(Deze bijdrage verscheen eerder op deredactie.be)
Het eindspel lijkt ingezet. De Ethische Commissie van
de FIFA heeft zowel haar eigen voorzitter, Sepp Blatter, als de voorzitter van
de UEFA, Michel Platini, voor negentig dagen geschorst. Een andere
kandidaat-voorzitter werd voor zes jaar ‘on hold’ gezet. Het onderzoek van de
FBI en het Zwitserse gerecht maakt brokken, maar wat zullen de concrete
gevolgen zijn voor het voetbal?
We kennen het verschijnsel septische put
allemaal. Beerput, in schoon Vlaams. Een tank waarin het afvalwater van
toiletten, douches en badkuipen wordt verzameld. Door de zwaartekracht zakken
de bezinkbare delen naar de bodem, waar ze voedingsstof vormen voor bacteriën,
waardoor een deel van het bezonken materiaal weer vloeibaar wordt. Geregeld
moet een ruimingsfirma de niet vloeibare onderdelen komen verwijderen, anders
loopt de put over. Denk in dat geval aan: een niet te harden stank, vieze brij,
miserie voor maanden.
Denk vervolgens aan de wereldvoetbalbond FIFA
en zijn beerput. Of laat me die, met een goedkope woordspeling, ‘Sepptische’
put noemen, naar voorzitter-alleenheerser Sepp Blatter — als híj een maffiose
organisatie mag leiden, mogen scribenten flauwe woordgrapjes maken. De beerput
van de FIFA pruttelde al een jaar of twintig, nog onder de vorige, hoogbejaarde
voorzitter Havelange en nog veel meer sinds Blatter in 1998 met gekochte
stemmen de boel overnam. Af en toe werd er een lid van het Uitvoerend Comité,
Exco, tijdelijk geschorst of verplicht om op te stappen, maar pas nu, na een
zeer gedetailleerd en jarenlang voorbereid gezamenlijk onderzoek van de
Amerikaanse FBI en het Zwitserse gerecht werd het deksel van de beerput
verwijderd. In Zürich is de stank momenteel verschrikkelijk.
Schorsingen
Of Sepp Blatter werkelijk schuldig is, moet
nog blijken. U kent dat heilige juridische principe dat iedereen onschuldig
blijft tot hij veroordeeld is. Dat geldt ook voor 79-jarige Zwitsers die al
zeventien jaar op machiavellistische wijze het hoogste orgaan van de
voetbalwereld leiden. Blatter werd er in verschillende publicaties van verdacht
ongeoorloofde transacties te hebben gedaan, goedgekeurd of laten gebeuren, maar
journalisten zijn vooralsnog geen onderzoeksrechters (en gelukkig maar!).
Dat de FIFA-voorzitter twee weken geleden in
verdenking werd gesteld was een duidelijke indicatie dat er —excuus voor de
beerputachtige verwijzing — stront aan de knikker was. Dit keer waren het geen
onderzoeksjournalisten maar speurders die vermoedelijk bezwarend materiaal
hadden ontdekt. In één pennenstreek werd ook UEFA-voorzitter Michel Platini in
opspraak gebracht. Die had in 2011 1,8 miljoen euro opgestreken voor bewezen
diensten in het begin van de eeuw, toen hij nog persoonlijk adviseur van
Blatter was. Vreemd dat iemand pas vele jaren later betaald wordt, zult u
denken, en terecht. Nog vreemder als dat gebeurt vlak na de toekenning van het
WK 2022 aan Qatar, een land waarvoor Platini tot eenieders verbazing gestemd
had en waar zijn zoon, o toeval, achteraf een hoge functie kreeg toegewezen.
De Ethische Commissie van de FIFA — die vorig jaar nog anderhalf oog dichtkneep
nadat een intern rapport had aangetoond dat er wel degelijk iets aan de hand
was met de toewijzingen van de WK’s van 2018 en 2022 aan respectievelijk
Rusland en Qatar, — reageerde nu wel heel snel. Zowel Blatter, als Platini, die
ook ondervoorzitter is van de FIFA, werden 90 dagen geschorst, een straf die
mogelijk met 45 dagen verlengd kan worden. Ook de secretaris-generaal van de
wereldvoetbalbond, Jérôme Valcke moet drie maanden aan de zijlijn toekijken. De
Zuid-Koreaan Chung Mong-Joon, ere-ondervoorzitter, kreeg een nog zwaardere
straf: zes jaar schorsing, plus een geldboete. Chung was al een tijdje
uitgerangeerd bij de FIFA, maar wilde zich naar verluidt wel kandidaat stellen voor
de voorzittersverkiezingen van 26 februari volgend jaar.
Wie nu?
Platini wordt enkel ten laste gelegd dat hij
op z’n zachtst gezegd bizarre vergoedingen heeft ontvangen voor werk in
opdracht van de FIFA, vandaar dat de UEFA zich onmiddellijk achter haar
voorzitter schaarde. Hij mag blijven, zij het dat ie eventjes in de tribune mag
plaatsnemen.
