“Lijstjes brengen orde in de wereld,” zei filosoof Jean Paul Van Bendegem woensdag in De Morgen. “Ze veronderstellen een impliciete rangorde en pogen volledig te zijn. Alsof al de rest geen belang meer heeft.” Het artikel ging, u raadt het nooit, over lijstjes en waarom we ons daar zo graag mee bezig houden. De krant wilde in de eerste plaats de door haar lezers te kiezen ’21 strafste cultuurwerken van de 21ste eeuw’ promoten. Je kan in zeven categorieën telkens vijf favorieten aanvinken. Bij de series ontbrak het geweldige Billions (seizoen 5 loopt nu op Play van Telenet), dat ik heb dan meer even rechtgezet.
Ik was blij met dat artikel, omdat ik tot nog toe dacht ik dat aan een redelijk zeldzame afwijking leed. Niet dat er geen andere medemensen weleens een favoriete top 5 insturen of naar de zoveelste aller-tijdenlijst luisteren, dat wist ik al wel, maar ik vermoedde dat ik tot een hele kleine minderheid behoorde. Niet storen, ze zijn niet helemaal goed in hun hoofd! Dat soort mensen. Maar door de positieve commotie rond de #Historische100, een uitstekend initiatief van twitteraar Jeroen Verhelst (@jjverhels), vatte ik weer hoop. En nu zegt een slimme mens als Van Bendegem dat het oké is. “Het is ook een heel mooie manier om meteen met iemand anders af te toetsen of je dezelfde ideeën deelt. Dat vereenvoudigt de zaken, dan wordt het een kwestie van afvinken.”
“Een lijst maak je in de eerste plaats voor jezelf,” voegde radiomaker Stijn Van De Voorde daar nog aan toe. “Het is een handige manier om dingen te bewaren.” Ha, nu zijn we er. Maar daarover zo dadelijk meer. Eerst neem ik u kortstondig mee naar mijn jeugd, ergens in de vroege jaren 70. Enig kind, alle aandacht ging naar mij en als ik die aandacht beu was, deed ik iets op mijn privé-eilandje, rotverwend zonder dat u dat moet zien in termen van duizend frank zakgeld per weg (het was aanvankelijk twintig, ik moest vier weken sparen om een single te kunnen kopen): ik was nogal asociaal, eenzaam zonder dat het een psychologisch ziektebeeld hoefde te zijn.
Tijdens de zomermaanden — die in die tijd bij gebrek aan smartphone, sociale media, school en voetbal héél lang duurden — zat ik veel langer dan geestelijk gezond kan zijn in de caravan, eerst met een blocnote, later zelfs met een tikmachine. (Dat ik sneller dan de snelste secretaresse (m/v/x) kan tikken, heb ik daaraan te danken.) Ik maakte voorspellingen van de hitlijsten van de week nadien. De BRT Top 30, de top 20 in Humo, de Hilversum 3 Top 30, tot en met de Billboard Hot 100, waarvan de top 20 elke (toen nog) donderdag in Humo te lezen stond. Ik deed dat zó snel, dat ik soms vier weken en meer voorliep op de échte hitparades, en dan moest ik een week later corrigeren en vertrekken van de nieuwe realiteit. Ik liep zodanig ver voor dat ik zelfs titels van songs begon te verzinnen. Dan stonden Mud, Slade of Will Tura plots genoteerd met een onbestaand nummer.
Volgende, logische, stap was om niet alleen titels van songs maar ook uitvoerders te beginnen verzinnen. De feiten zijn verjaard en er zijn geen sporen van bijgehouden, dus herinner ik me er niet alle details meer van, maar ik weet nog wel dat de rockband Gletsjer het behoorlijk goed deed bij mij: Don’t shoot me, een denkbeeldig nummer dat schatplichtig was aan het betere schreeuwwerk van Noddy Holder, heeft zeker de top 5 gehaald. De groepsnaam Gletsjer heeft het in de grauwe werkelijkheid nooit gehaald. Glacier wel, vind ik al googelend terug, twee keer zelfs, maar dat was ná mijn lijstjestijd. De eerste Glacier was een heavymetalband uit de Amerikaanse staat Oregon, goed voor drie singles en één EP. De tweede Glacier was een ‘visual kei rock’-groep (we leren bij) uit Okinawa, Japan, opgericht in 2007. Enfin, we dwalen af, de Gletsjer waar ik het over heb, had alleen succes in mijn hoofd.
