestival van de Vlaamse wansmaak daarom
een politiek laakbaar feit? Hebben ze zich vereenzelvigd met het extreem-rechtse
clientèle van het zopas teloor gegane etablissement De Leeuw van Vlaenderen? Is
het verboden om Vlaamse gevoelens te uiten?

Ik dacht het niet, al weten we allemaal dat
artikel 1 van de statuten van de N-VA indruist tegen hun luidruchtige
aanwezigheid in de federale regering. Tja, een beetje hypocrisie is eigen aan
onze vaderlandse politiek: hoe populairder de partij, hoe groter de spreidstand.
Dat adagium gaat al vele decennia mee en is zeker niet typisch N-VA. Madame
Onkelinx zal toch ook wel eens de Internationale
aangeheven hebben in het aangebrande gezelschap van maoïsten en stalinisten,
neen? Kereltjes die sympathie hadden en hebben voor niets en niemand ontziende
dictators die ‘Eigen volk eerst’ vooral zagen als een geldig excuus om het
dissidente gedeelte van hun eigen bevolking te decimeren. Lijkt me ook niet
direct een fijne bende om mee op te trekken, ook al is het maar voor één dag in het jaar.

Laat die heikneuters toch die valse noten
uitstoten in die spuuglelijke Lotto Arena. Gun de vendelzwaaiers ook hun
jaarlijks uitje onder zielige zielsgenoten. Sta De Wever en consoorten toe om
zich een hele namiddag te laven aan opzwepende teksten over het stoere
Vlaanderen, land of the brave, want
een dag nadien is het gewoon weer het land van de brave, volgzame piepeltjes.

Straks komt het debat over de tax shift en werkbaar werk eraan.
Hopelijk heeft la Onkelinx dan nog
genoeg adem en decibels voorhanden om zich te mengen. Dan gaat het écht over
iets, niet over folkloristisch tijdverlies.

***

Waar is Charlie wanneer je hem nodig hebt?!

De op één na beste burgemeester ter wereld
heeft een proefballonnetje opgelaten. Nog voor dat het Gentse luchtruim had
verlaten, was het al afgeknald. Wat de heer Termont dan wil? Een links kartel,
dat het bij de volgende verkiezingen (over meer dan vier jaar, een eeuwigheid
in de politiek) moet opnemen tegen de huidige (centrum)rechtse coalitie. (Ja,
ik blijf ‘(centrum)’ pesterig tussen haakjes zetten. Daarom!)

Ontwaakt,
verworpenen der aarde! Ontwaakt, verdoemde in hongers sfeer!

Zo, ik kan ‘Citeren uit De Internationale‘ ook van mijn to do-lijst van 2015 schrappen. De
‘internationale’ is echter iets totaal anders dan de ‘nationale’ en al zeker
dan de ‘lokale’. Het eclatante succes van paars-groen in Gent is opvallend,
maar het blijft een hoogst uitzonderlijke situatie in een door een rechtse
grondstroom overspoeld Vlaanderen. Dat goede en door de lokale burgers luid
toegejuichte Gentse bestuur is heel fijn voor de Gentenaren, maar je kan het
daarom nog niet transponeren naar heel Vlaanderen, al was het maar omdat de
nationale leidingen van sp.a en Groen nog een flink eind uit elkaar liggen,
PVDA+ allesbehalve salonfähig is en Open VLD-Brussel ideologisch en economisch
veel donkerblauwer is dan Open VLD-Gent.

Sterft,
gij oude vormen en gedachten!

Oude vormen en gedachten zijn hardnekkige
verschijnselen in ons politieke landschap. Het verklaart de teloorgang van het
linkse gedachtengoed in dit landsgedeelte. Met name de sp.a heeft in
vijfentwintig jaar mee-regeren afstand genomen van de goede ‘oude vormen en gedachten’
en zich vastgeklonken aan het principe van macht-om-de-macht, dat je gerust mag
klasseren onder de slechte ‘oude vormen en gedachten’. Het griste her en der
vreemde standpunten mee, in alle opzichten van dat adjectief ‘vreemd’,
overigens. Een paar punten van het Vlaams Blok-zeventig-puntenplan,
bijvoorbeeld. Of wat liberale accenten. Hier en daar een vleugje groen, maar
liefst niet te consequent. Er werden wat tijdelijke verbanden gesloten, waar
uiteindelijk niemand gelukkig om was.

Die spreidstand viel niet vol te houden.
Kiezers liepen massaal weg van de kopie en zochten het origineel op. Oudere
biefstukkensocialisten trokken naar het Blok, weggejaagde christelijke
socialisten keerden terug naar CD&V of gingen naar Groen, ecologisten
voelden zich toch meer thuis bij de groenen, extreem-linkse jongens en meisjes
lieten zich enthousiasmeren door PVDA+. In plaats van een duidelijk profiel te
creëren, vertrekkend van een helder verhaal, ging de sp.a steeds minder
duidelijkheid scheppen. Voor elk wat wils werkt echter niet in de politiek, of
hoogstens tijdelijk. Een partij is geen jukebox. (A12? Vandaag zijn we weer wat socialer!)

