“Mag er nog op de ouderlijke
verantwoordelijkheid worden gewezen?”
Tenzij hij op z’n 47ste lijdt aan jongdementie
kan de voorzitter van de N-VA niet beweren dat zijn woorden uit de context
werden gerukt of dat hij verkeerd geciteerd werd, want hij stelde die vraag
donderdag om 21u08 op zijn eigen Twitteraccount, waar hij doorgaans spaarzaam
berichten laat neerdwarrelen over zijn meer dan 124.000 volgers. Eerder had hij
in het VTM Nieuws heel precies het
traject van de ouders van een tijdens een vlucht met een bestelwagen doodgeschoten meisje uiteengezet, alsof hij net voordien had mogen meelezen
in het gerechtelijk dossier. Asiel aangevraagd in Duitsland, niet gekregen,
naar Engeland vertrokken, uitgewezen, terug naar Duitsland en weer asiel
aangevraagd, verzoek afgewezen, en dan tot drie keer toe opgepakt in ons land,
onder meer in een koelwagen, opnieuw op weg naar Engeland. De heer De Wever is zowaar alwetend, een
eigenschap die tot voor kort alleen aan het denkbeeldige opperwezen werd
toegeschreven. “Dan moet je – hoe tragisch de dood van een kind ook is en
een kind is per definitie onschuldig – de verantwoordelijkheid van die ouders
in beeld durven brengen,” zei hij nog. “Spreken over die mensen als
loutere slachtoffers, dat vind ik niet correct.”
***
Foto. Een meisje met een vissershoedje kijkt
mij (en u) met grote, donkere ogen aan, hand voor de mond, alsof ze net betrapt
is op deugnieterij en ze zich daarvoor wil verontschuldigen, en toch weer niet,
want straks steekt ze krek hetzelfde kattenkwaad uit. Een meisje van twee zoals
er overal ter wereld heel veel rondlopen, op zoek naar geborgenheid en
genegenheid, de wereld om hen heen verkennend, hun plekje zoekend in dit aardse
bestaan. Alleen: dit meisje is voor altijd twee jaar. Neergeschoten tijdens een
wilde achtervolging, waarbij de bestelwagen waar ze inzat, afgeladen vol met
vluchtelingen, de politie achter zich heen kreeg. Een verdwaalde kogel, lees je
dan, alsof kogels kunnen verdwalen. Kogels gaan recht vooruit, tenzij het om
een magic bullet gaat, die op en neer
en heen en weer vliegt door menselijke lichamen en een autozetel, en je daarmee
wilt bewijzen dat een Amerikaanse president niet door een complot om het leven
is gekomen. Deze kogel was niet verdwaald. Nooit. Hooguit kun je zeggen dat hij
niet voor dat meisje bestemd was. Dat ze collateral
damage was, in de jacht op mensensmokkelaars en vluchtelingen, al dan niet
in die volgorde.
***
Mawda. Laten we haar vooral een naam geven. Haar
een mens noemen. Want dat is net wat de Aylans en de Mawda’s van deze wereld
overkomt: voor heel wat beleidsmakers zijn het nummers. In het beste geval (ja,
dit is cynisch!) worden ze ‘gelukzoekers’ genoemd, wat hen toch heel even het
statuut geeft van ‘mens op zoek naar een betere wereld’, al is de ondertoon
onverbiddelijk: neen, je bent niet welkom! Maar even vaak blijft hun status
beperkt tot statistisch gegeven, worden ze ontmenselijkt. Ze zijn met zovelen,
de vluchtelingen. Té veel, moet je eigenlijk verstaan. Alleen wiskundigen gaan
empathisch om met getallen.
In De
Morgen en Het Laatste Nieuws
wordt vandaag het traject dat Mawda en haar ouders hebben afgelegd in detail geschetst.
Gevlucht voor de naderende IS-troepen in Noord-Irak, hoe zou u zelf zijn? Ja,
inderdaad, hoe zou ú zélf zijn? Blijft u met uw gezin in oorlogsgebied of probeert
u naar veiliger oorden te vluchten? Neemt u daarbij risico’s of gaat u ervan
uit dat het gevaar wel zal overwaaien? Als ouders er niet alles aan doen om hun kinderen de best mogelijke toekomst te gunnen, dán mag je hen op hun verantwoordelijkheid wijzen. Weet u wat het in werkelijkheid is: wíj kunnen ons dat
hier, in ons iets te regenachtige, iets te kille en iets te zeurderige
Vlaanderen, niet voorstellen wat dat is, op de vlucht moeten slaan voor
dreigend onheil. Ondergelopen kelders, dat is iets wat we kennen, maar
opgejaagd worden door een moordzuchtig leger en veiliger oorden moeten opzoeken? Je
moet al minstens tachtig zijn om dat beeld voor ogen te kunnen krijgen.
