“In elke ideologie is er een kern van
overtuigden die mensen recruteert. Er is nooit een meerderheid van de Sovjets
overtuigd communist geweest. Er is nooit een meerderheid van de Duitsers
overtuigd nationaal-socialist geweest. Maar die kleine minderheid die wel
degelijk vanuit een geloof of een bepaalde ideologie recruteert en mensen
meesleept, kan dus wel meerderheden in beweging brengen.”

De tussenkomst van studiogast Bart De Wever
ging bijna verloren in een levendig gesprek tijdens Reyers Laat, maar ik had het gisteravond wel degelijk goed gehoord,
want ik heb het bewuste fragment vanochtend twee keer na elkaar herbekeken.
Nauwelijks tweeënhalf uur nadat zijn luitenant Jan Jambon in Terzake voor het eerst sinds zijn
aantreden als minister van Binnenlandse Zaken enige vorm van staatsmanschap vertoonde
door rustig en sereen te blijven, zelfs duidelijk het onderscheid te maken
tussen ‘dé moslims’ en ‘moslimextremisten’, gooide de voorzitter van zijn
partij, tevens schaduwpremier, Vlaams parlementslid en burgemeester van de
grootste stad van Vlaanderen, olie op het vuur van het onvermijdelijke
angstgevoel dat na dramatische gebeurtenissen zoals dat van woensdagmiddag in
Parijs steeds weer de kop opsteekt.

Als je de woorden van De Wever goed
analyseert, gooit hij in die halve minuut laatavondtelevisie religies en
ideologieën door elkaar en plaatst hij groupuscules
van barbaren, die zelfs binnen hun eigen geloofsgemeenschap volledig geïsoleerd
staan, en de nazileiding op dezelfde hoogte. Ik probeer het te begrijpen. Het
lukt me niet.

Hitler, Goebbels, Göring, Himmler en
consoorten vertrokken vanuit een duidelijk plan: Mein Kampf, het perfecte Arische ras, racisme, volksnationalisme,
revanchisme. Ze deden het goed bij verkiezingen, kregen door de weifelende en
flaterende andere partijen de macht over het land toegeworpen en behaalden
vervolgens een absolute meerderheid. De gevolgen daarvan leest u in dikke geschiedenisboeken.

Waar is dat duidelijke plan van de islam? Los
van de verderfelijke absolutistische ideeën die in elke geloofsgemeenschap
terug te vinden zijn en die de voedingsbodem vormen voor haat en
onverdraagzaamheid – en in het geval van een kleine minderheid: verschrikkelijke
misdaden – lijkt het me onzinnig om een stel idiote barbaren te vergelijken met
een stel georganiseerde maar wel democratisch verkozen criminelen. Ze zijn
beide georganiseerd, oké, maar het nazisme vertrok vanuit de actie (‘Zo moet het
gaan gebeuren, volk!’) en het islamextremisme voorlopig nog vooral vanuit de reactie (‘Laat onze
profeet met rust of…!’). In het eerste geval ging de bevolking stilzwijgend of
juist heel actief mee in die ziekelijke gedachtengang. In het tweede geval is
er geen sprake van één centraal gezag en kan je de moslimmassa eventueel wel verwijten dat ze iets te stilzwijgend is, maar niet dat de doorsnee moslim mee het zwaard of de
kalasjnikov ter hand neemt.

Ik probeer het anders te zeggen: de woorden van de nazi’s
moesten niet geïnterpreteerd worden. Die waren klaar en duidelijk, terwijl het
probleem met geloof net is dat je de woorden die in de Bijbel, de Koran of de
Talmud staan op verschillende manier kúnt interpreteren. De gevolgen daarvan
leest u dan weer in andere dikke geschiedenisboeken. En uiteraard moeten we
zeer waakzaam zijn, want ons land is niet immuun voor extremisme of waanzin.
Maar moeten we dan al onze kinderen opsluiten, omdat er een Dutroux heeft rondgelopen? Mogen de kleintjes dan niet meer naar de crèche, omdat ooit het licht
in het hoofd van De Gelder uitging? Zullen de gekleurde medemensen dan maar
beter onderduiken, omdat er altijd een Van Themsche of een Breivik om de hoek kan staan wachten met een machinegeweer?

Alertheid is goed en nodig, wil de samenleving
overleven. Angst en paniek zijn daarentegen de grootste vijanden van de
overlevingskansen van diezelfde samenleving. ‘The only thing we have to fear is
fear itself’, zei de verlichte Amerikaanse president Roosevelt in de jaren
dertig, als we het dan toch over dat tijdperk moeten hebben dat het
N-VA-kopstuk gisteren zelf ten berde heeft gebracht. We mogen niet leven met oogkleppen, maar
zeker ook niet met een blinddoek. Angst is een blinddoek, die ons doet ophouden
rondom ons te kijken naar de werkelijkheid zoals ze is, niet zoals ze ons wordt
voorgeschoteld. Joden, blijf vooral naar het joods museum in Brussel gaan. Moslims, blijf vooral naar jullie moskeeën gaan. Allen, blijf vooral normaal doen.

Dat zou een historicus toch moeten weten? Of
was BDW uren na de vreselijke aanslag vooral een hystericus, die dat voor hem al bij al
ook wel nuttige gevoel van angst nog wat wilde versterken? Wilde hij zijn
bevolking al wat masseren met het oog op de komst van nieuwe bottinnekes naar ’t stad, dit keer aan
de voeten van marcherende militairen, die op elke straathoek vijanden proberen
te spotten. Als dat het antwoord is op terrorisme, hebben de terroristen
gewonnen. Proficiat!

Onbegrijpelijk, vind ik het. Ik had hem hoger
ingeschat, echt waar. Toen hij er ook nog eens de Verlichting bijhaalde vreesde
ik heel even dat die maanden geleden aangekondigde black-out er alsnog heel snel zou komen.