Maandans

Ik mocht afgelopen vrijdag en vandaag voor een
journalistieke opdracht naar de Zoo van Antwerpen. ‘Mocht’, inderdaad, want na
de interviews kreeg ik de fijne kans om op mijn eentje deze plek te verkennen die
ooit, vele jaren terug, vertrouwd terrein was. Alsof je een jongetje van negen
helemaal alleen achterlaat in een winkel vol snoepgoed, zo voelde het aan.

Het was heel lang geleden dat ik de dierentuin
nog had bezocht. Het moet ergens jaren zeventig geweest zijn, toen een aantal
van die dieren nog spraken. Eind vorige eeuw ‘mocht’ ik ook nog eens een
rondleiding achter de schermen meemaken, dat wel, maar daar herinner ik me
alleen nog de ondraaglijke stank in sommige dierenverblijven van en mijn
ingebouwde angst voor reptielen waardoor ik op het eind in elkaar kromp toen
één van de verzorgers me heel even een compleet ongevaarlijk slang wilde laten
vasthouden.

Buiten enkele horden schoolkinderen was het
verdomd rustig zo rond het middaguur. De chimpansees lagen op hun rug of op hun
zij, één exemplaar zat met gekruiste armen naar de argeloze bezoeker te staren.
Beetje arrogant vond ik hem, mijn verre broer. Ook de gorilla’s hielden een
siësta. Eentje trommelde er even op de stoere borst, maar dat was meer voor de
show dan gemeend, vermoed ik.

Drie leeuwinnen sliepen op respectabele afstand
van de koning der dieren, die af en toe lui omhoog keek waar dat gesnater van
prille mensenkinderen vandaan kwam. Zijn hele lijf straalde ‘Laat me met rust,
ongedierte!’ uit. De kinderen snaterden vrolijk verder, want eindelijk zagen ze
die wezens die ze tot nog toe alleen maar kenden uit prentenboeken in
het echt.

Nergens merkte je dat er iets stond te
gebeuren vijftig kilometer verderop, waar Geert Bourgeois, ook een beetje een
koning in een biotoop waar wel eens op de borst geklopt wordt, in de coulissen
klaarstond met zijn Septemberverklaring, een plechtige tekst die nu eenmaal zo
heet omdat het die maand van het jaar is. Meer moet je er niet achter zoeken, geen herfstige gedachten over het vallen van de bladeren en zo.
De begroting is in evenwicht, hoera.
Het is hard tegen hard gegaan in de laatste uren en het is ook Hart tegen Hard
gegaan bij een aantal socio-culturele verenigingen die zich bedreigd voelen
door de besparingsdrang van de nieuwe regeringsploeg van geel, oranje en blauw.
Besparingsdrang staat niet in het woordenboek van de jaguar, die op zijn rug
lag te soezen. Paringsdrang evenmin, want het snelle dier zat alleen in een
kooi (en dus niet als een leeuw).

De nijlpaarden gingen kopje onder, maar dat
had verder niets te maken met een metafoor of een toekomstperspectief voor de
Vlaamse Gemeenschap, net zomin als dat de struisvogels de kop in het zand
staken om enige symboliek te benadrukken. Het was me allemaal wat te tam en op
dat punt valt dan weer wél een vergelijking te trekken met onze regionale en
federale politiek.

Ik mis bezieling, toekomstvisie,
dienstbaarheid aan de volledige bevolking (en niet alleen aan de vermogende happy few), tegenstrijdige debatten die
met open vizier worden gevoerd, en dat doe ik al vele jaren. Gouverner, ce n’est surtout pas prévoir
dezer dagen bij ons: het lijkt wel een stel rekenwonders dat zich te pletter amuseert
op het vijfjaarlijkse congres van boekhouders en die als enige taak voor
zichzelf zien weggelegd om de rekening te doen kloppen. Dat is een deel van hun
job, akkoord, maar het mag gerust iets meer zijn. Véél meer zijn. Politiek moet
de mensen aan het dromen zetten, hen hoop bieden waar dat kan en hen
waarschuwen voor moeilijke tijden waar dat moet. De politiek moet ervoor zorgen
dat werkelijk [iedereen inbegrepen] is, niet alleen als holle slogan. Politiek
moet ons aan het denken zetten, in beweging brengen, verantwoorde keuzes laten
maken. Als een sluitende begroting nog het enige doel is geworden, ook al omdat
het kortzichtige Europa dit genadeloos oplegt, dan liggen de enige verschillen
nog in kleine ideologische accenten die anders zijn bij een centrumrechtse dan
bij een centrumlinkse regering. En dan? Twee van de drie Vlaamse regeringspartijen zaten al in de vorige regering en de derde was in de eerste plaats niet welkom in de nieuwe bewindsploeg, waar zit dan het Grote Verschil? Wat willen deze dames en heren bereiken
tegen pakweg 2030, dat zou ik wel eens willen weten. Met kretologie als ‘de
kracht van verandering’, ‘goesting in de toekomst’ en ‘úw sociale welvaart’ ben
ik heel weinig.

