‘Doorbraak’. Dat is het meest gebruikte woord in de Vlaamse
krantenkoppen vandaag. Er zou een doorbraak zijn in het onderzoek naar de Bende
van Nijvel. Quoi?, zult u zich
misschien afvragen. Of qui? Voor wie
geboren is na 9 november 1985: de Bende van Nijvel was een georganiseerde groep
professionele gangsters die tussen 13 maart 1982, een winkeldiefstal in Dinant
waarbij alleen een geweer met lange loop werd gestolen, en 9 november 1985, een
overval op de Delhaize in Aalst waarbij acht doden vielen, het hele land in rep
en roer zette. Tenminste: het hele land min de gerechtelijke instanties.
De bende werd aan de Waals-Brabantse plaats Nijvel gelinkt
omdat ze daar hun eerste overval met meerdere dodelijke slachtoffers pleegden, drie om precies te zijn.
Voor de rest waren ze niet zo gehecht aan één plek: Waver, Beersel, Halle,
Temse, Anderlues, Eigenbrakel, Overijse, Aalst. De gps bestond nog niet, maar
de heren (en dames?) vonden perfect de weg. Echt driest ging het er pas aan toe
tussen eind september en begin november in 1985 (16 doden bij drie
warenhuisovervallen), alsof ze eventjes duidelijk wilden maken dat ze nog
altijd actief waren. Voor de petite
histoire: op 27 september 1985 pleegden ze op dezelfde dag overvallen op
Delhaizevestigingen in Eigenbrakel (Waals-Brabant) en Overijse (Vlaams-Brabant).
De rijkswacht vergat echter een landelijk alarm af te kondigen, zodat de
Franstalige interventiediensten wél op zoek waren naar de daders, maar hun
Vlaamse collega’s nog van niets wisten. Já, dat waren nog eens tijden in de snorrenclub!
Er zitten best wel capabele speurneuzen op onze parketten, u
gaat mij niet iedereen over dezelfde kam zien scheren, maar hun slechte
reputatie hebben ze te danken aan de belabberde onderzoeken die ze voerden naar
de meest geladen misdaden uit onze vaderlandse geschiedenis. Op 18 augustus
1950 werd de communistische partijleider Julien Lahaut vermoord in Seraing. Hij
werd een week voordien verkeerdelijk geïdentificeerd als de
volksvertegenwoordiger die ‘Vive la république!’ had geroepen tijdens de
eedaflegging van koning Boudewijn. Het onderzoek leidde nergens naar, in 1972
waren de feiten al verjaard. Enkele journalisten zochten de ware toedracht uit,
maar de daders waren intussen dood, begraven en vergeten.
Ook de moord op André Cools, op 18 juli 1991, gaf aanleiding
tot een potsierlijk onderzoek. Er kwam in de marge van de moordzaak wel één en
ander aan het licht (schandalen bij OMOB, Agusta-affaire, Dassault-affaire),
maar pas vijf jaar na datum werden de moordenaars geklist, twee jaar later
werden ze veroordeeld en het duurde meer dan tien jaar alvorens PS-politicus en
notoire zuipschuit Alain Van der Biest als mogelijke opdrachtgever werd
aangewezen. Hij pleegde zelfmoord en nam de geheimen mee in zijn graf, al
werden in 2004, bijna 13 jaar na de feiten, wel zes medewerkers uit zijn
entourage veroordeeld. Ook vandaag nog blijft er veel onduidelijk in deze
onverkwikkelijke zaak, iedereen is intussen bijna drieëntwintig jaar ouder.
Het onderzoek naar de Bende van Nijvel was helemaal een
farce. De parketten van Dendermonde, Charleroi en Bergen werkten elkaar meer
tegen dan dat ze gezamenlijk op zoek gingen naar de moordenaars van 28 mensen.
Een hele natie was in de ban van ‘le tueur’ (de moordenaar), ‘le géant’ (de
reus) en ‘le vieux’ (de oude), er werden namen genoemd in de pers (Patrick
Haemers, Philippe De Staercke, Madani Bouhouche, Robert Beijer, Jean Bultot,
baron De Bonvoisin), maar het leidde niet tot resultaten. Het woordje
‘doorbraak’ raakte de voorbije negenentwintig jaar enigszins in onbruik.
En nu is er dus een man van 68, ene Jean-Pierre T.,
gearresteerd, een zware jongen die al heel wat op zijn kerfstok had, en die in
Montpellier op café zijn mond voorbij gepraat zou hebben. Enkele
vragen daarbij. Was hij aan het opscheppen om zichzelf interessant te maken? Heeft de
man die zijn verhaal noteerde alles wel goed gehoord? Of is die uit op zijn
vijftien minuten faam? En de vraag-der-vragen: stel dat er wel degelijk
sprake is van een belangrijke doorbraak, haalt het gerecht dan nog de deadline
van 9 november 2015? Want als er binnen de dertig jaar na de feiten niemand
voor de rechter moet verschijnen is de zaak verjaard.
U leest het goed, achtentwintig doden en hun nabestaanden
mogen over anderhalf jaar naar gerechtigheid fluiten. Zij die de terreurdaden ternauwernood overleefden of die kort daarna een familielid moesten ten grave dragen, hebben het geknoei van dichtbij mogen bewonderen. Ze stonden op de
eerste rij tijdens la guerre des juges
en ze hebben ongetwijfeld gevloekt toen het onderzoek naar de moordenaars zelfs
even werd opgeschort om een ‘onderzoek naar het onderzoek’ te laten voeren,
want dat was uiteraard zoveel belangrijker dan het opsporen van de daders.
Ons gerecht zou een moordenaar nog niet herkennen als die
met een smoking gun en een t-shirt
met het opschrift ‘Ik heb het gedaan!’ voorovergebogen over het slachtoffer zou
staan. Nogmaals, ik wil niet veralgemenen, maar dat is het beeld dat je krijgt
van gerechtelijke onderzoeken in dit land en dat hardnekkige imago hebben de
speurneuzen louter en alleen aan zichzelf te danken. Dat werpen ze nooit meer
van zich af. Dat mogen we hen ook nooit vergeven.
Bende, de: een stelletje gewetenloze moordenaars (van 1982
tot en met 1985).
Bende, een: het onderzoek (1982 tot nu).