De staat
verdrukt, de wet is logen. De rijkaard leeft zelfzuchtig voort, tot ’t merg
wordt d’arme uitgezogen, en zijn recht is een ijdel woord.

U moet bij die laatste zinssnede ook aan
LuxLeaks en SwissLeaks denken, in combinatie met index- en andere
bokkensprongen? Tja, dit is nu eenmaal de regering die dé Vlaming heeft
mogelijk gemaakt. Indien niet akkoord: eigen schuld, hele dikke bult. Indien
wel akkoord: euh, het zij zo.

‘Er is geen alternatief’, hoor je nog in de
verte nagalmen. Uiteraard is dat er wel (er zijn altijd alternatieven), maar
het wordt niet meer aangereikt door de sp.a. Onder Bruno Tobback is de
sociaal-democratische partij verworden tot een machtspartij-zonder-macht en op
de keper beschouwd zelfs nauwelijks nog een partij, want er zit geen lijn meer in.
Het complete Niets, dus. De Grote Leegte.

Nog voor er over verkiezingskartels voor de
verre toekomst wordt gesoebat, moet de sp.a zichzelf eerst heruitvinden. Nog
voor er op een volgend congres De
Internationale wordt aangeheven, moeten partijleden de tekst nog eens goed
nalezen en die tegen het licht van de huidige partijstandpunten houden. Nog
voor Groen, PVDA+ en, waarom niet, lichtblauwe Open VLD’ers en donkeroranje
CD&V’ers worden opgevrijd, moet de sp.a weer een smoel krijgen.

Daniel Termont zou ongetwijfeld de geschikte
man zijn om zijn partij wakker te schudden, ware het niet dat het zonde zou
zijn om zijn Gentse project op te geven. Die enclave mag niet opgeofferd
worden, dat weet de burgemeester ook wel. Maar nu al pleiten voor een kartel is
een voorbarig Sienjaal, als ik er
even die goedbedoelde maar in de praktijk machteloze poging om Vlaams links te
verenigen uit het verleden mag bij sleuren.

De
heerschers door duivelse listen, bedwelmen ons met bloedigen damp. Broeders,
strijdt niet meer voor andrer twisten. Breekt de rijen! Hier is uw kamp!

Op papier heeft die Internationale wel iets. Ook nu nog, 123 jaar na datum, in dit
reactionaire tijdsgewricht. Maar we zitten nog heel ver af van het triomfalisme
uit een ander donkerrood strijdlied, Bandiera
rossa.

Avanti o
popolo, alla riscossa. Bandiera rossa, bandiera rossa. Avanti o popolo, alla
riscossa. Bandiera rossa trionferà.

Ik denk niet dat de leidende politieke klasse,
Bart De Wever op kop, op dit ogenblik zit te bibberen met het nakende vooruitzicht
van rode vlaggen die het straatbeeld zullen kleuren, kordaat marcherend richting
machtscenakels. Het zal een lange mars worden en de gidsen zijn onervaren of
onbekwaam.

Een links kartel zou de kers op de taart
kunnen zijn, maar er is een fundamenteel probleem: er is geen taart.

Yasmine Kherbache is niet langer fractieleidster
van de Antwerpse sp.a. U kon dat gisteren en vandaag uitgebreid lezen in de
snelle en de trage media. Afhankelijk van de anonieme bron vernam u dat die afdeling van
de Vlaamse sociaal-democratische partij een krabbenmand dan wel een wespennest
is, naargelang de voorkeur van de journalist voor schaaldieren of insecten.

Na de verkiezingsnederlaag van oktober 2012
ligt de sp.a in A op apegapen. Patrick Janssens huilde toen symbolisch uit op
de schouder van vriend Gène Bervoets. Bij uitbreiding huilt de hele sp.a er nu,
maar er is zo stilaan geen vriendelijke schouder meer die zich spontaan
aanbiedt. Dat Kherbache, gewezen kabinetschef van premier Di Rupo, afscheid
neemt van het lokale en zich zal toeleggen op haar rol als Vlaams parlementslid
wordt als een afrekening beschouwd. Als een terugkeer naar het
biefstukkensocialisme, zo u wil. Daar past een nieuwe Belgische blijkbaar
minder goed in. De hevigste tegenstemmen kwamen dan gisteren ook van mensen met
een migratieachtergrond, die in Yasmine Kherbache, een prille veertiger met
Algerijnse roots (kortom, op papier het ideale profiel voor een progressieve
partij van de toekomst), meer dan een doorbraakfiguur zagen. Hun hoop wordt nu
weggenomen. In de plaats komt ongetwijfeld een blanke man of vrouw die hier
geboren en getogen is. En dat in symboolstad Antwerpen. Een rechtse gang van zaken in een pseudo-linkse partij.

***

Deze pijnlijke evolutie is voor politieke
waarnemers niet zo verrassend. Ook bij de lijstvorming voor de verkiezingen
van 25 mei 2014 werd Kherbache al naar achteren geduwd. Progressief en
socialistisch zijn dure woorden die in dagen van opportunisme en postjesjacht
al snel vergeten worden. Dat geldt voor de sp.a trouwens niet alleen in
Antwerpen. Voorzitter Bruno Tobback laat intussen vrolijk begaan. Hij beperkte
zich vandaag tot volgende analyse in De
Morgen: ‘Nationaal hebben we de switch van meerderheidspartij naar
oppositiepartij sneller en beter kunnen maken (dan in Antwerpen).”