Het was ondanks de siësta en de algemene
tamheid prettig om nog eens in de Zoo rond te lopen. Hopelijk houden onze
politici er ooit mee op om er een zootje van te maken.

Er was een oude krokodil als Johan Vande
Lanotte voor nodig om de grootste partij van het land op haar
verantwoordelijkheid te wijzen. “De N-VA moet de premier leveren”,
zei de professor, tevens nog altijd vice-premier en minister van Economische
Zaken, Consumentenzaken en de Noordzee in de regering van stilstaande zaken.

De logica dat ofwel de grootste partij, ofwel
de grootste politieke familie in het federaal Parlement de eerste minister moet
leveren, werd na de verkiezingen van 25 mei verlaten. Niet Bart De Wever of een
partijgenoot van hem wierp zich op als de gedoodverfde opvolger van Elio Di
Rupo, evenmin een liberaal van MR of Open VLD, maar wel Kris Peeters, nadat die
eerst een verlenging van zijn mandaat als Vlaams minister-president door de
neus geboord zag. Toen kwam de kwestie ‘Europees Commissaris’ op de agenda,
moest de CD&V een hartverscheurende keuze maken, waarna het premierschap
dan toch min of meer werd opgeëist door het Blauwe Fabriekje, al blijft het
zeer onduidelijk wie die functie-die-allang-geen-eretitel-meer-is zal opeisen.

Wie horen of lezen we elke dag wel iets lekken
over de formatie: onderhandelaars van de CD&V, Open VLD en MR. Wie zwijgt
er in alle talen? Vertegenwoordigers van de N-VA. Ongetwijfeld een bewuste
strategie, uitgedokterd in het nationale partijbureau (versta: in het hoofd van
BDW), maar tussen die afspraak maken en ze ook nog eens respecteren, ligt een
brede boulevard. De discipline die N-VA-toplui nu aan de dag leggen, is zelden
gezien in de vaderlandse politiek. Ze laten het gebekvecht over aan christen-democraten
en liberalen en blijven zelf schuilen in de luwte. Respect daarvoor.

Lukt het, dan krijgen we een federale regering
die heel veel sociaal-economische accenten zal leggen die zo uit het
partijprogramma van de Vlaams-nationalistische partij komen en kan er vijf jaar
stevig rechts geregeerd worden. Lukt het niet, dan kan N-VA de schuld leggen
bij de onwil en de geldingsdrang van Peeters, Beke, Michel, Reynders, Rutten of
De Block. Krijgen we op korte termijn nieuwe verkiezingen, dan kan N-VA alleen
maar groeien, als enige partij die niet openlijk met de postjes is bezig
geweest tijdens de regeringsonderhandelingen. Tel uit je winst.

Vreemd dat CD&V, Open VLD en MR dit
spelletje meespelen, alsof ze al blij zijn met het vooruitzicht dat ze mee in
een rechtse regering mogen stappen. Minder vreemd dat een slimme buitenstaander
hen daarop attendeert. Het zou nog vreemder zijn mocht N-VA de provocatie van
Vande Lanotte beantwoorden. Blijven zwijgen is de meest geschikte tactiek, maar
die is o zo moeilijk vol te houden in de praatgrage wereld van de politiek.
Honderdzestien dagen, dat lukt nog net, maar eens we richting tweehonderd gaan
zal dat veel moeilijker blijken.

Intussen klinkt de bijnaam ‘Zweedse coalitie’
steeds accurater. De huidige formatiegesprekken beginnen hoe langer hoe meer te
lijken op het ineenzetten van een Ikea-kast: het plannetje op papier deugt niet
echt, er komt al eens een hamer op een hand terecht, er wordt luidop gevloekt,
er ontbreken een paar schroeven en uiteindelijk ben je op weg om een kast in
elkaar te vijzen waarvan je je afvraagt hoe stevig die wel op zijn poten staat.

Het had iets aandoenlijks, zoals premier
Cameron, vicepremier Clegg en oppositieleider Miliband eergisteren, voor één
keer united in een poging om het
Koninkrijk bij elkaar te houden, de Schotse kiezer ervan probeerden te
overtuigen om volgende woensdag ‘nay’ te stemmen op het referendum, tegen de
onafhankelijkheid.

Het leken wel de weinig zorgzame ouders van
een rebellerende tienerzoon die onder druk van de sociale dienst (“Als je
hem blijft verwaarlozen, nemen we hem van je af!”) in paniek sloegen en de
puber alsnog aan de borst wilden drukken (“Hoe heet hij ook alweer, onze
rosse met dat vreemd accent?”). Benieuwd of de krokodillentranen van de
drie politici Mac in the Street kunnen overtuigen, nu recente peilingen
aanwijzen dat het ‘aye’-kamp op winst staat.

Even aandoenlijk is de manier waarop linkse
anti-nationalisten het Schotse onafhankelijkheidsstreven toejuichen. Omdat die
links georiënteerd is. Omdat Schotland altijd al een eigen karakter heeft
gehad, dat door het boze Londen systematisch en soms brutaal werd onderdrukt.
Omdat het de ultieme wraak van links op de erfenis van de Thatcher-jaren kan
worden.

