Dat ze hem verkeerd begrepen hadden, kon hij
moeilijk aanvoeren: het was geen one-on-one-interview
met een fake news-verspreider,
beelden van de persconferentie werden live uitgezonden. Wie toekeek hoorde
duidelijk ‘would’ en niet ‘wouldn’t’. Maar dat was wel wat hij bedoelde, zei de
oranje idioot in het Witte Huis vierentwintig uur later. Pardon, ik mag een
vreemd staatshoofd geen ‘idioot’ noemen? Idioot! Idioot!!! Maar wel een
gevaarlijke idioot. Eentje die iets te zeggen heeft in de wereld. Iemand
waarnaar je moet luisteren, niet vanwege zijn eruditie of welbespraaktheid,
maar omdat hij nu eenmaal aan het hoofd staat van een van de machtigste naties
ter wereld, waaraan wij, West-Europeanen, ons lot hebben vastgeklikt.

Hij zei oorspronkelijk: ‘Ik zie geen enkele
reden waarom het Rusland zou zijn’ (op de vraag of Rusland de Amerikaanse
presidentsverkiezingen in 2016 zou hebben gemanipuleerd). Hij zei een dag
later: ‘Ik zie geen enkele reden waarom het Rusland niet zou zijn’. Hij bedoelde:
‘Ik ben mede verkozen dankzij mijn vriend Vladimir en “fuck off!”
iedereen.’

Geef deze man de Nobelprijs voor de Vrede
riepen Trump-aanhangers ook bij ons, toen hij vijf weken geleden kort gesproken
had met Kim Jong-un. ‘Historisch’. ‘Ongezien’. ‘Vredestichter’. En nog wat
adjectieven en zelfstandige naamwoorden die als standbeelden verrezen om Hun
Held toe te juichen. Tot een etmaal later al duidelijk werd dat
wouldbe-dictator Trump helemaal geen toegevingen had afgedwongen van dictator
Kim. Een showtje was het, een nagekomen aflevering van The Apprentice, met Donald T. als kandidaat die zichzelf mocht
beoordelen. Amazing!

In dezelfde lijn ligt zijn ontmoeting met
Poetin. Kruiperigheid in de besloten salons van het Kremlin, gevolgd door
gespeeld triomfalisme achteraf. Wat president Trump in werkelijkheid gedaan
heeft: hij bezorgde (semi-)dictatoriale regimes een legitimiteit die ze de
voorbije vijftig jaar nooit gehad hebben. In zijn eentje versterkte Trump het
lokale en territoriale belang van Kim Jong-un en Vladimir Poetin. Faut le
faire. Geef die man een standbeeld op een groot plein in Pyongyang en Moskou!
Erdogan, Assad en andere potentaten kunnen niet wachten tot de man van ‘Make
America Great Again’ ook bij hen langskomt, ze hebben hun agenda’s alvast
vrijgemaakt. Donald, legitimeer ons ook, please!

De wereld wordt elke dag een onveiliger plek.
Na acht jaar behoedzaam beleid onder Obama (té behoedzaam soms, zeer zeker, en
die vredesprijs na zijn eerste jaar was veel te voorbarig, ook waar) heeft
Trump in anderhalf jaar presidentschap de wereldorde duchtig door elkaar
geschud, maar niet in de zin dat je er veel vertrouwen van krijgt. De democraten
hebben geen waardige tegenkandidaat en de republikeinen deinzen terug om in te
grijpen, want de man is weliswaar een idioot, maar hij is wel hún idioot én populair.
Toen ik drie jaar geleden bij het begin van de Amerikaanse voorverkiezingen een stukje pleegde over Trump-stemmers en hoe
achterlijk die wel niet waren, kreeg ik van sommigen weerwind. Je kunt dat niet
zomaar zeggen van die mensen, vonden ze. En, inderdaad, miljardairs, fascisten
en racisten hebben alle reden om in die man te blijven geloven, hij bedient hen
op hun wenken. Maar wie van de gewone Amerikaanse bevolking vandaag nog altijd achter Trump
blijft staan en (opnieuw) voor hem zou stemmen, blijf ik gatachterlijk noemen.
Een voorspelling: over twee jaar wordt hij gewoon herkozen. Mensen weten niet beter.
Mensen wíllen niet beter weten.

***

De N-VA draagt barones Mia Doornaert voor als
voorzitster van het Vlaams Fonds der Letteren, VLF. Eigenlijk kan dat niet:
politici mogen wel de leden van de raad van bestuur aanduiden, maar die kiezen
onder elkaar de nieuwe voorzitter. Het lijkt een detail (uiteindelijk wordt ze
toch verkozen), maar het zegt veel over de politieke zeden en over de
bemoeienissen van de politiek met het culturele leven.

