I can’t
breathe. De zwarte man die in een stevige houdgreep
van een blanke politieagent op de grond lag, zei het wel tien keer in het nogal
knullig gefilmd beeldfragment. Toevallige voorbijgangers met een smartphone
zijn nu eenmaal geen geoefende cameralui. Maar ze zijn wel belangrijk genoeg om
een stukje hedendaagse, pijnlijke geschiedenis vast te leggen.
I can’t
breathe. Eric Garner, zo heette de corpulente zwarte
man die beschuldigd werd van illegale straatverkoop en die zich verbaal
verzette tegen zijn aanhouding. De wurggreep die de agent gebruikte om hem in
bedwang te houden is al een tijdje onwettelijk, vernamen we. Te riskant. Toch oordeelde een
‘grand jury’ op Staten Island, New York, dat de agressieve politieman vrijuit
mocht gaan. Hij had geen moord gepleegd, zeiden de professionele rechters, wat
mij trouwens een redelijke conclusie lijkt. Dat hij niet eens vervolgd wordt
wegens onopzettelijke doodslag, begrijp ik dan weer niet. Totaal niet.
I can’t
breathe. Je maakt mij niet wijs dat het toeval is dat het slachtoffer zwart was en de agent blank, ook al behoort die laatste tot een zeer gekleurd korps in een cosmopolitische grootstad.
Het is wel toeval dat er ondubbelzinnige opnamen bestaan van de kermende
Garner, die uiteindelijk overleed aan een hartstilstand na minutenlang naar
adem te hebben gehapt. Over de dood van Michael Brown in Ferguson, een voorstad
van St. Louis, kan je met wat slechte wil nog een boom opzetten over een
agressieve zwarte jongen en een zich bedreigd voelende politieagent die dan
voor alle zekerheid maar tien kogels afvuurde. Twijfel, voor de halfblinden dan.
Die twijfel is er niet op Staten Island. En toch moet die agent zich niet eens
verantwoorden voor een rechtbank.
***
‘Dictatuur van de minderheid’, zo riep premier
Michel gisterennamiddag nadat de oppositie de tumultueuze zitting in de Kamer van
Volksvertegenwoordigers met het nodige gedruis had verlaten.
‘Deze regering is een dictatuur’, overstemde madame Onkelinx – die van de partij van
de vorige eerste minister van wie we eveneens gisteren te weten waren gekomen
dat zijn uitstapje naar de Rode Duivels in Brazilië de gemeenschap een half
miljoen euro gekost had – al de anderen. Dictatuur is een woord dat tegenwoordig zo vaak
wordt gebruikt, dat het stilaan geen inhoud meer heeft.
’s Avonds werd Charles Michel met de nodige
egards en een staande ovatie onthaald op een bijeenkomst van VOKA in Antwerpen,
een thuiswedstrijd voor Bart De Wever, de man die door vele waarnemers
schaduwpremier wordt genoemd. Kwinkslag hier, grapje daar, uithaal naar de
ongenuanceerde oppositie ginds, inhakken op de media alhier, bijval gegarandeerd als
de zaal vol supporters van deze regering zit.
De polarisatie houdt maar niet op. De linkse
oppositie kan maar niet wennen aan het idee van een rechtse regering met een
neo-liberale agenda. De rechtse meerderheid kan maar niet wennen aan haar nieuwe
status van coalitie en de bijhorende verantwoordelijkheid om het land te leiden. Het arme
volk wordt gewurgd. We can’t breathe.
Wie gelooft die mensen nog, allemáál, bijna zonder uitzondering?