Consequentie is een zeldzaam goed als het gaat
om politiek en ideologie. Ideeën die gisteren taboe waren, worden vandaag
gekoesterd, en omgekeerd. Wie gisteren nog een fervent internationalist was,
heeft vandaag sympathie voor onafhankelijkheidsbewegingen in Schotland,
Catalonië en Baskenland, omdat die een links regime zouden kunnen opleveren.
Hoe naïef en kortzichtig! Alsof in een onafhankelijk en links Schotland morgen
geen nieuwe populaire en populistische tendens kan opduiken die rechts is. Gaat
de linkse intelligentsia dan voor een hereniging met Engeland, Wales en
Noord-Ierland pleiten?

Wie pro-nationalistisch is, moet dan ook logischerwijze
de Schotse ja-politici steunen, niet omwille van hun specifieke standpunten,
maar omdat het tegemoet komt aan hun basiswens van beperktere regio’s en
kleinere entiteiten. Wie anti-nationalistisch is, moet normaal huiveren van die
Schotse vrijheidsdrang, ook al gaat het initiatief uit van partijen en politici
die veel progressiever zijn dan de regering in Londen.

Ach, Schotland, het heeft mijn sympathie.
Heerlijk vakantieoord, veel groen, gastvrije inwoners. Al versta je nauwelijks
wat ze zeggen, is dat monster van Loch Ness niet meer dan een urban legend, klinkt die doedelzak
ronduit verschrikkelijk en is die haggis niet te vreten. Maar goed, ze schonken
ons ook single malt, Celtic Glasgow, Jim Clark, Adam Smith, Sean Connery,
Jackie Stewart, Ewan McGregor, Gordon Ramsay, Rod Stewart en Billy Connolly. Scotland the brave.

Wat ook de uitslag wordt, het referendum wordt
belangrijker en spannender dan vorig jaar, toen de toestemming ervoor werd
gegeven en een datum geprikt, werd gedacht, zelfs door de fervente aanhangers
van de afsplitsing. En als de onafhankelijkheid er daadwerkelijk zou komen, wordt Schotland
een laboratorium waar Basken, Catalanen én Vlamingen met argusogen zullen naar
kijken.

Als internationalist hoop ik woensdag op een
meerderheid voor ‘nay’, ook al ben ik absoluut geen fan van de conservatieve
regering-Cameron en hebben de Schotten recht van spreken als het gaat over
jarenlange verwaarlozing en de neerbuigende houding van Londen.

Gezellig bij kaarslicht een spelletje Mens
Erger Je Niet spelen (de doos stond ergens op zolder stof te vergaren). Binnensmonds nondedju
mompelen omdat uw jongste zoon een vier smijt, waardoor hij uw reeds ver
gevorderde pion van het bord sodemietert. Vervolgens al wat luider miljaardemiljaar zeggen, omdat u slechts
een één gooit, net onvoldoende om uw volgend pionnetje in veiligheid te
brengen, waarna uw oudste dochter u van het bord knalt. Godverdegodver.

Ziet u het beeld al voor u? Komende winter zou
het wel eens realiteit kunnen worden, want door het tijdelijk stilleggen van de
reactoren in Doel 3 en 4 en Tihange 2 dreigt een ‘brown-out’. Dat is newspeak voor een ‘black-out’ die maar een paar uur duurt. Best mogelijk dat in de duistere maanden van het jaar
drie uur lang het licht uitgaat. Ja, ook bij u.

Vorig jaar alleen al vielen er achttien
incidenten te noteren in onze kerncentrales, las ik begin dit jaar. Dat Doel 4
nu op non-actief werd gezet, heeft te maken met sabotage. Prompt voerde De Morgen vandaag Anja Hermans nog eens
op, de activiste die zes jaar geleden meerdere keren was binnengedrongen in
Doel 4. Kernenergie veilig? Nou, denk daar nog maar eens over na.

Er is die wet van 31 januari 2003 (herinnert u
zich die paars-groene regering Verhofstadt I nog?) waarin de kernuitstap wordt
geregeld. Onder hoofstuk II, artikel 4, lezen we: “De nucleaire centrales
bestemd voor de industriële elektriciteitsproductie door de splijting van
kernbrandstoffen, worden gedesactiveerd op de volgende data en mogen vanaf dan
geen elektriciteit meer produceren”. Volgt een lijstje dat begint met Doel
1 (15 februari 2015) en eindigt met Tihange 1 (1 oktober 2025). Eind 2025 zou
er dus geen elektriciteit meer worden geproduceerd in de zeven bestaande kerncentrales,
althans dat was elf jaar geleden de bedoeling.

