Covid-19 is geen gelijkmaker, zoals weleens verkeerdelijk werd gedacht tijdens de eerste lockdown. We zijn niet allemaal gelijk voor het virus. Voor wie het al lastig was, is het nu nog lastiger geworden. Wie het voordien goed ging, heeft het nu eventjes moeilijk. Het is wel die laatste categorie die uitgebreid zeurt, waardoor het soms lijkt alsof de leden van die groep het in deze periode het zwaarst afzien. De eerste groep hoor je namelijk niet, net zoals dat vóór maart 2020 al het geval was. Zij behoren niet tot de ‘Ons kent ons’-kliekjes in de bevriende media. Zij hebben andere prioriteiten dan actief te zijn op de sociale media — of ze hebben nauwelijks volgers en ‘vrienden’, en worden daardoor niet gehoord. Zij proberen de eindjes aan elkaar te knopen, net zoals voorheen, maar dan in nóg moeilijkere omstandigheden.
Terwijl sommige opiniemakers en columnisten klagen over de cancel culture en de teloorgang van de vrije meningsuiting — wat ze breeduit mogen doen in media die honderdduizenden lezers, luisteraars of kijkers bereiken, o ironie! —, zien vele anderen écht af, maar zij blijven onzichtbaar onder de waterspiegel. De Voedselbank heeft vorig jaar een kwart meer maaltijden uitgedeeld. (“Maar de economie! Maar de staatsschuld! Maar we mogen niets meer zeggen!”) Studenten leven geïsoleerd, niet op zonovergoten eilandjes, maar in kille, eenzame koten. (“Maar wij willen met vijf wandelen! Maar wij willen op café! Maar wij willen op restaurant!”) De Derde Wereld — laten we dat vervelende begrip toch maar even vanonder het stof halen — blijft prikloos achter, wij klagen steen en been over de onduidelijke timing van de vaccinaties. (“Maar wij willen naar een festival! Maar wij zijn niet gemaakt om thuis te blijven! Maar, maar, maar!”)
Iederéén krijgt te maken met covid-19 en toch zou je uit de onophoudelijke stroom mediaberichten kunnen afleiden dat het coronavirus een vloek is die alleen over de westerse bevolkingen is uitgesproken. Ware er geen Zuid-Afrikaanse en Braziliaanse varianten, we zouden in coronatijden niet eens weten wat er zich op andere continenten afspeelt. Het westerse egoïsme is groter dan ooit, het egoïsme van de westerling die het goed heeft, is haast onmetelijk geworden. Dat is al sinds mensenheugenis zo, het viel extra op tijdens de vluchtelingencrisis, en je kunt er tijdens de grootste gezondheidscrisis van de laatste honderd jaar niet meer naast kijken, als je tenminste met je ogen open leeft.
Spoiler alert: vrije meningsuiting is het recht om te zeggen wat je wilt, binnen een afgebakend wettelijk kader, maar het is niet de plicht van de media om álle meningen aan bod te laten komen. Een antivaxer uitnodigen in een tv-studio is altijd een slecht idee, vanwege het nonsensgehalte in zijn of haar betoog en de dodelijke desinformatie die op tien minuten verspreid kan worden; dat wil daarom niet zeggen dat zo’n kwibus die nonsens niet meer kan uitkramen. In het slechtste geval is er nog een zeepkist op de hoek van de straat, meestal dient Facebook of Twitter als zeepkist. Wie in onze westerse context klaagt over vrijheid van meningsuiting zegt eigenlijk: alleen mijn mening telt, en bij uitbreiding ook die van degenen die het met mij eens zijn. Ik heb nog nooit zoveel meningen gezien, gehoord of gelezen als het voorbije jaar, en dan heb ik mij nog af en toe proberen af te sluiten van die meningenwaterval. Te veel eerstewereldgeklaag is op den duur niet meer te harden. Het heeft iets pathetisch.
Ik vermoed dat de arme mensen die woensdag aan het woord kwamen in de Pano over het probleem om een betaalbare huurwoning te vinden, anders nooit aan bod komen. Je ziet hen niet aan tafel zitten in De afspraak. Je leest geen opiniestuk van hen in de krant. Je ziet hen niet, punt. En als je hen ziet, kijk je doorgaans de andere kant op. Je zult, bij wijze van spreken, eerder een mening lezen van een huisjesmelker dan van een van zijn slachtoffers. En het beleid heeft oog- en oorkleppen op, dan hoeven ze geen rekening te houden met de miserie. Ik herinner me een Vlaamse minister die wilde afgerekend worden op de halvering van de kinderarmoede. Ze faalde en mag zich vandaag als parlementsvoorzitter ‘eerste burger van de regio’ noemen. In de politiek heeft een beloning zelden te maken met uitzonderlijk goede prestaties. Ofwel word je weggepromoveerd en word je er financieel beter van, ofwel mag je ondanks persoonlijk falen gewoon aanblijven.
(Waarschuwing: de volgende paragraaf kan sporen van sarcasme bevatten.)
Arme herauten van de vrije mening, zij zijn natuurlijk veel meer te beklagen dan de mensen die nauwelijks een dak boven hun hoofd hebben, uitkijken op beschimmelde muren en geen nagel hebben om aan hun kont te krabben. Arme sukkels met een lade vol ongepubliceerde opiniebijdragen, zij zien vanzelfsprekend veel meer af dan een Afrikaan die zijn eerste vaccinatie zo rond sint-juttemis zal krijgen. Arme betweterige medeburgers, wat ben je met je betweterigheid wanneer die niet elke dag in elke krant op elke pagina gepubliceerd wordt, zij verdienen uiteraard meer onze aandacht dan de armoedige luizen die zich niet eens een tweedehands computer kunnen permitteren. Maar hé, de zeurpieten kunnen toch al terug naar de kapper, die heeft onze meningen al een tijdje niet meer mogen aanhoren.
Arm Vlaanderen.
