Elke zichzelf respecterende mediagroep pakt dezer dagen uit met de slogan ‘Doe de stemtest!’ Dat kan maar twee dingen betekenen: 1) er zijn over afzienbare tijd verkiezingen, 2) de mediaconsument is verknocht aan spelletjes en polletjes. We hebben een mening en we willen die kwijt. In dit geval: we hebben een mening en we willen weleens zien of die overeenstemt met ons toekomstig stemgedrag.
Ik ben, beken ik bij aanvang van deze blogpost, anders dan de meeste anderen en toch ook weer niet, want, jawel, ook ik ben verknocht aan spelletjes en (sommige) polletjes. Ik doe al meer dan twintig jaar de stemtest, al sinds die werd ingevoerd eigenlijk. De voorbije dagen heb ik dus de stemtest gedaan op de sites van De Morgen, hln.be (samen met VTM) en VRT NWS (die laatste is identiek aan die van De Standaard). Dat heeft me hooguit een halfuur van mijn voortschrijdende leven gekost. Valt nog mee.
Ik noem mezelf een gemotiveerde kiezer, het verbaasde me niet echt dat ik drie keer uitkwam bij de partij waarop ik, zonder grote politieke miskleunen van die partij en haar vertegenwoordigers de komende twee maanden, op 9 juni ook zal stemmen. U mag dat zelfs weten: Groen. Jarenlang heb ik gependeld tussen groen en lichtrood, maar dankzij Conner Rousseau, Tom Meeuws en de centrumrechtse tot ronduit rechtse standpunten van Vooruit-kopstukken op het vlak van asiel en migratie, wordt mijn keuze thans vergemakkelijkt. Ik zal nog eerder donkerrood stemmen dan op een partij die racisme minimaliseert. Een linkse jongen moet zijn heil op links zoeken, niet bij flauwe afkooksels of fletse kopieën.
De Morgen formuleerde 26 stellingen op basis van het reële beleid van de zeven partijen die in de stemtest aan bod komen (overigens terecht, die strenge selectie, want Voor U en aanverwanten hebben geen echt partijprogramma, hooguit wat stellingnamen in specifieke dossiers, áls ze die al hebben). ‘Deze stemtest kijkt als enige naar wat partijen doen, niet naar wat ze beloven,’ belooft De Morgen. In 18 van de 26 voorgelegde thema’s kwam ik uit bij Groen. Klinkt logisch, in mijn geval. Wat minder logisch is, is dat ik op N-VA (13 overeenkomstige stellingen) en Vlaams Belang (10) na bij eender welke andere partij had kunnen uitkomen, want bij Open Vld, CD&V en Vooruit was er maar één stellingname verschil, bij PVDA twee. Eén afwijkend antwoord en ik was elders beland. Dat maakt deze stemtest niet geloofwaardig voor mij. Het is nastrevenswaardig om niet uit te gaan van het programma maar van het reële gedrag van de verkozenen, maar blijkbaar geeft dat nauwelijks verschil. Vreemd.
Op hln.be deden ze iets Tinder-achtigs. Op basis van je standpunten, die varieerden van helemaal akkoord tot helemaal niet akkoord met de partijstandpunten, werd je gematcht met een partijkopstuk. In mijn geval was dat Jeremie Vaneeckhout, covoorzitter van Groen. Heel eerlijk, mocht ik op Tinder zitten (quod non), zou ik bij het zien van deze sympathieke meneer toch naar links swipen. Over politiek wil ik het nochtans graag met hem hebben, gezien we voor 85 procent hetzelfde denken. Die vijftien procent zit ‘m in de details, want HLN en VTM maken het de deelnemer te moeilijk. Tussen een beetje akkoord en helemaal akkoord (of helemaal niet) zit een flinke gradatie. Je zou kunnen zeggen: hoera, nuance, maar voor dit soort tests is een simpele ‘ja’ of ‘neen’ (of ‘eens’/’oneens’) veel helderder. Je kunt niet een beetje zwanger zijn. Je kunt het wel een beetje eens met iets zijn, maar dat werkt niet in een stemtest, die per definitie zwart/wit is.
Bij de Stemtest van VRT NWS/De Standaard, de moeder aller stemtests zou je kunnen stellen, kwam mijn eindresultaat neer op 78 procent Groen, 73% PVDA, 72% Vooruit, 55% Open Vld, 35% CD&V, 32% N-VA en 26% Vlaams Belang. Kijk, dat is een helder overzicht en zegt wellicht veel meer over mij dan de twee andere polls. Dat mijn standpunten toch nog voor een kwart overeenstemmen met een partij die ik verfoei, komt ongetwijfeld omdat die partij zogezegd economisch links heet te zijn. Zij liegt, ik niet.
Al 1,2 miljoen Vlamingen ontdekten hun ‘match’, orakelt hln.be. Dat kan beter, roepen ze bij VRT NWS: 1,75 miljoen keer (zelfs 2 miljoen als je er de versie voor Wallonië bijneemt). Dat kan niet, zeg ik. Je maakt mij niet wijs dat er respectievelijk 1,2 en 1,75 miljoen unieke Vlamingen deze tests hebben ingevuld. Dat zou neerkomen op 1 op 5 tot 1 op 3,5 Vlamingen. Zo geïnteresseerd is de Vlaming niet en ik wil ook niet geloven dat er veel Franstalige surfers eens wilden bekijken bij welke Vlaamse partij ze zouden uitkomen mochten ze hier moeten gaan stemmen. Heel veel mensen hebben de test dus twee keer of nog vaker ingevuld. Om na het wijzigen van een aantal antwoorden dan toch uit te komen bij hun preferentiële partij? Om de resultaten te ontregelen? Voor de lol? Het maakt eventuele totaalresultaten al dadelijk ongeloofwaardig. Ik wil niet weten hoeveel keer de test werd uitgevoerd, maar hoeveel individuele mensen een of meerdere invulrondes hebben gedaan. Kans is groot dat je op enkele honderdduizenden uitkomt, dat zou veel realistischer zijn. Of is de Vlaming geïnteresseerder in een stemtest, in feite een spelletje, dan in politiek zelf?
Nogmaals: ik heb de tests zelf gedaan en ik ben op zich wel blij dat ik niet bij een partij word geklasseerd waar ik weinig of geen affiniteit mee heb. Toch moet je dit zwaar relativeren. Als u écht wil weten wat uw partij (of alle partijen) denkt (denken) over bepaalde onderwerpen, moet u surfen naar hun site(s). Dat kost meer tijd, maar het zal een correcter beeld geven. Als u, daarentegen, écht wil weten welke partij(en) dezelfde visie heeft (hebben) als uzelf, kost dat nog net iets meer tijd. Maar het uiteindelijke resultaat van uw electorale zoektocht zal veel realistischer en geloofwaardiger zijn dan de match die de stemtesten u zullen voorhouden.
Doe de stemtest dus enkel als indicatie.
Doe de stemtest niet als u een volledig realistisch beeld wilt hebben van uzelf en de partij van uw voorkeur.
Doe de stemtest niet als u op zoek bent naar de partij die het beste bij u past. Dat vergt een grotere inspanning.
Ik mag hopen — zo naïef ben ik soms nog wel — dat toekomstige kiezers iets meer tijd zullen steken in hun belangrijke bijdrage tot de verkiezingsuitslag dan alleen maar wat stemtests invullen, al dan niet meerdere keren. De enige echte stemtest is op 9 juni. Al de rest is tijdverdrijf.
