Bekentenis: ik heb maandagavond twee zoenen
gekregen van Angeline Flor Pua. Eentje, omdat ik haar na de opname van de
talkshow Van Gils & gasten een
klein aandenken van de redactie meegaf, en nog eentje bij het afscheid. Tijdens
het gesprek was ze aangedaan toen we een paar racistische reacties lieten zien,
die na haar uitverkiezing op de sociale media werden losgelaten. Ranzig
Vlaanderen kon het niet appreciëren dat een jonge vrouw met Filipijnse roots
een Belgisch kroontje op haar hoofd mocht zetten, ook al is ze dan geboren in
Wilrijk, woont ze al een poos in Borgerhout en spreekt ze beter Nederlands dan
de doorsnee Vlaming.
***
Maandag om 17u22 zette De Morgen een artikel online met als titel “Zeg niet te snel
‘arm Vlaanderen’: toch geen ‘stortvloed’ aan racistische reacties na Miss België-verkiezing?”
Conclusie na een beetje nattevingerjournalistiek: er is niet zoveel aan de hand.
Meer steuntweets – ook uit de politiek – dan haatboodschappen, moeten we weten.
“Nobele voornemens, maar wel gebaseerd op een klein aantal problematische
berichten op Twitter en Facebook. Op de officiële Facebook-pagina van Miss
Belgium staan, naast veel steunbetuigingen, enkele xenofobe berichten.” En
nog, over de reacties op hln.be: “Het aantal racistische commentaren zou
zich beperken tot een handvol.”
Máár, en dat staat vreemd genoeg ook in
hetzelfde stuk: “Er duiken (op het
ogenblik van de bekendmaking dat Angeline Flor Pua de Miss België is, fvl)
enkele haatdragende boodschappen op, die nu vrijwel allemaal zijn verwijderd of
onzichtbaar zijn gemaakt.” Mijn klomp, die sowieso al van glas is, brak
een beetje toen ik dat las. Als die ‘haatdragende boodschappen’ verwijderd
zijn, kan je toch onmogelijk concluderen hoeveel (of: hoe weinig) racistische
en xenofobe reacties er zijn geweest? Heel wat snelle, racistische reacties
zullen na de hevige tegenreacties wel verwijderd zijn, neen? En wat met de
reacties van mensen die niet op actief zijn op de sociale media en die zich aan
de echte toog eens goed hebben laten gaan over dit onderwerp? Niet iedereen zit
op de sociale media (iets wat de traditionele media weleens durven te vergeten).
Het was de verdienste van twitteraar-jurist
Matthias Dobbelaere (@deJuristen) om een collage te maken van de eerste
reacties. Wat daarbij opviel: de meeste racistische reacties vallen grosso modo
tussen 22u57 en 23u25 te situeren, onmiddellijk na de bekendmaking van de
winnares. Hieronder, voor wie een sterke maag heeft, een overzichtje,
taalfouten inbegrepen. (Wat ik overigens mis in het overzicht is een ‘good old’ ‘spleetoog’, maar dat zal wel
aan mij liggen.) De positieve reacties – en dan vooral de hart-onder-de-riem-boodschappen
– dateren van later, meestal de volgende dag(en). Racisme is dus spontaner dan
antiracisme. Haat is sneller dan steun. Het is maar een vaststelling.
Andere vaststelling: aan de voornamen te zien,
zijn er veel jonge mensen die een probleem hebben met een Miss België met een
kleurtje en een niet zo Vlaamse familienaam. Daar kijk ik een beetje van op. Ik
dacht dat racisme en xenofobie vooral bij oudere generaties zat, die hun
straten letterlijk hebben zien ‘verkleuren’. Het slechte karakter in mij dacht
bij momenten: racisme zal wel geleidelijk aan uitsterven met een deel van het
kiespubliek. Hoe naïef kon ik zijn? Racisme en xenofobie zijn van alle tijden
en zullen dat ook blijven. Xenofobie zit zelfs diep in ons, het dateert uit de
tijd dat we nog in een primitieve bontjas en met een speer rondliepen, beducht
voor elk onbekend gezicht dat we tegenkwamen. We zijn vanbinnen jager-verzamelaars
gebleven.