***
De eerlijkheid gebiedt me ook even gewag te maken van een minder frisse activiteit op de middelbare school. Ik was een jaar of zestien, zeventien, en we wilden een Top 20 Aller Tijden opstellen. Alle klasgenoten mochten een lijstje bezorgen, daar distilleerde ik dan een in steen te beitelen definitieve voorkeurlijst uit. Alleen… de nummer één viel tegen: geen Child in time, zoals de organisatoren van de lijst hadden gehoopt, maar iets anders, waarvan de naam mij nu niet meer te binnen wil schieten, zozeer heeft de episode me aangegrepen. Child in time stond troosteloos op een tweede plek, net niet goed genoeg in onze puberende ogen.
Ik weigerde vals te spelen en Child in time alsnog op één te zetten, en te doen alsof onze neus collectief bloedde. Er zat niets anders op dan een medeleerling die tot dan géén lijstje had bezorgd, aan te sporen om dat net voor de deadline toch te doen. Met, vanzelfsprekend, Child in time bovenaan en dat andere nummer-waarvan-de-titel-mij-niet-meer-te-binnen-wil-schieten er zeker niet tussen. Probleempje: die ene leerling was een buitenstaander, jongen met sluiks, halflang haar en een ouderwetse, rare bril, werd weleens lichtjes gepest — geen onnoemelijke feiten, maar achteraf bekeken was het ook niet echt koosjer, zoals hij door de groep werd behandeld — en nu moesten we net hem tot Mitspieler bevorderen. Zo geschiedde, met lichte tegenzin vulde hij in een aartslelijk handschrift een slechts met veel moeite leesbaar papiertje in, triomfantelijk konden we aankondigen dat Child in time het beste nummer aller tijden en omstreken was, en van dan af gingen we mild om met de vreemde snuiter, ‘you’ll see the line, the line that’s drawn between good and bad’ nog aan toe. De ricochet is achteraf gelukkig nooit onze kant opgevlogen, de andere scholieren wisten van het halve bedrog niet af. Tot nu. Sorry.
***
Ergens in mijn tienerjaren heb ik het maken van alternatieve hitparadelijstjes vervangen door het bedenken van fictieve voetbalcompetities, waarbij ik voor alle elftallen een stuk of twintig kernspelers bedacht, de kalender van eerste klasse samenstelde, lootte voor Europese toernooien en wereldbekers, en Beerschot verschillende keren de Europabeker voor Landskampioenen, de toenmalige Champions League, won. Af en toe liet ik hen de finale verliezen, vanzelfsprekend na een onterecht toegekende strafschop, om toch een sprankeltje werkelijkheid in mijn fantasie toe te laten. Ik kan u verzekeren: Abdelhak Mimmoun is de beste speler die de Rode Duivels nooit gekend hebben. Topspits.
***
Ik hou van lijstjes en ik heb, door de corona-omstandigheden, zeeën van tijd. Daarom ga ik de hele zomer lang lijstjes op u loslaten. Mijn persoonlijke voorkeuren, u bent gewaarschuwd, al laat ik u af en toe zelf aan het woord. Noem het democratie-met-mate. Of met maten. Ik houd daarbij rekening met twee waarschuwingen van Jean Paul Van Bendegem. “Er dreigt het gevaar dat het een sociaal conformisme wordt. Je zult dat bovenaan je lijstje zetten waarvan je denkt dat het anderen zal behagen.” En: “De dingen die het recentst zijn, zullen het sterkst vertegenwoordigd zijn.” Neen, neen, en nog eens neen. Ik ben zo eerlijk mogelijk geweest (dus geregeld onvoorspelbaar) én ik neig heel sterk om naar oude voorkeuren terug te grijpen. Ik geloof niet in ‘Vroeger was het beter’, maar vreemd genoeg zijn mijn favorieten heel vaak oud. De puristen zullen ook af en toe opschrikken en “Is dat blues? Dat is rock!” of “Is dat soul? Dat is disco!” sissen. Het zij zo. En anticiperend op de opmerking ‘Er staan zo weinig vrouwen in’, bijvoorbeeld in de lijst van Belgische politici: dat is zo, ja, omdat het helaas de maatschappelijke realiteit weerspiegelt. Als ik over dertig jaar nog zo’n lijstjes maak, zullen ze er hopelijk diverser uitzien. Dat zou betekenen dat de samenleving eindelijk geëmancipeerd zal zijn.
