Woensdag zat ik bij Q-music voor een interview met Sven
Ornelis. Uiteraard kwam de anecdote uit 1988 opnieuw ter sprake, toen de
vijftienjarige Sven een briefje had gestuurd naar Sovjetleider Gorbatsjov om
hem aan te moedigen met zijn glasnost en perestrojka. De jonge Ornelis wilde
niet liever dan dat de Koude Oorlog zo snel mogelijk gedaan zou zijn. Een jaar
later mocht hij Gorbatsjov persoonlijk de hand schudden, nog wat later
implodeerde de Sovjet-Unie, werd de Muur in Berlijn gesloopt en schreven
voorbarige historici vuistdikke boeken onder ronkende titels als ‘Het einde van de
geschiedenis’. Fuck you, Yama,
schreef ik toen al over de blaaskaak Francis Fukuyama, maar dit geheel terzijde.
En kijk eens aan, de geschiedenis is helemaal niet
geëindigd, het kapitalisme heeft het niet gehaald (geen enkele ideologie,
trouwens) en de Koude Oorlog is weer helemaal terug. Met dank aan Vladimir
Poetin, de president-dictator van Rusland, die nog altijd droomt van een
hereniging van het machtige Sovjetrijk van weleer. De man dribbelt van het ene
prestigeproject naar het andere: de straten zuiveren van homo’s, de Olympische
Winterspelen van Sotsji en nu het herstellen van het regime van de behoorlijk Ruslandvriendelijke president Janoekovitsj in Oekraïne.
De dreiging van een burgeroorlog leek vorige week afgewend in Oekraïne,
onder meer na actieve tussenkomsten van Europese parlementariërs als Guy
Verhofstadt en dank zij de sterke interne oppositie binnen het land, maar Kiev herleefde
maar tijdelijk. Janoekovitsj werd met de nodige égards onthaald in Rostov en misschien binnenkort in Moskou (‘Hallo, ik ben
Viktor Janoekovitsj. Hallo, ik ben Edward Snowden.’, ik verzin maar even een
denkbeeldig gesprek in de coulissen van het Kremlin). Het was in Rostov dat hij gisteren een
persconferentie gaf om ‘zijn’ land opnieuw op te eisen. Zijn tijdelijke, objectieve bondgenoot Poetin knikte goedkeurend buiten beeld, al heeft die allicht persoonlijk grootsere plannen met Oekraïne.
Zoals al voorspeld was in de laatste week van de Spelen,
heeft Poetin gewacht tot na afloop van de peperdure winterparty in Sotsji om in
te grijpen in zijn buurland. Een indrukwekkende troepenmacht verzamelde aan de
Krim, een Oekraïens schiereiland in de Zwarte Zee en de Zee van Azov. Vandaag
kreeg Poetin van het Russische parlement de toestemming om effectief soldaten
op Oekraïense bodem in te zetten. Een formaliteit, want Poetin heeft dat
parlement in zijn binnenzak. Iedereen in Rusland is schatplichtig aan deze
dictator en wie dat niet is of wil zijn, wordt vervolgd en opgejaagd of
opgesloten (politieke tegenstanders, Pussy Riot, homo’s en lesbiennes).
De huidige toestand, voorlopig een patstelling en stevig spierballengerol,
wellicht heel binnenkort daadwerkelijk gevolgd door een militaire interventie, doet
heel sterk denken aan de ontvlambare situatie in de Bay of Pigs, ondertussen
bijna drieëneenvijftig jaar geleden. Toen vochten Kennedy en Chroestsjov een
gevaarlijk spelletje armworstelen uit, waarbij het risico op een Derde
Wereldoorlog heel even acuut leek. Vele jaren later heetten de protagonisten
Reagan en Brezjnev/Andropov/Tsjernenko (de Sovjetleiders stierven bij bosjes in
de eerste helft van de jaren tachtig). Pas met de komst van verlichte geest
Michail Gorbatsjov werd de lont uit het kruitvat gehaald.
Er passeerden heel wat hele en halve gekken aan beide kanten
van het Koude Oorlogsspectrum. Het verschil met vandaag is echter dat Poetin
een ronduit gevaarlijke gek is. Geen ideoloog, maar een ziekelijke combinatie
van een platte opportunist en een machtsgeile sociopaat. In het Witte Huis zit tegenwoordig
de eerder weifelende Obama, die gisteravond wel harde taal sprak, maar allicht
toch terughoudend zal zijn, mochten de Russische troepen straks Oekraïne binnenvallen en bezetten. De wereld mag opgelucht ademhalen dat de tandem Bush-Cheney
niet meer de baas is in Washington, D.C., anders zat je nu met een bijzonder
explosieve toestand. Ook de Europese Unie heeft te weinig tanden om terug te
bijten en houdt het bij wat amechtig geblaf.
Vladimir Poetin is momenteel veruit de gevaarlijkste
wereldleider. Er zijn misschien wel wredere potentaten terug te vinden in hun
luxueuze paleizen, maar die zijn vooral gericht op hun eigen land en hun eigen
bevolking. Poetin denkt ruimer, heeft heimwee naar de macht en pseudoglorie van
het oude Sovjetrijk. Daar word ik niet vrolijker van, zelfs een tikkeltje
ongerust, want zijn er wel mensen met gezond verstand in de entourage van de
Russische president, die hem ook durven afremmen wanneer dat nodig blijkt?
Koude Oorlog… Ook op dat vlak begint dit tijdsgewricht
steeds meer op die verfoeide jaren tachtig van de vorige eeuw te gelijken. Geen
prettig vooruitzicht.