Inmiddels werd die kernuitstap herroepen. In
oktober 2009 ging de tijdelijke regering-Van Rompuy ermee akkoord om de drie oudste
reactoren een levensduur van vijftig jaar te gunnen in ruil voor het belasten van
de nucleaire rente (“het verschil tussen hetgeen effectief betaald wordt
aan een kernproducent en hetgeen hem zou moeten betaald worden”,
definieert Wikipedia). Een handjeklap-regeling waarbij de
elektriciteitsproducenten financieel wat moesten inleveren in ruil voor de ‘zekerheid’ dat
de centrales mochten open blijven tot 2059, zeg maar: Sint-Juttemis, of
daaromtrent.

We staan dus terug bij af. Of je nu voor of
tegen kernenergie bent (persoonlijk ben ik voorstander van alternatieve
energiebronnen en het zo snel mogelijk afbouwen van kernenergie), deze
discussie is te belangrijk om over te laten aan regeringen die sowieso altijd maar tijdelijk aan de macht zijn. Elke beslissing van de ene coalitie kan een paar
jaar later herroepen worden door de volgende, zoals we in dit geval hebben
gezien. Met als gevolg dat een maatschappelijk bijzonder belangrijke
problematiek wordt overgelaten aan de labiliteit van de kiezer (die wel eens
van mening durft veranderen) en de veranderende samenstelling van een
regeringsploeg (die niet vrij is van rancune en wraakzucht).

De discussie over onze energietoekomst mag je
niet overlaten aan toeval, democratische geplogenheden of de waan van de dag.
Daar wordt niemand beter van. En je krijgt vervelende toestanden zoals die ons
over vier maanden wellicht te wachten staan. Overbodige nepromantiek waarop
niemand zit te wachten. Nog slechter dan een slechte beslissing is géén
beslissing, waardoor alles blijft aanslepen. Het is een typisch euvel in onze
politiek en staat los van wie er nu al dan niet aan de macht is.

De wet van 2003 is er niet zomaar gekomen: ze
was het resultaat van jarenlange discussies, twijfelen, opnieuw proberen, weer
afvoeren, toch doordrukken in het parlement. Die wet had duidelijkheid kunnen scheppen (nogmaals: of je nu voor of
tegen kernenergie bent) en was democratisch legitiem. In de huidige
situatie is er alleen maar onduidelijkheid en onzekerheid.

Conclusie: sommige thema’s mag je niet aan de
kortzichtigheid van de dagjespolitiek overlaten. Je moet ze toevertrouwen aan
deskundigen met uiteenlopende standpunten, die een aantal duidelijke keuzemogelijkheden
op een rij zetten, waarna voor eens en voor altijd wordt beslist.

Als straks het licht uitgaat, hebben we dat te
danken aan gebrek aan krachtdadige besluitvorming, te veel invloed van
lobbyisten, te weinig toekomstvisie van bewindvoerders. Dat klinkt een beetje
als: het leven zoals het is, in onze vaderlandse politiek.

Vlaams minister-president Geert Bourgeois
heeft zijn vakantie (in Diksmuide?) moeten onderbreken. Deze namiddag moet hij,
samen met minister van Financiën en Begroting Turtelboom, in het Vlaams
Parlement tekst en uitleg komen geven bij de uitgelekte besparingsplannen van
de nieuwe Vlaamse regering. Die moest een gat van 8 miljard euro over de
komende vijf jaar dichtrijden en dat zal ten koste gaan van zowat iedereen,
behalve de middelgrote en grote ondernemingen, zo berekende De Morgen.

Minder geld voor de zorgsector, minder geld
voor het onderwijs, minder geld voor de culturele wereld, minder geld voor de
openbare omroep, geen gratis bussen meer voor senioren. ‘Snoeien om te
groeien’? Het sloganeske motto ‘Vertrouwen – Verbinden – Vooruitgaan’ is ver
weg. Het vertrouwen is bij een aantal kiezers ongetwijfeld nu al verdwenen, de
verbanddoos staat klaar en stilstaan wordt nu al beschouwd als toch een heel
klein beetje vooruitgang. Echternach als Vlaamse enclave.

Een gokje: Bourgeois en Turtelboom zullen
vandaag vooral om de hete brij heen draaien en weinig zeggen met veel woorden.
Een ander gokje: de vervelende cijfers werden gelekt door een ACW-, pardon, beweging.net-getrouweling uit de regeringsentourage, iemand die duidelijk
ongerust of ontevreden is over de verzamelde plannen van N-VA, CD&V en Open
VLD. Een laatste gokje: de regering krijgt het vertrouwen, de oppositie
schreeuwt moord en brand. Political business as usual.