We leven op hoop, van betere tijden en lijstjes.
De muzieklijstjes worden ook netjes in een playlist op Spotify vertaald, maar in de eerste plaats ‘zend’ ik ze uit via een draadje op Twitter en Facebook. Wie ‘live’ wil volgen: welkom. Wie zelf zijn tijdstip wil kiezen: even welkom. Wie aan cherry picking wil doen: ook welkom.
Waaraan mag u zich verwachten (en ja, die gedetailleerde kalender duidt toch opnieuw op een lichte, doch ongevaarlijke afwijking):
* 27 juni (vandaag dus), 17u: B-Sides Top 20, een top 20 van B-kantjes, bij wijze van opwarming
* 30 juni, 16u: Black Music Top 30, een lijst die is samengesteld door vrienden en volgers op sociale media
* 2 t/m 4 juli, blogposts: G.O.A.T., een top 20 aller tijden van sportfiguren (in navolging van de top 20 van Beste Voetballers van vorig jaar)
* 4 juli, 17u: Reggae Top 20, spreekt voor zich, mijn favoriete reggaesongs (maximaal 1 song per artiest, dus wordt het geen Bob Marley-lijst)
* 9 t/m 11 juli, blogposts: Belgische Politici Top 20, o daar komt geheid herrie van… (ik beperk me wel tot de periode 1920-2020)
* 11 juli, 17u: Vlaamse Top 20, op de Vlaamse feestdag even de canon afstoffen (en ook hier weer, net als in andere lijstjes: 1 song per artiest)
* 14 juli, 17u: Chanson Top 20, vive le français op de Franse nationale feestdag
* 16 t/m 18 juli, blogposts: Film Top 20, lijkt me duidelijk
* 18 juli, 17u: Jazz Top 20
* 23 t/m 25 juli, blogposts: Kunstenaars Top 20, schilders en beeldhouwers, zo spaar ik nog wat op voor volgend jaar
* 25 juli, 17u: Blues Top 20 (‘rhythm’ zit er ook tussen)
* 30 juli t/m 1 augustus, blogposts: Zangeressen Top 20
* 1 augustus, 17u: Rock-‘n-Roll Top 20 (ook hier met een streepje ‘rhythm’)
* 6 t/m 8 augustus, blogposts: Zangers Top 20
* 8 augustus, 17u: Disco Top 20 (waar liggen die fleurige hemden en die broeken met de olifantenpijpen ook alweer?)
* 11 augustus, 17u: De Ideale Affiche (die laat ik samenstellen door u, daar verneemt u eind juli alles over. Tip van de sluier: artiesten die u ooit graag live had willen zien, de vaakst geciteerde 9 zet ik samen op een festivalaffiche)
* 13 t/m 15 augustus, blogposts: Bands Top 20, nou, dat was vloeken en schrappen!
* 15 augustus, 17u: Funk Top 20 (waarschuwing: ik negeer soms de scheidslijnen tussen disco, funk en soul)
* 20 t/m 22 augustus, blogposts: Album Top 20 (ik beperk me tot rock en aanverwanten, sorry Miles!)
* 22 augustus, 17u: Soul Top 20
* 27 t/m 29 augustus, blogposts: Bewonderenswaardige 20, een lijst met twintig mensen die te bewonderen vallen, verwacht u dus niet aan moordzuchtige veroveraars en dat soort gespuis
* 29 augustus, 16u: Top 30 Aller Tijden (waarna u helemaal zult concluderen: wat een ouwe zak is me dat!)
* 31 augustus, 16u: Van Morrison Top 30, precies op zijn 75ste verjaardag een persoonlijke hommage aan mijn favoriete artiest (oeps daar verraad ik al een en ander uit een andere lijst…)
* 1 september, 17u: Vrolijke Songs Top 20 (opnieuw een door u samen te stellen lijst, iets voor de tweede helft van augustus)
Daarna hoop ik dat het échte leven weer volop wenkt. Stiekem hoop ik dat Jean Paul Van Bendegem meeleest en -luistert. En u, natuurlijk.