Filosoof, activist en auteur Bleri Lleshi
reageerde prompt met een tweet in krakkemikkig Nederlands: ‘Ik heb aan VLF
laten weten dat indien Mia Doornaert voorzitter wordt dan dienen ze per direct
mijn naam uit die auteurslijst te schrappen. De lage racistische en islamofobe
reacties die Doornaert de wereld instuurt stroken niet met mijn literair
engagement.’ Zo, die zat. ‘Pure laster’, repliceerde de barones. Rechtser dan
rechtse twittertrollen zeiden nog veel straffere dingen aan het adres van
Lleshi (pure laster, eigenlijk). Ik heb de tweet van Lleshi geliket. Ik geloof
niet dat Doornaert racistisch is, maar haar voortdurende kritiek op de islam is
wel zéér ongenuanceerd. Ze verspreidt bijvoorbeeld af en toe filmpjes over
vermeende wandaden van moslims. Dingen die totaal uit hun context werden gerukt
of die zich op andere plekken en in een andere periode afspeelden dan wat ze
beweert. Fake news. En als je haar daar dan op wijst, negeert ze dat en blijft
ze dat gebeuren (dat dus níet gebeurd is) oprakelen. Misschien is ze
goedgelovig. Of een beetje kortzichtig. Maar het kan net zo goed islamofobie
zijn. Wat nog niet wil zeggen dat ze niets van literatuur kent of haar
toekomstige taak niet onafhankelijk zal invullen. We zullen zien. En lezen.

***

Voor de wereld zou het beter zijn mocht Mia
Doornaert president van de Verenigde Staten worden en Donald Trump de nieuwe voorzitter
van het Letterenfonds.

***

Een interview met een extreemrechtse
twittertrol in een onafhankelijk weekblad voor radio en televisie. Dat
mankeerde er nog aan. Sinds dinsdag niet meer. Een boezemvriend noemt dat
weekblad al een jaar of dertig ‘de Story voor intellectuelen’ en ik ging daar
meestal tegenin. De heilige Humo een
‘boekske’ noemen, dat ging te ver, vond ik. Ik lees het blad al van de vroege jaren
zeventig en ben het slechts twee korte periodes ontrouw geweest. Toen mijn
ouders plots overschakelden naar TV
Ekspres (Louis De Lentdecker in plaats van Willy Courteaux, een
verschrikking!) en ik nog niet de financiële middelen had om zelf een abonnement
te nemen, en toen de verwoestijnvissing helemaal was doorgeslagen. Ik vrat de
dossiers, de lange en onwaarschijnlijke knappe interviews met en door knappe
koppen, de spitsvondige titels (net niet flauw genoeg om studentikoos te worden,
‘Van Pool tot zeveraar’ en dat soort dingen), de onthullingen, de meesterwerken
uit de wereldliteratuur (‘De vanger in het koren’!). Het was een wekelijkse
afspraak met een betere wereld tegen beter weten in.

Er komt deze week godbetert een twittertrol
aan het woord, die alle moslims uit ons land wil laten deporteren, al heeft hij
nog nooit een boek over de islam gelezen. Toogpraat, recht uit café De Leeuw van Vlaanderen. Die man kan
zich beroepen op zijn recht op vrije meningsuiting, op Twitter, aan de toog van
ranzige bruine kroegen, op de IJzerbedevaart, op familiefeesten waarbij tegen
middernacht de rechterarmen weleens worden gestrekt, maar waarom moet ik dit zo
nodig lezen in míjn weekblad? Wat is de toegevoegde waarde van toogpraat in
gedrukte vorm? Natuurlijk was het fout om het cordon sanitaire destijds ook
rond de kiezers van het Blok te trekken, maar moet je hen daarom vanaf nu een
voor een uitgebreid aan het woord laten? Er zijn echt wel genoeg interessante
mensen met een relevante mening out there.
Humo is een boekske geworden. Als
mijn vriend de volgende keer dat ik hem zie opnieuw ‘Story voor intellectuelen’ roept, ga ik hem niet meer tegenspreken, denk ik.

Eerder kwamen al een jonge roeptoeter van een
extreemrechts groupuscule en een wouldbe-islamfilosoofje uitgebreid aan het
woord in een krant die ik al bijna veertig jaar als mijn ochtendlijke metgezel
beschouw. (‘Al bijna veertig jaar’ omdat ze nog niet eens zo lang bestaat, hier
zit een lezer van het eerste uur.) Wat voegen die ondoordachte meningen toe aan
het maatschappelijke debat? Ik wil gerust een interview met Dewinter of Van
Grieken doorstaan, omdat die mensen nu eenmaal een bepaalde, niet-onbelangrijke
rol spelen in de samenleving, maar waarom moet elke knallende scheet
uitvergroot worden? Kun je net zo goed mij een forum geven. Wekelijks. Met
nuance en al.

***

Voor mij liggen twee overschrijvingen. Of ik
alstublieft die twee abonnementen wil verlengen, op die krant en op dat weekblad.
Ik twijfel heel sterk.

***

Op de
Spotify-lijst van Donald T. deze week: Would
it be nice? van The Beach Boys, Would
it be good? van Nik Kershaw en Wouldn’t
I lie to you? van Eurythmics.