Omdat een keynesiaanse aanpak in crisistijden
niet gebruikelijk is in dit land, zeker niet met een (centrum-)rechtse
coalitie, meer belastingen geen optie zijn met twee liberale partijen aan boord
en conservatieve regeringen altijd zullen opteren voor besparingen in plaats
van rekenen op meer inkomsten, zullen de besparingen doorgaan. Punt. Als er per
jaar 1,6 miljard euro tekort is – een gevolg van de zesde staatshervorming die
meer bevoegdheden geeft aan Vlaanderen, maar tegelijkertijd ook betekent dat de
Vlaamse regering nu niet alleen de lusten maar ook de lasten in de schoot
geworpen krijgt -, moet dat dus weggewerkt worden. Zo simpel is het. Dat heet begrotingslogica. En binnen een neo-liberale context – met hier en daar een flauw christen-democratisch accentje – zijn de vooropgestelde besparingsposten
eveneens logisch. Wat ons in Vlaanderen te wachten staat is een doorslagje van Reaganomics en Thatcherism, waarbij het sociale en het culturele ondergeschikt
worden gemaakt aan de economie. Je kan daar uren over doorbomen, in een hoekje
gaan zitten kniezen, krokodillentranen wenen, maar dat is nu eenmaal zo. Het is
de kiezer die dit mogelijk heeft gemaakt, in een democratie moet je dat
respecteren.

Ook al valt er veel te zeggen over gebroken
verkiezingsbeloften. Het 5-5-5-plan van Open VLD is intussen diep in één of
andere lade op het partijhoofdkwartier opgeborgen. Nog even in herinnering
brengen: tegen 2020 vijf procent minder overheidsbeslag, een lastenverlaging
van 5 miljard euro voor iederéén en een lastenverlaging van 5 miljard euro voor
wie anderen werk geeft, dat was het plan. Na de verkiezingen is 5-5-5 0-0-0 geworden. Hé, dat
gaat snel. Heeft u nog goesting in de toekomst?

Weet u nog waar de CD&V amper drie maanden
geleden mee uitpakte? Het 3D-plan: Duidelijk, Doelgericht, Duurzaam. Dertien
miljard euro voor wie het nodig heeft: gepensioneerden, zieken, armen, personen
met een handicap, kinderopvang. Het stond er echt, in die glanzende
partijbrochure. Plus nog eens 2,7 miljard euro investeren in o.m. scholen,
welzijn en mobiliteit. Sterker Vlaanderen, sterker land?

“Ontdek hier onze 25 verbintenissen”
staat er nog altijd te lezen op de website van de N-VA. Een kleine greep: ‘Een
warm en sociaal beleid’, ‘Een betaalbare gezondheidszorg’, ‘Welzijn door
welvaart’, ‘Beter wonen’, ‘Meer solidariteit’, ‘Een warm gezinsbeleid’, ‘Beter
onderwijs’, ‘Een verrassende cultuur’. Bekijk ook de tenenkrullende
begeleidende semi-spontane filmpjes nog eens. Láchen! Verandering voor
vooruitgang, maar voor wie?

Ach ja, beloften maken schuld. In de politiek
wordt dat vooral: beloften worden opgeborgen om tot de realiteit van de dag
over te stappen. Minder beloven zou onze politiek geloofwaardiger maken, net
als eerlijkere en duidelijke communicatie. Als je een rechts beleid voert, zeg
dat dan ook gewoon tegen de bevolking. Ja, ook u, CD&V!

Het worden vijf harde jaren voor de gemiddelde
Vlaming. Daar moeten we niet flauw over doen. Voor de linkse oppositie, sp.a en
Groen, verenigd in hun onverenigbaarheid, is deze geel-oranje-blauwe coalitie op
dit ogenblik niet meer of niet minder dan een cadeau. Want als de bevolking één ding erger vindt dan
gebroken beloften, dan is het inleveren en inboeten aan levenskwaliteit. Zelf
worstelen de (centrum-)linkse partijen ermee dat hun projecten ofwel te weinig
geloofwaardig zijn, ofwel te zwak in de markt werden gezet om voldoende kiezers
te overtuigen. Dan maar beter een oppositiekuur.

Neem over een maand of zo een peiling af en de
populariteit van de regeringspartijen zal al zijn afgenomen. Als dit beleid
vijf jaar aanhoudt (als de economische crisis blijft aanslepen kan je dat de
coalitie zelfs nauwelijks kwalijk nemen), dan zal het manna uit de hemel
nederdalen over de oppositie, in de vorm van rode bolletjes in het stemhokje.
Vlaanderen zal opschuiven naar links (ontevreden ACW’ers, de morrende
middenklasse, kleine ondernemers, de twijfelende massa) én naar rechts (de onafhankelijkheid zal immers
geen stap dichterbij zijn gekomen, een ander deel van die twijfelende massa).

Schrijf achter deze laatste voorspelling ook
maar: gokje.

“Wát?!”

Kris Peeters verslikte zich in zijn lauw
geworden koffie toen hij op het partijbureau te horen kreeg dat een
vooraanstaand econoom het idee van roterend premierschap ten berde had
gebracht.

“En welke onverlaat mag dat dan wel
geweest zijn?”

“Geert Roels”, zei Joke Schauvliege
snel.

“Geert Noels”, corrigeerde
voorzitter Beke voorzichtig.

“Wie denkt die Noels wel dat hij
is?”, fulmineerde het boegbeeld van de partij verder. “Stukske
econoom van mijn voeten!”

Peeters verfrommelde de recentste studie van
het Planbureau over de Belgische economie en smeet het papiertje als een
volleerd basketter naar de papiermand in de hoek. Rand, buiten.