Blatter niet. Die had eerder al zijn aftreden
aangekondigd, werd ook de wacht aangezegd door vier belangrijke sponsors van de
FIFA — terwijl twee andere grote sponsors eerder al hun contract niet verlengd
hadden — en lijkt nu definitief vertrokken, al moet je dat in het geval van een
‘politieke’ overlever pur sang als Blatter in de voorwaardelijke wijs blijven
schrijven.
De vraag is: wat nu? Of beter: wíe nu? De FIFA
wordt voorlopig geleid door eerste ondervoorzitter Issa Hayatou, een Kameroener
die in het niet zo verre verleden uit het Internationaal Olympisch Comité werd
gezet omdat ie met zijn handen in het sponsorgeld had gegraaid. De UEFA krijgt
tijdelijk de Spanjaard Angel Maria Villar Llona aan het hoofd en, jawel, ook
die is allesbehalve onbesproken. Hij zou zich iets te verregaand hebben
geëngageerd om het gezamenlijke bod van Spanje en Portugal om het WK van 2018
te mogen organiseren, te ondersteunen. Wat we daaronder moeten verstaan? Iets
tussen invloed uitoefenen vanuit een machtspositie, ongeoorloofde druk zetten
en enveloppes met geld uitdelen in, vermoed ik. Van Villar Llona weten we dat
hij begin december 2010 onder één hoedje speelde met de Qatarese delegatie: in
ruil voor wederzijdse steun ronselde hij mee stemmen voor zijn tijdelijke
bondgenoten (waarna hij door de Qatarezen flink bedrogen werd).
Tussen 2010 en vandaag werd de helft van de
leden van het Exco al vervangen, wegens gesjoemel en kuiperijen. Daar zullen er
nu met Blatter en wellicht ook Platini nog enkele anderen uit moeten
verdwijnen. Wie blijft, heeft onvoldoende moreel gezag om de boel over te
nemen, en daarbij laat ik nog in het midden of de namen van de andere
Exco-leden binnenkort niet in het onderzoek zullen opduiken. Eens de beerput
begint over te lopen, is er geen houden meer aan.
Orgie
van corruptie
Tabula rasa, denk je dan. Maar wie gaat dat
beslissen? De FIFA is letterlijk onthoofd en het hoofd van de UEFA-voorzitter
ligt op het kapblok, iets waar een Fransman zich best wel iets kan bij
voorstellen. Wachten tot 26 februari om een nieuwe voorzitter aan te duiden is
nog erg lang. De verkiezingen vooruitschuiven is bij gebrek aan degelijke
kandidaten riskant. De kandidaat-voorzitters zijn, op Platini na, onervaren.
Prins Ali Bin Al Hoessein, die het in mei nog opnam tegen de fel geplaagde
Blatter en zelfs toen nauwelijks gesteund werd, probeert het opnieuw, maar wie
gelooft die man nog als hij niet eens in staat is om een gecorrumpeerde
bejaarde te verslaan? Uit Afrika komt Tokyo Sexwale aanwaaien, een voormalige
anti-apartheidsactivist, die nauwelijks bekend is in de internationale
voetbalwereld. Ahmad Al-Fahad Al-Sabah, een sjeik uit Koeweit, is nog zo’n
nobele onbekende voor de voetballiefhebber, al trekt hij met z’n centen en z’n
invloed aan vele touwtjes achter de schermen. Dat probleem heeft Zico niet,
want de Braziliaan was een begenadigde voetballer. Hij heeft echter geen
bestuurservaring.
Nee, het lijkt er sterk op dat we afstevenen
op een vuile voetbaloorlog, met een beerput die nog meer kwalijke geurtjes zal
verspreiden en verdachtmakingen die op kick ‘n’ rushachtige wijze heen en weer
zullen worden geslingerd. Er zijn sinds eind mei nu al een dozijn hoge bonzen
aangehouden of in verdenking gesteld, en uit de verklaringen van de Zwitserse
onderzoeksrechter van een paar weken geleden mochten we afleiden dat ’the best
is yet to come’. Komt er nog ná Blatter en Platini? Ik installeer me met een
krat pils en enkele zakken chips op de bank. Voetbal, een feest! FIFA, een
orgie van corruptie! Voor één keer zitten de hooligans op de VIP-plaatsen.
VN-troepen
Misschien moeten we een suggestie van
voetbalcolumnist François Colin van een tijdje geleden ter harte nemen: die was
van oordeel dat de Verenigde Naties tijdelijk het roer moest overnemen in
Zürich. Op het eerste gezicht klinkt dat vreemd: wat heeft de VN nu met voetbal
te maken? Maar als je erover nadenkt, wordt het plausibel: het voetbal heeft
een externe instantie met voldoende macht en gezag nodig om zichzelf heruit te kunnen
vinden. Dat zal niet lukken door te blijven volharden in doofpotpraktijken of
door postjes te laten bemannen door beïnvloedbare persoonlijkheden. Onder
curatele plaatsen is dan een valabel idee.
Straks VN-troepen naast de loopgraven van het
internationale topvoetbal? Alles is beter dan de huidige, smerige toestand en
de impasse die er ongetwijfeld zal op volgen als men de FIFA toelaat zich van
binnenuit te hervormen. Deze FIFA is niet meer te redden. Geen enkele tactiek
werkt nog, vervanging dringt zich op.