***
Bij de Vlaamse verkiezingen van 13 juni 2004
behaalde een partij die zeven weken eerder veroordeeld was vanwege
verschillende inbreuken op de wet van 1981 ’tot bestraffing van bepaalde door
racisme of xenofobie ingegeven daden’ 24,15 procent van de stemmen. Een op vier
Vlamingen stemden toen op het Vlaams Blok, dat pas een paar maanden later van
naam zou veranderen. Bij de federale verkiezingen van 2007 kwam Vlaams Belang
uit op 19 procent, ongeveer een op vijf.
Zijn dat allemaal hardcore racisten? Neen,
maar ze verklaarden zich wel akkoord met een partij die het 70-puntenprogramma
had bedacht en waarvan sommige boegbeelden herhaaldelijk de racistische trom
beroeren. Dan ben je ofwel zéér naïef, ofwel onwaarschijnlijk slecht geïnformeerd,
ofwel een onverbeterlijke je-m’en-foutist, ofwel – wat ik vermoed – xenofoob.
Je hebt angst voor alles wat ‘uit den vreemde’ komt en je projecteert je eigen
problemen op nieuwkomers in de samenleving. Eigen
volk eerst, jawel. Dat betekent niet altijd dat je anderen haat of minacht
vanwege hun andere huidskleur, maar wel dat je niet-inclusief denkt.
***
Ik ben lang niet zo optimistisch als diegenen
die nu roepen dat de racisten dadelijk gecounterd werden en dat de tegenstem
tegenwoordig even luid klinkt. Anderen zeggen dan weer dat je niet altijd
‘Racisme!’ moet roepen, omdat je dan het échte racisme gaat onderbelichten,
alsof er zoiets zou bestaan als racisme light.
Racisme is geen relatief probleem. Daarom is dé Vlaming nog geen racist, maar
een significant aantal Vlamingen is dat wel, en ze zijn alleszins met een pak
meer dan de dansende moslims die in het straatbeeld opdoemen na een
terroristische aanslag.
Voor xenofobie heb ik nog enig begrip: je zult
maar in een buurt wonen waar in de loop van de jaren veel migranten zijn komen wonen
en waar politici geen stap meer zetten. Die mensen zijn aan hun lot
overgelaten, er is bij wijze van spreken een cordon sanitaire rond hen
getrokken, in plaats van rond de partij waarvoor ze zijn gaan stemmen.
Integreren is een werkwoord, met twee dimensies: willen integreren en laten
integreren. Maar ook: begeleiden, ‘oud’ en ‘nieuw’ dichter bij elkaar brengen.
Dat kan, maar het kost moeite. Met name in Antwerpen heeft het hautaine
stadsbestuur dat aspect decennialang verwaarloosd. Genegeerd, zeg maar. Dat ze
het zelf maar oplossen, de ondankbare honden, zo dachten ze op ’t Schoon
Verdiep, dat toen nog rood kleurde.
Racisme valt altijd en overal af te keuren:
wie zijn eigen huidskleur en cultuur per definitie superieur acht, zit fout. Daar
hoef je geen breed maatschappelijk debat rond te organiseren. We moeten zowel
het fenomeen op zich als de mensen die dat fenomeen dragen blijven veroordelen.
Of dat nu in de vorm van rechtszaken moet gebeuren, of via het publieke forum,
maakt mij niet zoveel uit, maar elke uiting van racisme is er één te veel. In
die zin maakt het niet zoveel uit of er na de Miss België-verkiezing één, dertig,
honderd of duizenden reacties waren. Die ene, die dertig, die honderd of die
duizenden moeten we durven terechtwijzen. En dan is het goed dat mensen als
Matthias Dobbelaere zich geregeld vrijwillig in de beerput laten afzakken.
***
“Miss België van de frietchinees”
“Kom dit kan toch niet? Ale?”
“Hopelijk hebben ze gecheckt of het geen
ladyboy is”
“Vree Belgisch. Miss België. Mer
eigenlijk moete geen Belgische zijn he.”
“Miss België van de Frietchinees”
“Dat kan toch nooit een Belgische
zijn”
“Miss poepchinees”
“Allez een buitenlandse die wint en ze
wil direct toeterend rond het podium rijden”
“tis een chineeseke!! Schattig 🙂 maar
niet echt Belgisch…”‘
“Die naam, en uit Borgerroco, wat is daar
nu nog Belgisch aan”
“Om Miss BELGIË te worden moet je dus
duidelijk geen echte Belg zijn”
“En morgen komt bekend dat het een
transexuele is”
“Amai, ziet er erg Belgisch uit”
“Een miss uit #antwerpen uit een van die
containers in de haven?”
“Zijn we zeker dat het een miss is en
niet een mister?”