Intussen knipte de uitbater van de oudste Antwerpse
nachtwinkel, een man van buitenlandse origine, voor het oog van de draaiende
camera zijn lidkaart van de N-VA in twee. Te veel verandering ineens? Ik zou
nog begrijpen dat die man zich kwaad maakt omdat het Antwerpse stadsbestuur
álle nachtwinkels stigmatiseert en hen als ‘imagoverlagend’ omschrijft. Ik zou
ook nog goed kunnen verstaan dat hij liever geen 6.000 euro ophoest om een
nachtwinkel te beginnen en daarna telkens 1.500 euro per jaar (ook al vragen
andere steden al een tijdje zo’n jaarlijkse bijdrage). Ik begrijp al veel
minder dat deze meneer ooit N-VA gestemd heeft én een lidkaart van die partij
heeft gekocht. Lees dan toch statuten en partijprogramma, zou ik durven
suggereren. Veel van wat er dezer dagen beslist wordt, staat er al onverdekt in. Je mag
de N-VA veel verwijten, maar niet dat ze zoveel mogelijk van haar programma
probeert te realiseren.
Zouden er wel meer kiezers zijn die nu
twijfelen aan hun keuze voor verandering op 25 mei? Tja, eigen schuld dikke
bult dat ze nu “I can’t breathe”
zeggen. Geen compassie met domheid en kortzichtigheid, ook al zitten we nog
viereneenhalf jaar met dit beleid. De kiezer heeft beslist, dan moet hij
achteraf niet terugkrabbelen.
***
We can’t
breathe. Kijk naar de Verenigde Staten en zie wat
polarisatie met een samenleving doet. Daar kan zelfs een zwarte president niets
tegen verhelpen. Integendeel, de brave Obama poogt nu de hele discussie uit de
raciale context te rukkeen, uit vrees dat het écht uit de hand zal lopen, maar
dat is o zo doorzichtig. Amerika heeft nood aan een nieuwe Martin Luther King,
die met de kracht van het woord het racisme aanklaagt, overleg met de overheid
afdwingt en vreedzaam maar kordaat blijft ijveren voor grote veranderingen.
Iemand die het werk van King afmaakt, met andere woorden, in de hoop dat dat lukt voor hij zelf door een blanke psychopaat wordt afgemaakt.
Wij hebben nu kalmte nodig. En aanvaarding. De
Amerikaanse psychologe Elisabeth Kübler-Ross herkende vijfenveertig jaar
geleden – een jaar na de moord op dokter King – in haar standaardwerk On Death and Dying vijf fasen van rouw:
ontkenning, onderhandelen, woede, depressie en aanvaarding. Als we die
toepassen op de verkiezingsuitslag en de daaropvolgende regeringsvormingen
zagen we bij de verzamelde oppositie ter linkerzijde al de fase van ontkenning
(“Het is niet waar!”), onderhandelen (de snelle vorming door PS en
CdH van een Waalse regering, het proberen isoleren van de CD&V tijdens de formatiegesprekken,
het dreigen met acties) en woede (betoging, stakingen, geruzie in het
parlement). Na de grote staking van 15 december zullen we aan verdriet en
depressie toe zijn (“Moet dit echt nog tot in 2019 duren?”), de
aanvaarding zal – schat ik – pas over een jaar of zo volgen.
Het is wat het is. De regeringen-Michel en
-Bourgeois zijn legitieme regeringen, die ik weliswaar persoonlijk tot aan de
volgende parlementsverkiezingen zal vervloeken en waar ik, puur op basis van de
inhoud van hun beslissingen (en, ja, ik geef toe, geregeld ook op de manier
waarop ze stuntelig of arrogant communiceren), zal over blijven schrijven, maar
ik heb wel al aanvaard dat dit mijn
regeringen zijn. Ook al beneemt hun visie, of het gebrek daaraan, mij soms de
adem. Vertaald naar de oppositie houdt dit in: blijf argumenteren en stevige
kritiek voeren, maar doe dat in het halfrond, niet in de wandelgangen of in de
koffiekamer. Dat is theater. The duty of the opposition is to oppose, not to run away.
***
I can’t
breathe.
We can’t
breathe.
Laten we ermee ophouden elkaar in een
wurggreep te houden. Misschien moeten we de Serenity
Prayer van de Anonieme Alcoholisten uit het hoofd leren: “Geef ons de
moed om te aanvaarden wat we niet kunnen veranderen, de kracht om te veranderen
wat kan veranderd worden en de wijsheid om het ene van het andere te
onderscheiden”. Dat zou pas de kracht van verandering zijn.
