(Deze bijdrage verscheen maandag 30 september in de wekelijkse reeks ‘De bankzitter’ in De Standaard.)
Na een nieuwe wanprestatie sloegen Anderlechtfans dan toch aan het morren, voorlopig nog verbaal en met wegwerpgebaren. Erger ging het eraan toe in STVV-Genk: bij een 3-3 stand werd de wedstrijd stopgezet vanwege supportersrellen. En een vuurpijl uit het Charleroivlak zorgde voor ophef op Sclessin.
Er was dus een Limburgse derby dit weekend. Wie niet in Limburg woont en niet de hele week werd opgewarmd door Het Belang zal dat pas zaterdagavond hebben gemerkt bij het consulteren van de tussenstanden. Of door naar het radioverslag te luisteren, dat verbijsterender werd met de minuut. De realiteit is dat het treffen tussen de Koninklijke Sint-Truidense Voetbalvereniging en de Koninklijke Racing Club Genk buiten de provincie Limburg nauwelijks deining veroorzaakt. Mocht Genk niet de uittredende landskampioen zijn, zouden er alleen Limburgse reporters op de persbanken hebben gezeten. Net zoals Club-Cercle, Zulte Waregem-Kortrijk, Antwerp-Beerschot of het Waalse duel tussen Standard en Charleroi alleen de plaatselijke harten sneller doen slaan, opgepookt door lokale media en clubgebonden journalisten, die hun moment de gloire beleven. De pers als medeplichtige.
Clubbestuurders – die doorgaans beter zijn in zwijgen dan praten – laten zich dan voor een keer goed gaan. Nog voor het eerste fluitsignaal weerklinkt, heerst er een giftig sfeertje in en om het stadion. Relletjes (bijna) verzekerd. In het Engels heet dat ‘accidents waiting to happen’. Het lijkt wel of voetbalderby’s of -toppers niet zonder controverse kunnen leven. Dus blijven media zoeken naar spijkers op heel laag water en krijg je toestanden zoals zaterdagavond. 0-1. Gemor bij de thuisaanhang. 0-2 na een strafschop. Waarschuwing voor het smijten van projectielen op het veld. 0-3 na een nieuwe strafschop. Bekertjes, flesjes en aanstekers vliegen de Genkse doelman om de oren. Scheidsrechter Visser legt de wedstrijd bijna twintig minuten stil.
Wetmatigheid in het voetbal: bij een lange onderbreking is de onderliggende ploeg in het voordeel. Na die gedwongen pauze werd het dus 1-3. En 2-3. En 3-3. Je kunt je vragen stellen bij de belabberde weerbaarheid van de bezoekers. Boze Genkse supporters sloopten een deel van de wand in plexiglas, die hen van het veld scheidde. Ruim in de toegevoegde tijd stuurde Visser iedereen op vraag van de politie definitief naar binnen.
Het was niet alles: zondagavond werd Standard-Charleroi helemaal op het eind even stilgelegd omdat een vuurpijl uit het bezoekende vak op het veld was beland.
Veranda
Behandel je supporters als beesten, dan zullen ze zich gedragen als beesten, ook dat is een wetmatigheid uit deze sport die veel meer agressie uitlokt op en naast het veld dan zogeheten agressieve sporten. Op het WK Rugby zal je dit soort scènes dezer dagen niet zien. ‘Rugby is een sport voor hooligans die gespeeld wordt door heren, voetbal een sport voor heren gespeeld door hooligans’, is een uitspraak die wordt toegeschreven aan de rector van de universiteit van Cambridge, eind negentiende eeuw.
Vanwege vuurwerk op het kunstgras bij een vorige STVV-Genk hadden ze er in Sint-Truiden niets beter op gevonden dan een constructie op te zetten. Een kooi in plexiglas, kostprijs: 45.000 euro. Veranda, hadden ze die op Stayen gedoopt. Láchen, op de voorbereidende vergadering! Het beeld van de onzalige jaren 80 doemde op: hoge hekken om fans op te sluiten in hun vak. Na het Heizeldrama en de ramp van Hillsborough, respectievelijk 39 en 96 doden, verdwenen ze weer. Dat men nu een vergelijkbaar systeem bedacht in Sint-Truiden getuigt van weinig historisch inzicht en pestgedrag.
Niets kan het gedrag van de fanatieke clans goedpraten, maar je kunt wel degelijk spreken van oorzaak en gevolg. Oorzaak: meewerken aan het creëren van een opgefokte sfeer, wederzijdse pesterijen. Gevolg: rellen, wedstrijd stopgezet. Zowel de thuisploeg, de organisator van deze wedstrijd, als de uitploeg gingen uitgebreid in de fout.
Meestal is de overtredende partij duidelijk en ligt de boete voor het stopzetten van een wedstrijd vast, vijftigduizend euro. Anderlecht moest die som ophoesten na de onderbroken match op Standard, op 12 april dit jaar. Lastiger wordt het als beide supportersclans zich misdragen, zoals in december 2016 gebeurde tijdens Charleroi-Standard. Beide clubs betaalden toen vijfduizend euro boete, de doelpunten (1-3) werden wel meegeteld, maar winnaar Standard kreeg de drie punten niet.
Op Stayen was er geen winnaar. Én de thuisaanhang, én de bezoekende fans gingen in de fout. Mogelijke straffen: vijftigduizend euro boete elk of te delen, twee punten aftrekken en de wedstrijd achter gesloten deuren laten overspelen, zodat de eventuele winnaar er slechts één puntje aan overhoudt en de verliezer min twee. Wie weet bedenkt iemand bij de sanctionerende instanties wel dat je de slotminuten bij een drie-drie tussenstand kunt spelen in een leeg stadion, je weet nooit in België.
Verantwoordelijkheid
Supporters worden beschouwd als melkkoeien, ze mogen roepen wat ze willen zolang ze zich maar niet bemoeien met het beleid en keurig hun abonnement of ticket betalen. Hét voorbeeld dat het anders kan vinden we in het nabije oosten. In Duitsland heb je geen meerderheidsaandeelhouders die hun centen in een hobbyprojectje steken en hun zin mogen doen. Supportersinspraak is er verplicht. Duitse clubs zijn financieel gezond, worden zakelijk gerund, óók door fans.
In België krijgen voetbalclubs aanzienlijke fiscale en sociale voordelen, cadeaus waaraan voorwaarden vasthangen, zoals het uitbouwen van een jeugdwerking en het geven van speelkansen aan eigen jeugd, die ze vervolgens aan hun laars lappen. Na het seizoen 2017/2018 bedroeg de veiligheidsfactuur voor de overheid 10.981.437 euro, geld dat alle Belgen ophoesten, ook zij die niet van voetbal houden of zij die zich distantiëren van supportersgeweld. Clubs doen nauwelijks iets om hun fans aan banden te houden, de eigen stewards worden aan hun lot overgelaten. Racistische incidenten lacht men weg. Sancties zijn tot nog toe een lachertje. Als de Geschillencommissie Hoger Beroep een wedstrijd zonder publiek oplegt, wordt die straf door het BAS teruggefloten.
Twee stopgezette wedstrijden in minder dan een half jaar tijd. Misschien moet de ordehandhaving in de toekomst verhaald worden op de Pro League en de clubs. Mogelijk nemen ze dan wel hun verantwoordelijkheid op. Trek die elf miljoen euro maar af van de tv-gelden.