“En wat denken jullie van dat voorstel,
beste vrienden?”

Er volgde een ongemakkelijke stilte. Peeters
keek rond en zag dat heel wat stoelen door de zomervakantie onbezet waren
gebleven. De kopstukken waren er wel. De voorzitter tokkelde nerveus iets in op zijn smartphone. Jo
Vandeurzen was verdiept in de lectuur van het document met alle namen op de
wachtlijsten, hij zat aan pagina 428, bij de F. Pieter De Crem speelde met een
plastic soldaatje op een zelfgebouwd slagveld van Lego. (Hij noemde het
StratLego en stond op het punt dat als merk te deponeren.) Servais
Verherstraeten maakte een selfie waarop hij een schaterlach imiteerde, maar
durfde niet hardop lachen om Peeters niet nog meer te bruuskeren. Koen Geens
leek aan iets diepzinnigs te denken, de handen in bidhouding, de ogen
halfgesloten. Hilde Crevits bladerde in een lijvig boek, ‘Onderwijs voor
Dummies’, en nam driftig notities.

“Awel Crevitske, wat vindt gij van dat
idee van die Noels?”

“Euh, ik was even niet aan ’t opletten,
Kris, ik ben efkes de weg kwijt?”

“Ge zijt de wegen al kwijt sinds de
Vlaamse regering is gevormd, Crevitske! Godvervlammens, sta ik hier weer
alleen, ja? Fijne vrienden zijn jullie. Wat denken ze wel, dat ik eerst mijn
stoel afgeef aan die grijze bonenstaak uit Izegem, dat ik dan braafkes moet
wachten tot na de vakantie van monsieur Michel-Snottebel om voort te
onderhandelen over de vorming van de federale regering en als het dan zover is,
dat ik al na anderhalf jaar of zo mag opkrassen als eerste minister? Wie gaat
er mij trouwens opvolgen? Hebben jullie daar al aan gedacht?”

Het bleef opnieuw pijnlijk stil. Zijn
partijgenoten wisten: als Peeters boos is, probeer dan niet in discussie te
gaan, zelfs niet om hem gelijk te geven. Hij bijt je neus af. En dan je
strot door. Kan ook in omgekeerde volgorde.

“Maggie Het Blok, misschien? Of
Michel-Snottebel zelf? Smallen Bart in hoogsteigen persoon? Hé? Hé???”

“Of Di-di-didier Rendiers?” stamelde
Joke Schauvliege.

(Deze
bijdrage verscheen woensdag op de site van knack.be. Vandaag wordt
sp.a-voorzitter Bruno Tobback hierover aan de tand gevoeld binnen zijn
eigen partij.)

Eén week
na de schande van Landen is de actie van burgemeester Debroux om een stel
woonwagenbewoners te verjagen door luide muziek op hen af te vuren, uit de
actualiteit verdrongen door MH17, Gaza en de aankondiging van enkele regeringen
in ons land. Het zou niet mogen zijn. Waarom is deze man nog altijd
burgemeester en lid van de sp.a?

Komkommertijd is niet meer wat het ooit
geweest is. Normaal zouden media en opiniemakers één week na de schandelijke
feiten een flink eind doorbomen over een sociaal-democratische burgemeester die
zigeuners probeerde te verjagen door een tweederangs DJ in te schakelen met een
geluidsinstallatie van 14.000 Watt en hits uit de onzalige jaren tachtig. Zijn
partij zou onder druk worden gezet om zich op zijn minst van de man te
distantiëren, hem best ook te royeren en zich te verontschuldigen tegenover de
woonwagenbewoners die in het landelijke Landen waren neergestreken.

Maar kijk, de komkommers liggen werkloos op
hun vaste plek in de supermarkt. Sinds die surrealistische woensdagochtend,
waarin ook nog eens een buurman de politie belde om iets te doen aan de
geluidsoverlast en SABAM liet weten dat er een gepeperde factuur zou volgen
voor een niet-aangevraagd evenement, werd er een vliegtuig neergeschoten boven
Oost-Oekraïne, startte Israël met een grondoffensief in Gaza, vierden we de
nationale feestdag, werden Waalse, Brusselse en Vlaamse regeringen gevormd en blijkt er een federale in de steigers te staan.

Neen, Gino Debroux zal zich die overvloed aan
overrompelende actualiteitsbijdragen niet beklagen. De man zat vorige woensdag
nog in een tv-studio, zich he-le-maal van geen kwaad bewust. Het leek hem wel
een origineel idee, zo met luide muziek en zo, en dan hoefde hij tenminste geen
geweld te gebruiken. Ja, hij had verwacht dat Landen en in navolging daarvan
heel Vlaanderen hem als een held zou onthalen, dat straalde hij uit, de man die
op 23 april, een maand voor de verkiezingen, had getweet: “Als ik verkozen
ben, wil ik min v sociale welvaart worden.” Of was ook dat een hoogst
origineel geintje?

