Socialistische Partij Anders. Daar staat die afkorting sp.a
voor, mocht u dat inmiddels vergeten zijn. Met als ondertitel: Sociaal
Progressief Alternatief. Het puntje tussen de ‘p’ en de ‘a’ staat er om geen
verwarring te zaaien met de gemeente en de bronwaterfabrikant Spa. (En dan
zeker niet met Spa Blauw!) Ja, reclamejongens denken aan alles en toenmalig
voorzitter Patrick Janssens had nu eenmaal een geschiedenis in het wereldje van
vlotte boys & girls die ons met z’n allen producten proberen op te solferen die
we niet echt nodig hebben, toen hij in 2001 vond dat SP te oubollig begon te
klinken.

Eigenlijk was die sp.a ook bedoeld om vooral niet te veel
Spa Rood te zijn. De Socialistische Partij, die al een jaar of veertig geleden
ophield met socialistisch zijn en dan maar koos voor het hol en ongevaarlijk
klinkende sociaal-democratisch, wilde zich meer in het midden van het bed
positioneren. Na tien jaar samen met de CVP geregeerd te hebben in de roomsrode
regeringen-Martens en Dehaene, was de partij nu de begeerde bruid geworden van de VLD,
het blauwe fabriekje van de bevlogen Guy Verhofstadt, die eindelijk de kans zag
om wraak te nemen op de partij die da joenk eind jaren tachtig op niet al te
katholieke wijze uit de regering had gesjareld. En, hopla, daar was paars
(eerst nog aangevuld met groen, vanaf 2003 zonder).

Janssens trok zich terug op zijn persoonlijke wingewest
Antwerpen, maar daar was opper-Teletubbie Steve Stevaert al, die voor een paar
jaar God in het volkshuis was, en die het socialisme vooral gezellig wilde maken.
Weer was het de bedoeling om zo weinig mogelijk mensen tegen het hoofd te
stoten, waardoor sp.a zich in het midden van het bed nog iets dichter aan schurkte
tegen de partner van het moment, zonder te merken dat de politieke matras in
het midden flink begon door te zakken.

Stevaert verdween en de zoektocht naar een nieuw elan begon.
sp.a bleef wel mee regeringen bevolken, omdat ze intussen zodanig onschuldig
was geworden dat niemand nog vreesde voor teveel ‘rode’ invloed én omdat de
grote Waalse broer PS incontournable
was en we in dit land nu eenmaal gebonden zijn aan symmetrische regeringen. Wat
sp.a echter niet doorhad, was dat de populariteit van de partij en haar
politiek personeel steeds verder afkalfde. De verkiezingen van 2010 waren al
een wake-up call, maar pas na de
gemeenteraadsverkiezingen van oktober vorig jaar maakte de wekker een irritant
rinkelend geluid. Hoog tijd om wakker te worden, als het al niet te laat was!

***
Voorzitter Bruno Tobback maakte direct na zijn aanstelling een weifelende
indruk. Ook hij begon met te benadrukken dat de sp.a zeker niemand kwaad wilde
doen. Maar de kiezer volgde niet en de militanten waren de vijftig tinten grijs
intussen meer dan beu. En dus verandert Tobback nu het geweer van schouders,
kondigt hij zonder pardon een ‘vadermoord’ aan (wat dat verder ook moge
betekenen) en wil hij de beginselverklaring drastisch bij schroeven. Versta:
opnieuw linkser en progressiever worden.

In juni moeten de leden van de sp.a de gewijzigde koers nog goedkeuren, maar het
vertrouwen is groot dat dat probleemloos zal geschieden. De sp.a van zoon
Tobback wil de fiscaliteit hervormen (meerwaardebelasting op aandelen, bijdrage
op vermogenswinst, multinationals moeten belastingen betalen), kwaliteitsvolle
jobs creëren aan menswaardige lonen (niet de Duitse oplossing met microlonen,
waardoor er wel meer mensen aan het werk zijn, maar de armoede niet
vermindert), groepsaankopen stimuleren en de oprichting van coöperaties
ondersteunen, de banken strenger controleren (onder meer door de bonussen te
beknotten) en diversiteit aanmoedigen.

