(Deze bijdrage verscheen zaterdag 2 februari in De Standaard.)
Het was een opvallend rustige wintertransferperiode in
het voetbal, zowel internationaal als nationaal. In België werden amper veertig
nieuwe spelers gehaald. In de Premier League werd 285 miljoen euro minder
uitgegeven dan vorig jaar in januari. Financial Fairplay en Schone Handen
spelen hun rol.
Wintermercato. Het blijft een verschrikkelijk
woord, dat nog eens extra benadrukt dat er in de maand januari mensen worden
verhandeld op een soort groothandelsmarkt. Al waren het er een pak minder dan
de voorbije jaren. In de Jupiler Pro League werden er amper veertig inkomende
transfers gerealiseerd, het laagste aantal in de afgelopen negen seizoenen.
Vorig jaar werden er nog 67 nieuwkomers gehaald, in 2017 zelfs 72. Eenenveertig
spelers verlieten hun club. Opgeteld zullen de Belgische eersteklassers ruim 10
miljoen euro meer hebben ontvangen dan uitgegeven.
Ook een kwartet Rode Duivels verhuisde naar
een andere club en een ander land. Mousa Dembélé speelt voortaan in China, bij
Guangzhou R&F, een middenmoter die niet mag verward worden met stadsgenoot en
topclub Guangzhou Evergrande. Marouane Fellaini trekt eveneens naar het Verre
Oosten: de 31-jarige Belg zal bij Shandong Lundeng om en bij de 14 miljoen euro
netto per jaar gaan verdienen. Michy Batshuayi, eigendom van Chelsea, zat de
voorbije maanden op de bank bij Valencia en wordt de rest van het seizoen
verhuurd aan Crystal Palace. Youri Tielemans gaat tijdelijk voor Leicester spelen,
hij wordt gehuurd van Monaco.
Voor Yannick Carrasco was er belangstelling
van Arsenal en Milan, maar hij zal nog minstens een half jaar bij Dalian Yifang
in China moeten blijven.
Sky is
niet meer de limit
De relatieve stilte viel nog het meest op in
de Premier League. Daar werd voor 205 miljoen euro spelers verhandeld, waarvan
57 miljoen op ‘Deadline Day’, de slotdag van de transferperiode. Vorig jaar
ging het nog om respectievelijk 490 en 171 miljoen. Er werd dus 285 miljoen
euro minder uitgegeven in januari, meer dan een halvering. Chelsea betaalde 66
miljoen voor de 20-jarige Amerikaanse vleugelaanvaller Christian Pulisic, maar
de speler wordt onmiddellijk terug verhuurd aan Borussia Dortmund. De
Argentijnse spits Gonzalo Higuaín wordt dan weer gehuurd bij Juventus, mét
aankoopoptie. De andere topclubs hielden zich gedeisd.
Volgens Deloitte & Touche heeft dat te
maken met de sterke financiële positie van de meeste clubs, waardoor het
verkopen van spelers niet noodzakelijk is om de clubkas in evenwicht te brengen.
Anderzijds brengt het toekomstige tv-rechtencontract maar net iets meer op dan
het vorige, waardoor Sky (Sports) niet meer de limit belooft. De dalende tendens viel overigens ook al in de
zomertransferperiode op.
Gezondere
situatie
‘Het was geen drukke maand voor ons’, bevestigt
voetbalmakelaar Stijn Francis van Stirr Associates, het kantoor dat de zaken
behartigt van o.a. Toby Alderweireld en Dries Mertens. ‘Een paar jonge spelers
die niet tevreden waren bij hun huidige club en voor wie we een oplossing
hebben gezocht, dat was het zowat.’
Volgens Francis heeft dit vooral te maken met
de Financial Fairplay, het door de Uefa uitgedachte systeem dat vastlegt dat
clubs over drie seizoenen maximum vijf euro verlies mogen maken. ‘Tegenwoordig
proberen ze in de wintermercato een speler te huren met aankoopoptie, eerder
dan hem dadelijk te kopen’, zegt hij. ‘Daardoor komt het geld niet in de markt.
Neem het voorbeeld van Arsenal, waar rechtsback Héctor Bellerín de rest van het
seizoen out is. In het verleden zouden ze nog snel een vervanger hebben gekocht
voor vijftien miljoen, nu niet.’
‘Ik denk dat dit een gezondere situatie is.
Wintertransfers zijn bijna nooit goeie transfers. De spelers die je haalt in
januari, zijn dat de spelers die je écht wilt? Want hoe gaat dat? Clubs zijn in
paniek en geven veel te veel geld uit: de prijs-kwaliteitverhouding zit meestal
niet goed. Probeer in de situatie van Lokeren maar eens een speler te
overtuigen om daar te gaan voetballen. Dan moet je al meer geld bieden dan
normaal. En de verkopende club weet ook dat er meer geld te rapen valt.’
Keerzijde van de medaille is dan dat makelaars
minder verdienden de afgelopen weken? Niet noodzakelijk, zegt Francis. ‘Als
spelersmakelaar ontvangen wij in principe een percentage op wat de speler
verdient: als hij van club verandert, zal zijn salaris niet zo veel verschillen
en maakt dat dus voor ons niet zoveel uit. Voor de clubmakelaars van deze
wereld is het natuurlijk pijnlijker. Zij verdienen vooral op transfersommen en
die waren er nu nauwelijks.’
Weg met
de wintertransfers?