Partijtoppers als Freya Van den Bossche, John
Crombez en Daniel Termont roerden zich onmiddellijk en uitten hun
verontwaardiging over de actie van de Landense burgemeester. Dé partijtop, tot
nader order Bruno Tobback, normaal de vleesgeworden verontwaardiging, liet
weten dat hij “begrip” had “voor de moeilijke situatie waarmee
hij (Gino Debroux) geconfronteerd
wordt”. Dezelfde man die een stel Aalsterse schepenen zonder pardon uit de
partij zette omdat ze zich iets te dicht tegen het rechtse stadsbestuur
aanschurkten, gaf niet thuis wanneer een andere partijgenoot alle principes van
de politieke welvoeglijkheid overtrad. Iets met twee maten en twee gewichten,
denk ik dan.

Terug naar de Twitteraccount van burgemeester
Debroux. Op 10 mei lezen we daar deze sarcastische noot: “N-VA en zijn
kiezers hebben 1 zaak gemeen. Achteraf zeggen ze “we hebben het zo niet
bedoeld””. Schrijft de man die ruim twee maanden later geen excuses
veil heeft voor een groep opgejaagde mensen die hij op een volstrekt
onmenselijke manier wilde verjagen van een bedrijventerrein waar ze zich nota
bene tegen betaling tijdelijk hadden gevestigd. Die “Ik heb het zo niet
bedoeld” zelf niet uit zijn strot krijgt. Die zichzelf in zijn diepste
dromen door zijn gemeente ziet zweven met de letter ‘S’ op zijn kloeke borst
geschilderd: Supergino! Die eigenlijk maar één geldig excuus kan inroepen: dat
Vlaanderen ondanks allerlei beloften nog altijd geen oplossing heeft gezocht om
woonwagenbewoners permanent en menswaardig op te vangen.

Kijk, als die woonwagenbewoners effectief
onwettig in Landen verbleven en er ook nog eens bewijs was van overlast door
hun aanwezigheid, dan had de burgemeester, als hoofd van de politie, alle recht
om op te treden, dat schreef ik eerder al op deze plek. Eerst onderhandelen en indien dat niets oploste er de politie
bij roepen om de ongenode gasten desnoods manu militari te verwijderen. Dat is
zijn recht, ja, zelfs zijn plicht tegenover zijn bevolking. Luide muziek op hen
afvuren was echter wansmakelijk. Dat doe je niet met mensen. En bij uitbreiding
zelfs niet met andere levende wezens.

Ondertussen is DJ Jos de ster van Vlaanderen
aan het worden. Uitgebreid geïnterviewd in alle kranten (u moet het
vraaggesprek in De Morgen van
afgelopen weekend eens opzoeken, dichter bij ‘In de Gloria’ kom je niet in het
echte leven!), gevraagd als platenruiter op een feest van de
zigeunergemeenschap, gefêteerd door liefhebbers van schmalz en kitsch, eregast
op de Gentse Feesten. De man beleeft zijn “Fifteen minutes of fame”,
wat evenveel zegt over hem (iemand die in de verste verte niet beseft wat hij
aangericht heeft en voor welke kar hij zich heeft laten spannen) én over dit
Leuke Land, waar goed fatsoen soms ver zoek is. Dat DJ Jos straks op de Gentse
Feesten luid zal worden toegejuicht, in de heimat van één van de hevigste
tegenstemmen in de affaire-Landen, burgemeester Termont, is ook vintage ‘In de Gloria’. Welkom in
Absurdistan!

***

Eén week later is Gino Debroux zich nog altijd
van geen kwaad bewust, heeft hij zich nog altijd niet verontschuldigd, is hij
nog altijd burgemeester van Landen en mag hij nog altijd zijn lidkaart van sp.a
behouden. Ach ja, domheid en arrogantie gaan soms hand in hand en zijn stadsgenoten
zullen hem wellicht op handen blijven dragen, maar dat zijn partij hem nog
altijd niet heeft op het matje geroepen, laat staan uitgesloten, bewijst dat de
sp.a echt niet meer weet van welk hout pijlen maken. Ze koestert liever een van
de weinige overblijvende rode vlekken in het Vlaamse politieke landschap, dan
consequent aan politiek te doen, met respect voor de heilige principes van de
socialistische beweging. Waar is de partij die op papier opkomt voor de
zwakkeren in de samenleving, vierkant tegen racisme gekant is en solidariteit
vooropstelt nu?

Bruno Tobback is de weg kwijt en is te
zelfingenomen om te durven vragen waarheen hij moet. Hij zit nu op hetzelfde
niveau van de N-VA-top, die meer dan vier weken na de infame “Er bestaan
geen minderwaardige jobs, alleen minderwaardige mensen”-uitspraak van het
bejaarde Gentse gemeenteraadslid Guido Meersschaut nog altijd geen afstand nam
van diens ziekelijke woorden.

***

Op het bal van de Politieke Wansmaak legde DJ
Jos nog een plaatje op. “We are the Sultans, we are the Sultans of
Swing”. De dansvloer liep gauw vol.

