ik ben bang dat u mij minder graag zult zien (en vooral: lezen) omdat ik u op een grijze zaterdag ongevraagd een stukje over mijn angsten opdring.

Ik ben bang. Niet omdat ik eergisteren de gezegende en in de ogen van jonge mensen eerder ‘verzegelde’ leeftijd van drieënzestig jaar heb bereikt. Ik besef dat ik, in het beste geval, op twee derde van mijn tijd op aarde zit, maar het zij zo. Ik lig er niet wakker van. (Nog niet.)

Ik ben bang voor 2024. Niet omdat ik dan de pensioengerechtigde leeftijd zal bereiken, vijfenzestig in mijn geval, boomer zijnde, want ook dat deert me niet. Ik heb nog heel veel goesting, ik wil blijven schrijven tot de letters voor mijn ogen beginnen te dansen, dan weet ik dat het tijd zal zijn om het klavier op te bergen. Niet eerder. En ik hoop dat er nog heel wat teksten zullen volgen, men weze gewaarschuwd.

Ik ben bang voor 2024 omdat het een jaar wordt dat zowel op kleine als op grote schaal wereldschokkend zou kunnen zijn. Er zijn dat jaar tegelijk federale, Vlaamse en Europese verkiezingen, minder dan een half jaar later wordt er gestemd voor de gemeente en, nou ja, ook de provincie, weer iets later zal de ongetwijfeld vuile verkiezingscampagne in de Verenigde Staten uitmonden in het hoogfeest van de polarisatie. Wie weet komt de man die begin vorig jaar als zittend president een coup pleegde wel terug aan de macht, of een van de door hem aangeduide acolieten.

Ik ben bang omdat de uitkomst van al dat verkiezingsgeweld — zoals het er nu naar uitziet, al moet je die peilingen altijd met een zak zout nemen — zou kunnen zijn, dat ontmenselijking de regel wordt, dat autoritaire leiders dankzij hun makkelijk populisme, een gewiekste mediacampagne en goedgelovige, naïeve, volgzame kiezers de koers van een regio, een klein of een groot land en, uiteindelijk, de westerse wereld zullen bepalen.

Ik ben bang dat rechts Vlaanderen, wat het nu is, extreemrechts Vlaanderen zal worden, een grondgebied waar kliklijnen, intimidatie en gebrek aan mededogen de norm zullen worden, en waar een aangroeiend trollenleger de cadans zal bepalen. Het kan mij op zich weinig schelen of we nu België blijven dan wel Vlaanderen worden — ik ben enigszins gehecht aan die zwart-geel-rode vlag en waar die voor staat, maar ik ben geen belgicist en zal weinig tricolore tranen plengen, mocht België geen tweehonderdste verjaardag kunnen vieren. Wat mij wel angst inboezemt, is dat de huidige, steeds rechtsere tendens een heuse stijlbreuk wordt wanneer het ‘samen een meerderheid’-adagium van de Franckens van deze benepen wereld bewaarheid wordt. Want, wees gerust, als het erop aankomt zal de N-VA die denkbeeldige Chinese Muur steen voor steen afbreken. (Denkbeeldig, omdat we hier niet in China zitten én omdat de eerste steen van die figuurlijke muur nooit gelegd werd.) Dat wil zeggen: wanneer N-VA en Vlaams Belang inderdaad samen een Vlaamse meerderheid optekenen bij de Vlaamse verkiezingen, zullen ze die ook proberen te verzilveren. Afgaand op de meest recente peilingen zou dat betekenen: Vlaams Belang de grootste partij, die de stoel van minister-president aan de N-VA zal laten in ruil voor deelname aan de macht, terwijl N-VA zal meedoen óm mee te doen, wat het nu bijvoorbeeld federaal niet kan, we horen elke dag hoe frustrerend ze dat bij de alliantie vinden. Ik geef het u op een briefje (een blogje, technisch gesproken) dat Bart De Wever zelf de laatste stenen van die muur zal wegsmijten, om toch maar de eerste steen van een onafhankelijk Vlaanderen te mogen leggen. Principes in de politiek zijn als winden, wist good old Mark Eyskens al, en die liet er zelf af en toe eentje in stilte vliegen. Het is ondenkbaar dat de opportunist en realist die De Wever is, dan de principiële ideoloog zal uithangen. Stel je voor, Mister Confederalisme-dat-op-termijn-moet-leiden-tot-Separatisme, die op het moment suprême dé afspraak met de geschiedenis zou missen… Geen denken aan. Ook andere N-VA’ers die ver afstaan van het extreemrechts gedachtegoed zullen eieren voor hun geld kiezen: als ideologisch puntje bij realistisch paaltje komt, draait het heel plat om de postjes, het prestige, het mogen nippen van de macht.

Ik ben bang, niet voor een onafhankelijk Vlaanderen, wel voor een Vlaanderen dat doorgaat op het elan van de huidige Vlaamse regering, waar CD&V en Open VLD meeheulen in een verhardend discours. Tegen vluchtelingen. Tegen vreemdelingen. Tegen profiteurs en fraudeurs, die voor hen onveranderlijk onderaan de piramide te situeren vallen. Sociale fraudeurs zijn voor hen erger dan fiscale, ook al gaat het om veel minder centen en is de negatieve impact op de maatschappij kleiner. Niet de middenstand regeert het land, beste Luc De Vos, maar Voka en VBO.