Zou de stilte op de Belgische transfermarkt ook
te maken kunnen hebben met dé affaire? Drie en een halve maand na het
losbarsten van Operatie Schone Handen viel het op: Mogi Bayat tweette geen
enkele deal. Stijn Francis: ‘Deels zal dat wellicht een oorzaak zijn. De
makelaars die alleen bezig zijn met kortetermijntransfers zijn wat rustiger,
clubs zijn voorzichtiger.’
‘Als je dat vergelijkt met wat er vorig jaar
rond deze tijd allemaal bij KV Mechelen gebeurde: zulke zotte dingen hebben we
nu niet gezien. Het gezond verstand regeerde. Misschien laten clubbestuurders
hun hoofd niet meer gek maken door makelaars, maar het zou net zo goed kunnen
dat onze clubs beter geleid worden dan een paar jaar geleden. Weet je wanneer
je zo’n transactionele makelaar kunt gebruiken? Als je twee keepers de 31ste
januari geblesseerd zijn en je dringend een oplossing nodig hebt. Dan heb je
iemand nodig die zegt: “Ik regel het!”‘
Het afschaffen van de wintertransfermarkt,
waar sommigen voor pleiten, vindt Stijn Francis niet aangewezen. ‘Vanuit
spelersperspectief is dat geen goed idee. Neem Cyriel Dessers, een cliënt van
ons. Die werd de voorbije maanden niet meer opgesteld bij FC Utrecht: moet je
die dan nog een half jaar op de bank laten zitten, terwijl hij bij een kleinere
club wél zou kunnen spelen? Vergeet niet: een jaar niet spelen, is lang. Die
flexibiliteit moet je behouden, om als werknemer te kunnen opstappen.’
Wet van
’78
De Europese Unie heeft voor professionele
sportclubs een uitzondering toegestaan op het principe van het vrije verkeer
van personen. Vandaar dat er twee transferperiodes zijn in het voetbal en dat
er alleen in die maanden spelers van club kunnen veranderen. ‘Beeld je in dat
Anderlecht vlak voor play-off 1 nog even een topspeler zou halen: dat zou
competitievervalsing zijn’, stelt Stijn Francis. ‘Er moet dus nog zoiets
blijven bestaan als een transfermarkt. Waar ik wel een probleem mee heb, zijn
de overdreven transfersommen en het feit dat clubs onredelijk een overgang van
een speler beletten. Dat blijft een vorm van moderne slavernij. Oorspronkelijk waren
die sommen bedoeld als schadevergoeding voor de club die een speler zag vertrekken,
maar het is volledig uit de hand gelopen.’
Francis verwijst naar de wet van 24 februari
1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten voor betaalde sportbeoefenaars als ‘een
gerechtvaardigd model’. Die biedt profs de mogelijkheid hun contract van
bepaalde duur voortijdig en eenzijdig te verbreken, mits betaling aan de
opgezegde club van een vergoeding die gelijk is aan het loon dat ze nog zouden
verdienen tot het einde van hun contract. ‘Maar ook dan is het niet de
bedoeling dat een speler bij wijze van spreken elke week van club verandert. Om
clubs én spelers te beschermen, kan je dan nog altijd gaan naar twee periodes
per jaar om dit te regelen.’
‘Het arbeidsrecht bepaalt dat je binnen een
bepaalde termijn en voor een bepaalde opzegvergoeding je contract kunt
beëindigen’, stelt Jesse De Preter, voorzitter van de Belgian Federation of
Football Agents, de vereniging van voetbalmakelaars. ‘Dat werkt in twee
richtingen. Voetbaltransfers wijken daarvan af. De internationale rechtsorde
heeft gezegd dat het oké en verantwoord is. Als burger schaar ik mij erachter,
al vind ik het niet logisch. Er zijn sporten waar transfers niet bestaan. Men
aanvaardt dus dat er een markt is en een economische activiteit. Hoe wil je dan
vermijden dat er in een vrijemarkteconomie, met transacties die soms tientallen
of honderden miljoenen beslaan, tussenpersonen zijn die voor hun diensten
vergoed willen worden?’
‘Probleem is dat je een systeem moet vinden
dat wereldwijd kan worden toegepast, in alle landen’, werpt Stijn Francis op. ‘Bovendien:
schaf je de makelaars af, dan creëer je wellicht een ander probleem. En dan is
de voorlopige conclusie dat we het nog wel even met de bestaande transfermarkt
zullen moeten stellen. Als je dan toch een imperfect systeem moet kiezen, is
dit misschien nog het minst slechte. De kunst is om de gevolgen van die
imperfectie te kaderen. Dat gebeurde tot nog toe te weinig.’
Het lijkt sterk op de boutade van de Britse
staatsman Winston Churchill, die democratie ooit omschreef als ‘het slechtste
systeem, op alle andere na’. Francis: ‘Dat is een beetje mijn conclusie, ja.’
Wat is Stirr Associates?
• Team van specialisten (advocaten,
boekhouders, fiscalisten, ex-voetballers) dat ten dienste staat van
profvoetballers, met kantoor in Brussel.
• Cliënten: 35tal voetballers, o.a. Toby
Alderweireld (Tottenham), Dries Mertens (Napoli), Zinho Vanheusden (Inter,
uitgeleend aan Standard), Sven Kums (Anderlecht) en Denis Odoi (Fulham).
• www.stirrassociates.com