Dat laatste leverde al onmiddellijk een mediatieke discussie
op, omdat dit een fameuze bocht was na het hoofddoekenverbod dat Patrick Janssens een paar
jaar geleden invoerde in Antwerpen. De sp.a van Tobback vindt nu dat
hoofddoeken achter de loketten wél moeten kunnen. Het is nu wachten op een
opiniestuk van Etienne Vermeersch om argumenten tegen deze versoepeling te
lezen; zelf vind ik dat ambtenaren in openbare functies er zo neutraal mogelijk
moeten uitzien. En ik blijf de verplichte hoofddoek onveranderlijk zien als onderdrukking van de islamitische vrouw.

Maar laten we die hoofddoek even terzijde leggen. Het gegeven
alleen al dat de sp.a een stuk back to
basics gaat, is een belangrijk feit. Uiteraard maakt de partij hier een
haarspeldbocht en vanzelfsprekend wordt deze koerswijziging ook ingegeven door
plat opportunisme, om te vermijden dat Groen en PVDA+ nog meer kiezers wegplukken op de linkerflank. Toch vind ik het een goede zaak dat een grijze partij
nu wat meer kleur krijgt.

In het Vlaamse politieke landschap werden een half jaar
geleden immers díe partijen beloond, die een duidelijk profiel hadden: N-VA, Groen en
PVDA+. De anderen, niet toevallig de ’traditionele’ partijen, nestelden zich in
de loop van de jaren te veel in het centrum, waardoor dat overbevolkt geraakte,
en de kiezer zich abrupt van hen af wentelde. (Ik maak even abstractie van
Vlaams Belang en LDD, die duidelijk over hun hoogtepunt heen zijn.)

Als de sp.a terug linkser en progressiever wordt, ja, zeg
maar: ‘socialistischer’, dan is dat sowieso goed voor het hele politieke
landschap. Los van partijpolitieke voorkeuren, moet je duidelijke programma’s
en standpunten toejuichen. Ons land heeft nood aan acht felgekleurde tinten,
zodat de verschillen genoeg opvallen.

***

Zullen de kiezers die de sp.a de jongste decennia de rug
toekeerden in 2014 terugkeren? Zal le
nouveau sp.a wervend genoeg zijn om nieuwe, jonge kiezers te verleiden om
het bolletje boven de lijst van Tobback & co rood in te kleuren? Dat is nog
maar de vraag, want zo simpel is het nu ook weer niet. Zoals de politieke
commentatoren Yves Desmet en Bart Brinckman het vandaag al opmerkten in
respectievelijk De Morgen en De Standaard is er in dit tijdsgewricht
ook nood aan politieke zwaargewichten; mannen en vrouwen met charisma, die een
moeilijke boodschap in een oneliner
kunnen verpakken en in een tweede zin hun politieke tegenstander neer meppen. Die heeft sp.a vooralsnog niet en de vraag is of ze die op veertien maanden tijd zullen vinden.

Maar dat gebrek aan populaire speerpunten was hoe dan ook
een probleem geweest, of sp.a zich nu centraler of linkser zou gepositioneerd
hebben. Ze heeft nu eenmaal geen Bart De Wever of Kris Peeters in huis. Dus moet ze het
van gedegenheid en een kristalheldere boodschap hebben.

Net op een moment dat
de N-VA haar uiterste best doet om zo vaag mogelijk over te komen in het
confederalisme-debat en de CD&V opteert voor het zweverige Innesto-gedoe, is
het verfrissend dat een andere Vlaamse partij net kiest voor een duidelijker
profiel. Als straks ook de OpenVLD zich herbront, kan de verkiezingscampagne toch
nog boeiend worden.