Ja, er heeft altijd een sit-down comedian
verscholen gezeten in zoon Tobback. Veel interessanter waren de afwijzende
reacties van John Crombez en Freya Van den Bossche, die hun woede over het
terugtreden van Yasmine Kherbache niet onder stoelen of banken staken.
Vijfentwintig jaar meespelen op beleidsniveau heeft een aantal sociaal-democraten duidelijk
losgerukt van de realiteit. Anderen kunnen niet wachten tot de partij weer een
duidelijke smoel krijgt. Tobback behoort tot de eerste categorie, Crombez en
Van den Bossche tot de tweede.

In Antwerpen was die band met de realiteit al
vele decennia zoek. Dat is geen verwijt aan de koele en zakelijke Patrick
Janssens, burgemeester maar zeker geen ‘burgervader’, noch aan zijn volksere
voorgangster Leona Detiège, maar aan de burgemeesters en schepenen die ‘de partaai‘ in de vele jaren voordien
leverde. Afstandelijke, hautaine bestuurders die geen voeling meer hadden met
de Antwerpenaar en die daar verder ook niet van wakker lagen, zolang ze hun
postjes maar mochten blijven bezetten. Het signaal van de Antwerpenaren, die eind
jaren tachtig, begin jaren negentig massaal overliepen van de ‘sossen‘ naar het Vlaams Blok, werd straal
genegeerd. Aan de toog van café Den Engel maakte men zich geen zorgen, de
bollekes smaakten nog altijd hetzelfde.

***

Er werd een cordon sanitaire gelegd rond die
ene partij, maar ook rond de kiezers van het Blok. Er werd niet gepraat met de
man in de straat, niet geluisterd naar diens soms reële verzuchtingen (zonder
daarom toegevingen te moeten doen aan ranzige, racistische standpunten, maar
men had tenminste de moeite moeten doen om zich naar de volkse wijken te
begeven), waardoor er bij elke volgende verkiezing weer wat meer ontevreden
mensen in de armen van Dewinter & co belandden. Ach, dachten de ploegbazen
op ’t Schoon Verdiep, als die geen vijftig procent halen, spelen ze toch niet
mee!

Het cordon sanitaire heeft het Vlaams Blok
geïsoleerd, maar het heeft de Antwerpse sp.a ook in slaap gewiegd. Toen er dan
een politicus opstond die wel de taal van het volk sprak en die heel wat malcontenten kon overtuigen om de overstap te wagen van extreem-rechts naar salonfähig rechts,
was het einde nabij. Open je ogen voor het Vlaams Blok ze sluit, was een
bekende slogan in de strijd tegen extreem-rechts. De mensen die destijds
luidkeels die zin meebrulden, hielden intussen hun eigen ogen gesloten,
onwillig als ze waren om de realiteit te aanschouwen.

En na dat jarenlange negeren van de
traditionele biefstukkensocialisten, die van grootvader op vader op zoon rood
stemden omdat dat nu eenmaal in de familie zat, tot het ogenblik aanbrak dat ze
bruusk naar rechts maneuvreerden omdat ze die directe taal veel beter
verstonden, volgt nu het onbegrijpelijk signaal dat ook de stadsgenoten met een
andere origine maar elders moeten aankloppen. De sp.a heeft in Antwerpen eerst
de oude Belgen verstoten en nu worden de nieuwe Belgen weggejaagd.

Het getuigt van bijzonder weinig empathisch
vermogen en tactisch inzicht. Tenzij er iemand de Gennez, Van Brempten en De
Conincks heeft ingefluisterd dat ze door het van hun erf jagen van de
Kherbaches van deze wereld kiezers kunnen terugwinnen van Vlaams Belang en
N-VA? Als dat al zo zou zijn, verliezen ze er minstens evenveel aan Groen en
PVDA+. Op die partijbureaus zullen de juichkreten gisteren niet ontbroken
hebben. ’t Stad is al een paar jaar
niet meer van iedereen en het is tegenwoordig nog veel minder van de sossen.

***

De Antwerpse sp.a heeft dringend een kloon van
Daniël Termont nodig. Of een nieuwe Stevaert (als Patrick Janssens een
Limburgse voetbalclub mag leiden, dan kan er bij wijze van wintertransfer ook
een Limburger afzakken naar A!). Iemand van het volk of iemand die dat volk
tenminste aanvoelt of iemand die kan doen alsof hij een van hen is. Anders zal
deze existentiële crisis uitmonden in het verder bestaan als marginale partij
en dat terwijl ook andere partijen in de grootste stad van Vlaanderen niet goed
meer weten van welk hout pijlen te maken. Onder dit gesternte kan Bart De Wever
bij leven en welzijn uitkijken naar een zeer lange bestuursperiode. Ik gok op:
tot eind 2030.