Minder dan twee maanden na de verkiezingen
lijken alle puzzels gelegd. Na de vorming van regeringen in Duitstalig en
Franstalig België en het Brussels Gewest werden één dag na de nationale
feestdag ook Vlaamse en federale coalities aangekondigd. Helemaal rond is het
federaal nog niet: iets met laatste loodjes en zo, maar het komt wel goed.

Dat is opmerkelijk. In plaats van 541 dagen
onderhandelen over het samenstellen van een al bij al krakkemikkige regering
met een minderheid aan Vlaamse kant zou het nu wellicht lukken na iets meer dan zestig
dagen. Dat wijst op verantwoordelijkheidszin bij onze bestuurders en op een
sterke wil om het politieke landschap flink door elkaar te schudden. ‘De kracht
van verandering’, dan toch.

Neen, het worden niet mijn voorkeurregeringen,
verre van. In mijn achteruitkijkspiegel doemen beelden van de onzalige jaren
tachtig op, met een streng rechts beleid en beleidsaccenten die absoluut de mijne niet zijn. Zo gaat dat in het leven. Ik doe echter niet mee aan het huilen
met de linkse wolven in het bos, die de verrechtsing veroordelen en die nu al
stevige oppositie (sp.a, Groen) voorspellen en een hete herfst (ABVV)
aankondigen. Niet alle ‘linkse’ politici bezitten de wijsheid van de intussen
gelouterde politica die Freya Van den Bossche op haar 39ste is geworden.

Zij tweette gisteren: “Laten we rustig
zien wat er in het regeerakkoord staat en dan reageren. Ik weet wel: rechts is
rechts. Maar kritiek moet ergens over gaan.” Voilà, zo hoort het. Al kreeg
Van den Bossche na deze bijzonder gematigde opmerking opnieuw ranzig rechts
over zich heen, die zelfs in deze rustige boodschap kritiek op met name N-VA
lazen. Begrijpend lezen is aan velen niet besteed.

Ik zal de regeerakkoorden niet met volle
goesting lezen. Ik kijk niet uit naar een rechts beleid. Ik huiver voor
de gedachte dat sociale voorzieningen onder druk zullen komen te staan. Ik zit
niet te wachten op neo-liberale accenten met hier en daar een
christen-democratische toets. Ik denk liever niet aan het nieuwe feit dat deze
coalities vijf jaar ononderbroken aan de macht zullen zijn.

Maar hé, wie ben ik? Ik ben maar één van de
miljoenen kiezers en op 25 mei is gebleken dat Vlaanderen rechts en
conservatief stemt. Dat kan je betreuren (dat doe ik ook!), je kan de kiezer dom noemen (zelfs daar valt wat voor te zeggen), maar je kan niet
beweren dat de op til zijnde coalities ondemocratisch zijn, tenzij je in
Wallonië woont en het kamikazegedrag van de MR, die één op vier Walen vertegenwoordigt, maar niets vindt. Die partij
speelt alles of niets: do or die. De
dood of de gladiolen.

Ja, je kan wat opmerkingen in de marge maken
over dure eden die niets meer voorstellen. Als de partijen die eind deze week
de Vlaamse regering zullen vormen consequent zijn, krijgt Antwerpen binnenkort
een brug, een tunnel en een overkapte ring
met 28 rijvakken. Of helemaal niets. In de praktijk zal het anders
lopen: de Open VLD maakt haar zoveelste bocht in het Oosterweeldossier in ruil
voor enkele postjes en het nakomen van die andere belofte, dat de partij overal
of nergens zou meeregeren. Die principiële eis weegt veel zwaarder door dan
inhoudelijke standpunten. Goed om weten. Net zoals het goed om weten is, dat de liberale partijen hun fundamentele wantrouwen in het nationalisme in het algemeen en Bart De Wever in het bijzonder eventjes parkeren.

De N-VA offert het confederalisme op, nadat
het eerder al de onafhankelijkheid in het diepvriesvak had gestopt, en laat het
leiden van de federale regering over aan ‘vriend’-Peeters. Vlaanderen krijgt
wel voor het eerst een Vlaams-nationalistische minister-president en de
Nieuw-Vlaams Alliantie zal op handen worden gedragen door ondernemend
Vlaanderen omwille van het sociaal-economische beleid dat zal worden gevoerd. De
CD&V schuift op van het midden naar het bed naar rechts, waar het al druk
bevolkt is, maar die partij is het van oudsher gewend om machtsspelletjes te spelen.

Minder stoere en ‘onwrikbare’ beloften doen,
zou de geloofwaardigheid van onze politici ten goede komen. Dan hoeven ze
nadien niet telkens weer terug te krabbelen. Voor de rest wacht ik af, weinig
hoopvol, maar in het volle besef dat onze toekomstige regeringen volstrekt
legitiem en democratisch verantwoord zijn. Zoals ze in Gent zeggen: Nie neute, nie pleuje. En uiteraard zal
ik een kritische observator blijven langs de zijlijn, consequent wijzend op
inconsequenties, of wat dacht u wel?