Ik eindig deze week vrolijker dan dat ze begonnen
is en dat heeft heus niets te maken met de moeilijke situatie waarin gewezen
staatssecretaris Theo Francken beland is. Ach, over een paar weken staat die
toch weer bovenaan de lijst van populaire politici, zoveel fiducie heb ik niet
in mijn Vlaamse medeburgers. Populair en populistisch gaan al een tijdje hand
in hand.
Neen, mijn vrolijke, optimistische bui heeft
alles te maken met de meer dan twaalfduizend betogende scholieren die donderdag
naar Brussel togen om voor de tweede opeenvolgende week de schoolbanken te
laten voor wat ze zijn — te hard, te oncomfortabel, te ver van de dagelijkse
realiteit — en te doen wat verantwoordelijke ministers (alle vier!) en zogeheten
volwassenen verzuimden: de klimaatbedreiging ernstig nemen en er iets aan doen.
Aan dit tempo zijn de spijbelende betogers volgende donderdag met
vijftigduizend, wat ik hen overigens niet toewens: dan wordt de spontane
beweging te groot, onoverzichtelijk, gaan er zich vreemde snuiters mee bemoeien,
zoals bij de gele hesjes.
Noem hen gerust naïef, op die leeftijd is naïviteit
eerder een zegen dan een vloek. Noem hen voor mijn part ‘klimaatspijbelaars’:
het is een zelfstandig naamwoord dat cynisch dedain uitstraalt, dat wel, maar
het zij zo. Maak er dan maar een geuzennaam van. Iemand moet het doen, opkomen
voor wat belangrijker is voor de verdere toekomst dan de volgende twee verkiezingsdata.
Noem hen linkse, groene activisten, dat kan er nog maar bij. Liever een activist
dan een aanhanger van het ‘après nous, le déluge’-principe of een
klimaatnegationist, zoals de brulboei van Middelkerke, denk ik dan maar. Als je
dan toch aan een kant van de geschiedenis moet gaan staan, laat het dan de
juiste zijn. Die van de mensen die nadenken, die al eens een betrouwbaar
rapport lezen, die verder denken dat hun neus lang is, die niet alleen oog
hebben voor de zon die morgen opkomt.
“Wat vinden we moreel het
laakbaarst?” vroeg columnist Jan Devriese zich gisteren af op de speeltuin
die Twitter is. “Tieners die met instemming van hun ouders spijbelen om hun
bezorgdheid over het klimaat te etaleren, of tieners die met instemming van hun
ouders spijbelen om te gaan skiën?” Ik vermoed dat heel wat oudere
meningenspuiers het eerste erger vinden, omdat het zo zichtbaar is. En omdat ze
zo voor het status quo zijn, ook (en misschien vooral) diegenen die in het
stemhokje voor ‘de kracht van verandering’ kiezen.
***
Ik vind het bijzonder hoopgevend dat
scholieren massaal het signaal uitsturen dat er ‘no time to waste’ is, vrij
naar de witte T-shirts met zwarte opdruk uit de jaren 80. Alleen jammer dat de
spontaniteit geaccapareerd wordt door sommige politici, die per se mee op de
foto willen met de jonge helden van de dag. Doe dat toch niet. (Ja, ik kijk
naar u, Kristof Calvo!) Gun die jongeren hún moment. Draag hun boodschap elders
mee uit, waar jullie thuis zijn en waar jullie geacht worden het volk te
vertegenwoordigen. #YouthForClimate is ook een heldere en luide boodschap voor
onze klimaatministers, zelf onbestrafte spijbelaars, want met vier afwezig op
een recente internationale bijeenkomst: doe er, eindelijk, iets mee en aan!
***
“We call B.S.”, riep Emma González. Bullshit. Zij overleefde in februari vorig jaar
als achttienjarige de schietpartij op de Stoneman Douglas High School in
Parkland, Florida, waarbij zeventien leerlingen en leraren werden
doodgeschoten. Meer nog dan haar bijtende woorden bleven de zes minuten en
twintig seconden pijnlijke stilte bij, exact de tijd dat de schietpartij op
haar campus had geduurd. Of er al iets veranderd is? Nope. Ja, Emma is intussen negentien geworden. “Change? In my country? It’s more likely than you think”,
klinkt ze hoopvol op Twitter, waar ze bijna 1,7 miljoen volgers heeft. Het is wachten
op de volgende Emma die protesteert tegen de vrije wapenhandel in haar land.
“Jullie zijn niet
volwassen genoeg om de waarheid te zeggen zoals ze is”, beet de
vijftienjarige Greta Thunberg de wereld van de volwassenen toe op de recente klimaatconferentie
in Katowice. “Zelfs die last laten jullie aan ons, kinderen, over.”
