De ploat blêft hange
De Zwitsers-Amerikaanse psychiater Elisabeth Kübler-Ross
ontwikkelde in On Death and Dying, een baanbrekende studie uit 1969 over haar
werk met terminale patiënten, de theorie dat er vijf fasen van rouwverwerking
zijn. Eerst is er ontkenning (denial),
een afweermechanisme om de waarheid volledig af te wijzen. Daarna volgt woede (anger), omdat men iets onrechtvaardig
vindt. Fase 3 is onderhandelen (bargaining):
je probeert de dood uit te stellen, nieuwe doelen te stellen, de aandacht af te
leiden van het probleem.
De volgende stap is depressie (depression). De patiënt aanvaardt het onvermijdelijke, maar
daardoor voelt hij zich eenzaam en machteloos. Tenslotte is er aanvaarding (acceptance), de vijfde en laatste fase.
Het hoeft overigens niet allemaal zo dramatisch te zijn als de dood. Je kunt
die vijf fasen net zo goed doorlopen wanneer je de lettertjes op deze pagina niet
meer kunt lezen zonder waas voor de ogen. Eerst ontken je dat er wat aan de
hand is, maar uiteindelijk aanvaard je in fase vijf toch dat je een leesbril
zult moeten opzetten.
Ook in onze politiek kun je Kübler-Ross toepassen. De
opeenvolgende aardverschuivingen die de N-VA heeft veroorzaakt, verleidden de
andere partijen aanvankelijk tot ‘ontkenning’: ‘Het kan toch niet waar zijn!
Dit is ongetwijfeld eenmalig!’ Na de gemeenteraadsverkiezingen hebben ze intussen
de fase van de ‘woede’ bereikt. Aanvaarding is nog veraf, eerst moeten we nog
langs onderhandelen en depressie passeren.
Geschiedenis herhaalt
zich
De geschiedenis herhaalt zich. Googelen helpt je niet echt
om te weten te komen van wie die vaak gebruikte uitspraak origineel afkomstig
is. Je wordt richting Marx en Hegel gestuurd, maar bij hen vind je alleen
variaties en afgeleiden. Volgens Wikipedia dateert de uitspraak van halfweg de
negentiende eeuw, maar is de inspirator anoniem gebleven.
De geschiedenis herhaalt zich, dus. Toen het Vlaams Blok
zijn grote doorbraak kende bij de verkiezingen van 24 november 1991, doopten de
andere partijen, SP en Agalev voorop, die dag om tot “Zwarte Zondag”. De
verkiezingsoverwinning van N-VA bij de gemeente- en provincieraadsverkiezingen
van 14 oktober 2012 werd door N-VA-voorzitter Bart De Wever zelf omschreven als
“Zwart-gele Zondag”.
In 1991 ontstond er spontaan een anti-racistische groepering
die zich Charta 91 noemde en werd, onder impuls van Agalev-topman Jos Geysels,
toen fractieleider in de Vlaamse Raad, een “cordon sanitaire” rond het Blok
geweven. Dat “cordon” werd toegejuicht én bekritiseerd, maar wordt tot op de dag
van vandaag gerespecteerd. Vlaams Blok/Belang werd nooit uitgenodigd om
coalities te vormen. (Al was het recent even spannend in Denderleeuw, waar VB
mogelijk gedoogsteun zou gaan verlenen aan een minderheidscollege van N-VA en CD&V. Door tussenkomst van afscheidnemend gouverneur Denys werd dit scenario afgewend en werd OpenVLD aan de coalitie toegevoegd.)
De oorsprong van het “cordon” was respectabel en zat hem in
het afschermen van de democratie: Vlaams Blok was immers een partij wiens
standpunten in vele gevallen haaks stonden op die democratie. Een
anti-democratische partij die van de democratie gebruik wilde maken om een
Vlaamse dictatuur te installeren, zo kon je de vrees van de progressieve
beweging samenvatten. En dus moest de democratie verdedigd worden tegen racistische
en fascistoïde elementen, zoals het niet aanvaarden van de Universele
Verklaring van de Rechten van de Mens en het 70-puntenplan om ‘vreemdelingen’
terug te sturen.
Vandaag is de grootste partij in Vlaanderen er opnieuw één
die de onafhankelijkheid van dit landsgedeelte vooraan in de statuten heeft
verankerd. De overwinning van N-VA was eclatant en voor de andere partijen
degoûtant en ronduit gênant. Maar dat mag geen reden zijn om Bart De Wever en
de zijnen in dezelfde hoek te drummen als Dillen, Dewinter, Annemans & co
destijds, laat staan dat een nieuw “cordon sanitaire” zich opdringt. Elke
kritiek op N-VA wordt trouwens door BDW aangegrepen om te tieren dat de andere
partijen bezig zijn een “cordon” rond zijn partij te leggen.