***
Ja, hoewel qua timing volstrekt ongepast, mag
die vraag gesteld worden, meneer De Wever. Net zoals de vraag naar de politieke
en juridische verantwoordelijkheid gesteld mag worden, liefst zelfs nog een pak
luider, maar ook pas nadat het onderzoek helemaal is afgerond. Wie schoot op
wiens bevel? Niet dat we de schutter moeten viseren – Befehl ist voor
ordehandhavers meestal gewoon Befehl
-, vermoedelijk heeft die nu zelf vooral psychologische bijstand nodig, maar
wie maakte het mogelijk dat er werd geschoten op een busje waarin de
meerderheid van de aanwezigen géén mensensmokkelaar was, kortom: geen
misdadiger, kortom: geen direct gevaar voor de Belgische samenleving?
***
Soms denk ik: goed dat er in de zomer van 1996
nog geen sociale media waren. Zouden er toen vragen gesteld zijn bij kinderen
die zonder ouderlijke begeleiding mochten spelen in een bos of jongvolwassenen
die tot ’s nachts naar een fuif mochten, en die de pech hadden een
seriemoordenaar tegen te komen? (Een gechargeerde vergelijking, ik besef het
zeer goed, maar mag het even, ja?)
***
Bij elke nieuwe stroom vluchtelingen: wij
kunnen niet iedereen opvangen. Klopt, maar beweren dat we nu genoeg doen,
getuigt van gemakzucht en gebrek aan empathie. Verwijzen naar Europa kan, mág,
maar mag geen excuus zijn om zelf even weinig te doen als, pakweg, de Hongaren.
Een mens in nood verdient aandacht en bijstand.
Bij elke terreurdaad: die vluchtelingen behoren
tot dezelfde godsdienst als de daders, het zijn potentiële terroristen. Je
maakt mij niet wijs dat er ooit al een terrorist in een gammel bootje is
gestapt voor een levensbedreigende tocht over een woelige, onmetelijke zee.
***
Ik geef toe: soms ben ik jaloers op de mentale
wendbaarheid van het trollenleger op sociale media. De ene dag zijn ze
gespecialiseerd in oorlogsvliegtuigen, dan weer in begrotingstechnieken, en op dag
3 weten ze alles van de vluchtelingenproblematiek. Om desnoods een week later
al hun mening 180 graden bij te stellen, omdat hun Grote Voorbeeld dat ook
gedaan heeft.
***
Het duurde lang voor Mawda het nieuws
domineerde, héél lang in deze tijden van massahysterie, opportunisme en
groepsegoïsme, maar ook van sociale betrokkenheid en hulpvaardigheid. Begin
deze week nog ging het eerder over Radja Nainggolan (586.000 Twitterfans, eat your heart out, BDW!) of de kankerverwekkende
hespenworst van kettingrookster Maya de Bij. Maar nu heeft één man Mawda toch
in het middelpunt van de belangstelling gemaneuvreerd. Dezelfde man die twee
weken geleden liet optekenen dat de dash
uit de federale regering is en die een week later op z’n eentje het energiepact
opblies. De Sinksenfoor is begonnen en bovendien is een periode van twaalf
maanden verkiezingskoorts aangebroken: als je in het rond begint te schieten,
tref je altijd raak. Dat weten idioten op Amerikaanse scholen ook.
Wat De Wever doet is het equivalent van
belletjetrek. Je belt aan vijf verschillende huizen aan, roept iets door de
parlofoon en als de bewoners naar buiten komen, loop je hard weg. Vanop een
afstand geniet je van hun hoogoplopende discussie. Een week later sta je er
weer, met een nieuwe boodschap.
***
Sorry, Mawda, ik kan het even niet meer
aanzien. Ik kan je even niet meer
aanzien. Die donkere ogen snijden dwars door mijn hart. Ogen, dat rijmt op
mededogen. Een menselijke eigenschap die in populistische tijden in de
verdrukking is geraakt.
