Verkeersagressie. Het is een term van deze eeuw. Wie zich
onheus behandeld voelt in het verkeer of wie gewoon zin heeft in een portie
ruzie, houdt het tegenwoordig niet meer bij claxonneren (hoe saai!), de
middenvinger opsteken (hoe machteloos!) of een andere weggebruiker de pas
afsnijden (hoe voorspelbaar!). Neen, er hoort écht geweld bij nu. Zaterdag werd
er in Loenhout iemand klemgereden en incasseerde hij vervolgens flinke klappen.
Er kwam ook pepperspray aan te pas, als ik de berichtgeving mag geloven.
Donderdag was er nog meer spektakel in Sint-Niklaas. De
bestuurder van een auto kreeg het aan de stok met twee mannen in een
bestelwagen. De passagier van dat laatste voertuig pakte een bosmaaier en hakte daarmee
zo hard in op het been van de andere chauffeur, dat het moest geamputeerd
worden. Gruwelijk. Het is dan wel pas Halloween geweest, maar zulke
horrortaferelen hou je in de alledaagse werkelijkheid niet voor mogelijk.
(Tussendoor toch een geestige opmerking die ik heb teruggevonden op Twitter:
‘In de buurt van het Waasland Chopping Center was zo’n bosmaaierincident wel
een beetje te verwachten natuurlijk.’ Sarcastische humor helpt ons om het
onwezenlijke te verwerken.)
Eventjes schelden en beledigen, eventueel één klap uitdelen,
volstaat niet meer. Da’s zó jaren ’80 of ’90! Anno 2012 moet je helemaal door
het lint gaan en vooral geen oog hebben voor eventuele zware blessures en
gevolgen die een zeer donkere schaduw werpen op de rest van iemands leven. Het
is een vorm van “brood en spelen” geworden. Agressors willen indruk maken; als
ze het tv-journaal, de krant of de internetsites niet halen, hebben ze gefaald.
De media berichten er uitgebreid over, consumenten verslinden de verhalen met veel sardonisch genoegen, met als gevolg dat potentiële
agressors zich geroepen voelen om het ook eens te proberen, puur voor de lol. Ach
ja, waarom niet die bosmaaier even uitproberen, is dat niet origineel? Het is
een vicieuze cirkel, zoals we die ook al meemaakten ten tijde van het zwaarste
hooliganisme. Als je erover schreef of sprak, kregen andere hooligans eveneens
vernielzuchtige ideeën. Als je dat niet deed, was je journalistiek niet goed
bezig, want je verzweeg de realiteit.
Ook andere boosdoeners kregen in het recente verleden navolging,
van mensen die per se wilden opvallen en die hun naar eigen aanvoelen zinloze leven wilden opfleuren
met een buitenproportionele daad waar iedereen nog weken over zou praten. Denk
aan de tieners die in het wilde weg beginnen schieten op Amerikaanse scholen
(meestal beginnend met een internetboodschap, die pas achteraf wordt gelezen,
en eindigend met zelfmoord). Ergens ter wereld loopt er nu een nieuwe Anders
Breivik snode plannen te beramen. Kleine Hitlertjes zullen er ook wel rondlopen.
Charles Manson ontvangt elke dag brieven van bewonderaars. Gepeste jongelui
plegen vandaag de dag zelfmoord, maar niet zonder eerst een videoboodschap te
hebben ingesproken, die ze daarna verspreiden via Facebook.
Veel heeft te maken met het afgrijselijke zwart-wit denken
dat onze samenleving domineert. Alles wordt in zwart en wit onderverdeeld, er
is geen grijs meer (laat staan kleur). Er is goed en er is kwaad. In religieuze
kringen wordt dat: absoluut goed en absoluut kwaad. Fundamentalisten zijn in
de minderheid, maar ze hebben het wel voor het zeggen in hun godsdienst. Omdat
er niemand tegen hen durft in te gaan, uit vrees voor represailles, die niet
zelden eindigen in fysieke liquidatie van de andersdenkende.
En zo krijg je fenomenen als homo-bashing, een 6 miljard
dollar kostende haatcampagne tussen twee presidentskandidaten, een arrogante
overwinnaar van de verkiezingen versus slechte verliezers die figuurlijk met
elkaar over de straatstenen rollen, en zo kan ik nog wel even doorgaan.
Relativeren is out, de nuance is zoek, het is these en antithese (zonder
synthese), het individuele recht op vrije meningsuiting is verworden tot het
recht op collectieve belediging en het recht om andersdenkenden desnoods op
gewelddadige wijze de mond te snoeren.
Niemand durft nog luidop “Neen” te roepen. Ouders laten hun
kinderen betijen, politici willen voortdurend hun kiezers paaien (want de volgende
verkiezing komt er al heel snel aan), religieuze leiders jutten hun volgers op
om onverdraagzaam te zijn en het heilige boek letterlijk te interpreteren.
Eigen Godsdienst Eerst. Eigen Volk Eerst. Mijn Kind, Schoon Kind. De Wereld
Draait Door, jawel.
Hier ligt een verpletterende verantwoordelijkheid voor
opvoeders allerhande, om opnieuw de waarden en normen van de democratie, het
humanisme, het pluralisme, de universele rechten van de mens en wereldwijde verdraagzaamheid
te verkondigen. De éénentwintigste-eeuwse samenleving zal tolerant zijn of…
ze zal niet meer zijn. Wanneer durven politieke leiders opnieuw risico’s nemen
en op een consequente wijze hun ideologie belijden (dat wil zeggen: hun eigen
ideeën naar voor brengen, niet de andere politici zwartmaken), zonder dat ze
daarbij constant vlottende kiezers willen paaien? Wanneer gaan we weer beseffen
dat de democratie een georganiseerd meningsverschil is, waarin iedereen aan bod
moet kunnen komen? Waarin tegenstrijdige belangen kansen moeten krijgen. Waarin
minderheden die het niet voor het zeggen hebben, hun zegje mogen doen. Waarin
minderheden die het wel voor het zeggen hebben (en die zich de meerderheid
wanen), zichzelf durven relativeren en zelfs in twijfel trekken.
Slotbedenking: in januari van dit jaar gaf de strenge politierechter
Peter D’Hondt van de rechtbank in Dendermonde een alternatieve straf aan een
snelheidsduivel. De man moest ‘Tonio’ van A.F.Th. van der Heijden lezen, het
requiem dat de Nederlandse auteur in 2010 schreef voor zijn (met de fiets) verongelukte
enige zoon. Zou D’Hondt de dader van het bosmaaierincident nu lectuur van
‘American Psycho’ van Bret Easton Ellis opleggen? Of hem verplichten om elke
dag te kijken naar ‘The Texas Chainsaw Massacre’, al dan niet met à la Clockwork
Orange opengesperde ogen?
Neen, effe serieus: de man met de bosmaaier heeft een leven
verwoest. Het slachtoffer zal nooit meer kunnen functioneren als voordien. Dan
heb ik het alleen nog maar over het fysieke aspect. Hopelijk geraakt hij er
mentaal overheen. Je kan zo’n dader niet streng genoeg straffen. Psychopaten
mag je niet loslaten op de open samenleving. En de financiële straf moet
voorbeeldig zijn én levenslang.