De N-VA is wél een democratische partij. Zelfs als je het
met haar principes niet eens bent, moet je haar respecteren en de kans bieden
om mee te besturen daar waar zich dat opdringt. Je kan iets zeggen over de
organisatie van onze verkiezingen (in mijn volgende bijdrage zal ik het over de
stemplicht hebben), maar je mag niet de spelregels wijzigen tijdens de
wedstrijd en je mag zeker niet achteraf de uitslag proberen te manipuleren.
Val De Wever aan met
argumenten
Een varkenskop op de oprit van Bart De Wever droppen, was
beneden alle peil. Een vers gepensioneerde topman van ACOD-Spoor die vond dat
De Wever niet aan politiek zou mogen doen en vervolgens op zijn Facebook-pagina
orakelde dat er ‘een grote leider met racistische (anti Waalse) principes (is)
opgestaan’ vergaloppeerde zich verschrikkelijk. Hij schreef ook nog: ‘De Walen
van nu lijken wel de joden van destijds.’ Dat was geen historische vergelijking,
maar een hysterische. Om in zijn eigen werksfeer te blijven: Jos Digneffe, de
zelfbenoemde ‘Locomotief van Limburg’, was helemaal ontspoord. Vrijheid van
meningsuiting is een belangrijk uitgangspunt, maar een beetje zelfrelativering
en nuance zou op zijn plaats geweest zijn.
In november was er het overbodige, maar flink in de media
uitgesmeerde pseudo-relletje rond het omdopen van het (Pieter) De Coninckplein tot
het Herman De Coninckplein. En als toemaatje was er de veelbesproken
kerstboodschap, waarin Albert II, al dan niet als handpop van premier Di Rupo,
verwees naar het populisme van de jaren ’30 en de N-VA dat eerst niet en daarna
wel als een provocatie beschouwde. De koning, het moreel kompas van ons land,
was iets teveel op het zuiden gericht, zoveel is duidelijk.
Al wie zich links en progressief noemt, zou goed moeten
nadenken voor ze N-VA en Bart De Wever blijven stigmatiseren zoals ze dat nu
proberen te doen. Ondanks zijn machtspositie in Vlaanderen houdt De Wever van
de underdog-positie. Als je zo iemand fysiek bedreigt of om de oren slaat met
onzinnige en zelfs wansmakelijke historische vergelijkingen, zal dit zijn
populariteit alleen maar versterken, want de Vlaming houdt nu eenmaal van
underdogs. Wie haat zaait tegen De Wever, zal alleen maar nieuwe
verkiezingsoverwinningen van N-VA oogsten. Ook dat bewijst de geschiedenis
herhaaldelijk.
Het is zinloos en dom om het éénentwintig jaar oude,
bestofte scenario om het Blok af te stoppen van onder de mottenballen te halen
en vervolgens op de repeat-knop te
drukken. Je moet De Wever niet aanvallen op zijn persoon, maar op zijn
argumenten. It’s the content, stupids!
Hou de discussie inhoudelijk, in het volle besef dat de man een uitstekend debater is en je onder tafel kan praten.
En vooral: kom met een eigen verhaal als alternatief voor het separatistisch,
anti-Waals, anti-syndicalistisch en ongenuanceerd pro-werkgevers discours van
de man en zijn partij.
Tenzij de hoogmoed zich meester maakt van BDW en N-VA.
Recente gebeurtenissen zoals het abrupte afschaffen van de Antwerpse
stadsslogan, het bewust verkeerd hangen van de Vlaamse vlag in Brasschaat of
een gouverneur laten benoemen buiten de normale overlegstructuur om, wijzen
daar alleszins op.
Positief alternatief
Links moet dringend rechtsomkeer maken in zijn retoriek. In
herhaling vallen zal alleen maar tot meer nederlagen, grotere frustratie en
uiteindelijk zelfvernietiging leiden. Die plaat is al grijsgedraaid. Dus: ‘Zet
die ploat af, want ze blêft hange!’. Creëer een positief alternatief voor het
huidige rechtse klimaat: niet door zonder na te denken in te hakken op rechts,
niet door de maatschappijkritiek van (centrum)rechtse partijen te negeren, niet
door blind te blijven voor de problemen van de multiculturele samenleving, maar
wel door een coherent en consequent verhaal op te bouwen. Dat vergt
ongetwijfeld tijd, tijd die je beter niet verliest door in het wilde weg te
slaan. Mei 2014 komt er snel aan.
‘De geschiedenis herhaalt zich, eerst als tragedie, dan als
klucht.’ Die is wel van Karl Marx.