Ik ben bang dat al wie het moeilijk heeft het alleen nog moeilijker zal krijgen, en daar zitten heel veel mensen tussen die op zondagen 26 mei en 13 oktober 2024 net voor partijen zullen stemmen die tegen hún belang zullen regeren. De boodschap van het populisme oogt aanlokkelijk, hoe hol die ook moge klinken. Je moet het wel wíllen horen, natuurlijk.

Ik ben bang dat de rechtsstaat zal afbrokkelen ten faveure van een meedogenloos bewind. Met bokshandschoenen, zeg maar. Uit zelfverdediging. Waar het 70-puntenplan van Vlaams Blok hand in hand zal gaan met het 10-puntenplan van Theo Francken. Als die vreemde luizen hier maar weg blijven! Als zowel Francken als De Wever recent met de voeten vooruit de rechtsstaat tackelden — die wereldvreemde rechters, weet u nog wel! —, Francken bepleitte op het extreemrechtse speelkoertje dat Doorbraak is zelfs een ontmanteling, dan weet je dat de scheiding der machten ondergeschikt zal zijn aan een (extreem)rechtse agenda.

Ik ben bang dat wat er nu gebeurt in de sociale woningsector, met een vakminister die zijn subsidies niet kwijtgeraakt en dan maar voorstelt om het geld aan de private sector te gunnen, de regel zal worden. N-VA heeft het zo vaak over de middenklasse dat je er tureluurs van wordt. Wat zij bedoelen is: de hogere middenklasse en al wat daar bovenop komt. De lagere middenklasse en al wat daaronder valt, kan stikken. De boom in. (Als er dan nog bomen zullen zijn, want ecorealisme en klimaatontkenning zullen in dát Vlaanderen de regel worden.) Wie weinig heeft, zal dan nog minder hebben. En wie nog minder dan weinig heeft, zal elk etmaal moeten zien om het einde van de dag te halen met liefst toch een paar karige maaltijden en een verwarming die het een paar uur doet tijdens de wintermaanden. Velen onder hen zullen tegelijk dader en slachtoffer zijn: dader, omdat ze die partijen mee aan de macht zullen helpen, slachtoffer, omdat die partijen hen vervolgens genadeloos zullen laten vallen. Mensen zijn middelen, geen doel, in het oog van rechtse nationalisten. Eigen volk eerst wil eigenlijk zeggen: eigen natiestaat eerst. De natie staat boven het volk. De vlag is belangrijker dan de mens die ermee zwaait.

Ik ben bang dat de kille atmosfeer van vandaag zal omslaan in de ijskoude omgevingstemperatuur van morgen.

Ik ben bang dat sociale en ethische verworvenheden van nu in de toekomst snel tot het verleden zullen behoren.

Ik ben bang dat naar boven likken en naar beneden trappen een gewoonte zal worden.

Ik ben bang dat extreem normaal wordt en normaal extreem.

Ik ben bang dat al wie het moeilijk heeft zal gewezen worden op de eigen verantwoordelijkheid voor die situatie en dat er niet meer zal gekeken worden naar de collectieve en individuele maatschappelijke realiteit.

Ik ben bang dat Dewinter zijn verloren maandag-ritueel, poseren met een worstenbrood en een bolleke, zal mogen herhalen de maandag na de verkiezingen, waarbij het ongeveer al de anderen zullen zijn die verloren hebben.

Ik ben bang dat intimidatie van journalisten de regel zal worden, niet de uitzondering. Al wie links is, zal bedreigd worden. Een heel grote groep, want als je je uiterst rechts op het spectrum bevindt, is zelfs iemand in het centrum ‘een linkse rat’.

Ik ben bang dat andersdenkenden verbaal zullen worden geïntimideerd, met dank aan de ijverige trollen die altijd paraat staan.

Ik ben bang dat de jaren 2030 heel veel weg zullen hebben van de jaren 1930.

Ik ben bang dat de mens zichzelf uiteindelijk de das zal omdoen, verblind als hij hier rondloopt.

Ik ben bang dat al wie er een beetje anders uitziet, een ander geloof belijdt, andere ideeën heeft over een harmonieuze samenleving, niet meer welkom zal zijn of de mond zal worden gesnoerd. Denk niet aan een Pinochet-scenario, het zal subtiel gebeuren, zachtjes aan zal onverdraagzaamheid doodnormaal worden, zullen de geesten gemasseerd worden om minder wakker te liggen van individueel leed, zeker als het over andersdenkenden gaat. Extreemrechtse parochiekrantjes als ’t Pallieterke, ’t Scheldt en Doorbraak zullen wel meehelpen om díe doorbraak te forceren. Als je niet het goed doet, ligt het aan jezelf, die boodschap wordt nu al vaak meegegeven in die kringen.

Ik ben bang, ja…

Ik ben bang, maar heb geen gebrek aan strijdlust. It giet oan!