Of er al iets veranderd is? Nope. Ja,
Greta is intussen zestien geworden. “16 year old climate activist with
Asperger’s” zegt haar biootje op Twitter. Ze telt meer dan 89.000 volgers.
De volgende Greta Thunberg mag zich al in de coulissen klaar houden op de
volgende conferentie.
“Ik wil
onafhankelijk zijn, reizen, zelf kunnen beslissen over mijn opleiding, een baan
kiezen, of met wie en wanneer ik zal trouwen”, schreef Rahaf al-Qunun,
achttien, nadat ze in Canada was gearriveerd. In haar thuisland, Saudi-Arabië,
riskeerde ze in het beste geval een leven van fysieke en psychische foltering. Of
er iets zal veranderen in dat vrouwonvriendelijke koninkrijk? Nope. Gaat
niet gebeuren. “Don’t let anyone
break your wings, you’re free, fight and get your RIGHTS!” laat Rahaf
weten aan haar meer dan tweehonderdduizend volgers op Twitter.
Zit Anuna De Wever
(17) op Twitter? Ik heb haar in elk geval niet teruggevonden en als ze slim is,
blijft ze er ook een tijdje weg. De zure regen van haatdragende opmerkingen van
zieke mensen zou haar engagement alleen maar kunnen aantasten. Ze heeft nog
geen Wikipedia-pagina, goed zo. Maar haar boodschap wordt gehoord: “We
blijven betogen tot er een klimaatplan voor 2050 ligt.”
De cynicus in mij
denkt dan: je kunt blijven betogen tot 31 december 2049, meisje. De activist in
mij zegt: goed zo, vooral doen. Zoals die vervelende cynicus blijft roepen dat
er weinig zal veranderen aan de wapenwet in de Verenigde Staten, dat de
klimaatmaatregelen niet overal zullen worden toegepast en dat de vrouwen in
Saudi-Arabië tweederangsburgers zullen blijven. Daarom moeten we dat niet
aanvaarden. Dit zijn geen rebels without a
cause.
***
De verzuurden
verwijzen dezer dagen niet zelden naar Mei ’68 en hoe erg de gevolgen van dat
protest wel niet geweest zijn voor de samenleving. Ach ja, misschien hadden
sommigen liever ex cathedra les blijven krijgen van zeer wijze, grijze mannen,
die geen inspraak duldden. Het hoopvolle van de beweging die aan die ene maand
in dat ene jaar gelinkt is, was voor mij trouwens niet zozeer het
studentenprotest, maar het feit dat in het hele land scholieren op straat
kwamen. Dat was nieuw, ongezien, hoopgevend. Er zijn wel degelijk dingen ten
goede veranderd toen, we zijn geneigd om dat te vergeten of te onderschatten.
Wij, oudere jongeren,
hebben al te lang neergekeken op de jeugd van tegenwoordig: passieve generaties
die alleen maar met zichzelf bezig waren. Daar wordt nu komaf mee gemaakt.
Alleen dat al valt toe te juichen. En natuurlijk is spijbelen op zich niet oké,
maar hoe maak je duidelijk dat er iets moet veranderen? Met een tweet op woensdagnamiddag?
Met een betoging op een feest- of zondag? Noodzakelijke maatschappelijke
veranderingen zijn er nooit gekomen door braafjes binnen de lijnen te blijven
kleuren.
***
Intermezzo. Je kunt er
niet naast kijken. Het zijn meisjes, die het gezicht zijn van de contestatie.
Emma, Greta, Rahaf, Anuna: waar zijn de jongens? Wat ik vermoed en vrees (en wat
ik nu schrijf wordt niet wetenschappelijk gestut): de jongens zijn
opportunistischer, kortzichtiger, meer met de korte termijn bezig. Ze lopen
letterlijk mee, maar zelden voorop. Ze worden nog altijd geconditioneerd om
braafjes carrière te maken, bínnen het bestaand maatschappelijk model. Zijn
jongens comformistischer dan meisjes? Het zou zomaar eens kunnen. Dat was in
vorige protestgolven nog helemaal anders: toen liepen de jongens en mannen
vooraan in de stoet. Ook dat geeft hoop.
Nu nog stemrecht-zonder-opkomstplicht
op 16, want die generatie heeft echt wel een eigen mening en toekomstvisie.
***
De wereld heeft meer
Emma’s, Greta’s, Rahafs en Anuna’s nodig. Niet alleen op straat, maar ook op
die plekken waar ze de wereld werkelijk kunnen proberen te veranderen. Hopelijk
blijft hun stem en die van hun opvolgers luid weerklinken.
