‘We bouwen een redactie voor de 21ste
eeuw,’ lees ik onder de hoofding ‘Onze journalistieke basis’ op de kersverse
site newsmonkey.be. Versta: al die andere redacties leven nog in het verleden,
met hun achterhaalde ideeën over journalistiek en moderne, sociale media. Oude
gabbers zijn het, die nog maar nauwelijks de vooroorlogse spelling hebben
afgeschud, begrijp ik als onderliggende boodschap.

De mannen van NewsMonkey hebben de jongste
dagen een aantal pittige oneliners op ons mogen afvuren. Want zo gaat dat: als
je maar luid genoeg roept en wild om je heen trapt, dan krijg je een forum in
de media, ook al gebruik je dat dan om te kakken op diezelfde media. Masochisme
is het journalistenheir niet vreemd,
zeker niet wanneer er steeds meer katernen dienen gevuld. Roept u maar! Zo zegt
Mick Van Loon, hoofredacteur: ‘NewsMonkey
wordt gerund en is eigendom van… journalisten! En dus niet door Big Media De
Staat gemanipuleerd.’ (luid roepend) Ammehoela!

(Even
een terzijde die meer is dan een terloopse opmerking: de initiatiefnemers van
NewsMonkey zijn stuk voor stuk van het mannelijke geslacht. Ik hoor het u al
denken en ik zal het zelf maar zeggen: dat is zó 20ste-eeuws!)

Onafhankelijkheid, hoera, daar houden wij,
journalisten, intens van. Tot je leest dat de lezer ‘centraal’ staat, ‘in
alles’. Dat leunt dan weer heel sterk aan tegen ‘De lezer heeft altijd gelijk’
en leidt in de praktijk al jaren tot kruiperigheid en extreme afhankelijkheid:
niet langer van politieke of sociaal-economische broodheren, maar van meneer en
mevrouw de consument. (pathetisch) Als de lezer daadwerkelijk met zijn of haar clicks zal
bepalen wat er verschijnt op NewsMonkey, dan hou ik dus mijn hart vast.

Daar waar het veelbesproken Nederlandse De
Correspondent uitpakt met een resem bekende namen die veel te lange en veel te
hermetische teksten produceren, zal NewsMonkey het (noodgedwongen?) moeten
stellen met een redactie van jonkies, maar wel ‘scherp’ en ‘digital natives,
die vergroeid zijn met hun computer, ipad of smartphone’. Ja, dan mag je iPad
enigszins anders schrijven dan gebruikelijk, dat zal wel bij die ‘scherp’
horen. Maar is het meer dan een loze kreet? Ik las ook dat NewsMonkey vrij snel
300.000 bezoekers naar de site wil lokken. Vijf procent van Vlaanderen, alle
leeftijdscategorieën inbegrepen, van zuigelingen tot hoogbejaarden? En dat
allemaal gratis, voor niets? (stilte)

Ik hou van mensen die initiatief nemen. Ik
hou van mensen die brutaal inhoudelijk gefundeerde stellingen poneren. Ik hou
van mensen die verder denken dan morgen en overmorgen. Maar ik word opstandig
van pretentie. De uitlatingen van Mick Van Loon en Wouter Verschelden zijn, het
spijt me zeer, bijzonder pretentieus. ‘Bij ons ga je een nieuws-shot krijgen,’
orakelt Verschelden, gewezen hoofdredacteur van De Morgen, in een interview in De
Standaard, ook al een ex-werkgever van de uitgever van NewsMonkey. Een
‘nieuws-shot’, met een redactie van acht jongelingen met, per definitie, weinig
ervaring? Zo’n stel jonge honden naast een aantal door de wol geverfde
kritische journalisten, dat zou nog kunnen werken, als ze met drie keer zoveel zouden zijn. Maar alleen maar met jonge
journalisten, hoeveel talent ze ook hebben en hoe goed ze ook de
wereldproblematiek in drie volzinnen kunnen samenballen? Ik denk het niet. Hoe
goed zouden de Rode Duivels het doen als Marc Wilmots in een vlaag van
zinsverbijstering zou beslissen om volgend jaar alleen maar beloften mee te
nemen naar Brazilië? (lacht)

Op de site van NewsMonkey staat het
voorlopig vol zelfgenoegzame kretologie. ‘NewsMonkey is rebels en ondernemend’.
Of: ‘Onze redactie leeft op het ritme van het web en sociale media’. En nog:
‘Vernieuwing wint’. De mosterd wordt gehaald bij het Amerikaanse Buzzfeed, een
site die op basis van likes en
gedeelde verhalen op Facebook functioneert. Staat u mij toe om dat niet leuk te vinden? Ik vind namelijk niet dat de lezer altijd gelijk heeft.
Ik vind wel dat je moet rekening houden met je lezerspubliek: een
hoofdredacteur die alleen maar artikels over katten en paarden laat publiceren
in Woef, zal het niet lang uithouden,
en volkomen terecht. Maar je moet niet de hele tijd op je knieën gaan voor die
ene denkbeeldige, samengestelde Lezer (m/v). Je moet als redactie nog durven
zeggen dat je een doorgeefluik van het nieuws en van duiding bent en dat je
zelf de selectie wel zal maken, omdat je daarvoor gestudeerd hebt of er een
bijzondere gave voor hebt ontwikkeld. Als je de lezer àlles laat bepalen, dan
worden niet de gedrukte nieuwsmedia overbodig, maar de journalisten die ervoor
werken. Alleen al daarom word ik geen founding
monkey, zoals de investeerders die minstens 50 euro in het initiatief
pompen worden genoemd. (verontwaardigd) Ik
laat me niet zomaar voor aap zetten!

De sociale media als motor van
journalistieke vernieuwing, pardonnez-moi,
maar dat klinkt een beetje als een riool verwarren met een Olympisch zwembad.
Er passeren hele leuke, interessante, ja, zelfs onmisbare dingen op Twitter,
Facebook, LinkedIn, etcetera en ik ben heel blij dat ik na lang aarzelen mijn weg
gevonden heb in deze prettig gestoorde jungle. Maar in hoeverre doorstaan al die
berichten die verschijnen de aloude check/double-check-toets?
En zal een hele kleine redactie van acht jonge mensen het kaf (onzin, leugens,
haatzaaierij) van het koren (relevant, interessant en waardevol nieuws) kunnen scheiden? Lijkt me
onbegonnen werk. (met overslaande stem) Alsof
internetjournalistiek opeens de norm der dingen is!

Eerlijk gezegd denk ik ook niet dat een
Christian Van Thillo nu in zijn bureau zit te daveren van angst voor de ‘grote
concurrent’ die op komst is. Ach, u weet hoe dat gaat: iemand roept wat (‘De
wereld staat in brand!’), anderen nemen dit ongecontroleerd over of versterken
het met hun eigen megafoon, maar meestal valt het allemaal nog wel mee. Een
halve eeuw geleden zou de televisie de bioscopen doen verdwijnen (de buurtcinema’s
verdwenen, da’s juist, maar in de plaats kwamen megacomplexen en het aanbod is ongeveer even groot
als vroeger). E-books zouden het einde betekenen van de gedrukte boeken (een
recente studie leerde dat 89% van de Vlamingen een boek nog altijd ter hand wil
nemen). Internetsites zouden kranten en weekbladen overbodig maken, wat zeg ik:
het internet maakt álles overbodig. (fronst) Ook dat wil ik nog wel eens zien! Wat wel
klopt: er is een crisis in de media (waar niet?), de verkoop slabakt, fusies
leiden tot jobverlies en uiteindelijk verschraling van het aanbod, maar dat
heeft met de inertie van de markt en de te late reactie van de mediabonzen te
maken.

Kranten proberen nog altijd te veel nieuws
te brengen, terwijl dat de dag voordien al op radio, televisie en talloze sites
te horen, zien of lezen was. Verdieping en onderzoeksjournalistiek, daar zou
het om moeten draaien vandaag. Tijdschriften worstelen met een overaanbod en te
weinig eigen smoel (‘Unique Selling Proposition’, om maar eens een protserige
marketingterm te hanteren). Gevolg is dat er nu paniek heerst in de sector. Een
grote schoonmaak is onvermijdelijk. Dat is ontzettend jammer voor diegenen die
hun job zullen verliezen of al verloren hebben, maar het wil nog niet meteen
zeggen dat de klassieke, papieren media gedoemd zijn te verdwijnen. ‘Papier is
een heel dure en achterhaalde technologie,’ laat Wouter Verschelden optekenen.
Ik vind dat laatste een zeer voorbarige conclusie, maar misschien komt dat wel
omdat ik nu voor het best verkochte Vlaamse weekblad werk, dat niet eens
gelinkt is aan een digitaal medium die naam waardig. Een ouderwets boekske, dus. Voor lezers die nog hun
handen willen gebruiken. (knipoogt)

Als straks de naakte cijfers van founding monkeys, lezers en advertentie-inkomsten op tafel
liggen, zou het wel eens kunnen dat ze zich bij NewsMonkey een aap schrikken.
Niet dat ik die jonge ploeg een snelle afgang gun, integendeel, dat wens je
niemand toe, tenzij je een héél slecht karakter hebt. (snel) En dat heb ik niet, voor
alle duidelijkheid. Maar iets minder pretentie van de oprichters zou gerust
mogen. Bescheidenheid, een schone Vlaamse deugd. Op papier, althans. (schatert)