“Wanneer een partijleiding het volk niet
meer erkent, moet het een ander volk kiezen” – Bertolt Brecht.
***
Als we die
goeie ouwe Bertolt, een commie van de
ergste soort in de ogen van trumposaurussen, even mogen parafraseren: als oprechte
democraten de democratische stem van het volk niet meer erkennen wanneer die
zwaar tegenvalt, moeten we een ander volk kiezen. Of een potje huilen en daarna
overgaan tot de orde van de dag. En die luidt dat de Amerikanen na de eerste
zwarte niet de eerste vrouwelijke president hebben verkozen, maar de eerste
misogyne, racistische, zich in een web van hele en halve leugens wentelende, geheel
en al uit eigenwaan opgetrokken narcist naar het Witte Huis hebben
gekatapulteerd. Er zaten al vrouwenhaters, racisten, leugenaars en
zelfingenomen kwasten in de Oval Office, maar de combinatie die Donald Trump te
bieden heeft, is uniek. Hij is een totaalpakket, de vleesgeworden karikatuur.
Als Trump
verkozen wordt, dan… kon je de voorbije maanden al eens lezen. Gevolgd door
een doemscenario. Ik vind het verschrikkelijk dat deze man verkozen is — versta
me niet verkeerd: liever een kille, onbetrouwbare, onpopulaire vazal van het
establishment dan een gevaarlijke gek —, maar ik geloof niet dat dit het einde
van de wereld is. Mogelijk wel the end of
the world as we know it. Het is heus niet zo dat deze ondernemer een rode
knop op zijn bureau heeft staan, waarop hij in een woedende bui kan drukken om
een deel van de vijandige overkant aan flarden te schieten. Die nucleaire codes
worden behoorlijk afgeschermd, maak ik me sterk. Ook die muur aan de Mexicaanse
grens zie ik niet meteen opgetrokken waren.
Waar ik wel
voor vrees: isolationisme en protectionisme. Dat is slecht voor Amerika en nog
veel slechter voor volkeren in nood. Dat ze in het Russische parlement spontaan
begonnen te applaudisseren toen het nieuws bekend raakte, zegt veel. Poetin zal
goed overeenkomen met Trump. Versta: hij mag zijn territoriumdrift uitleven in
de hoop de good old Sovjet-Unie
wederop te bouwen. Zolang hij de Amerikaanse belangen maar niet schendt. Arme
Oekraïners, Balten, Koerden, Syrische vluchtelingen, en zo kan ik nog wel een
tijdje doorgaan. Als Amerika zich op zichzelf terugtrekt en Europa te zwak
blijkt te zijn, krijgen allerhande dictators vrij spel, zeker nu de ene na de
andere populist aan de macht komt.
***
“Wie lacht heeft het verschrikkelijke
nieuws nog niet gehoord” – Brecht, again
***
Toen ik ongeveer een jaar geleden schreef dat een groot deel van de inwoners
van de Verenigde Staten achterlijk zijn, werd dat niet in dank onthaald. Wel,
ik herhaal: een groot deel van de Amerikanen is achterlijk. Ze zijn niet
geïnteresseerd in inhoudelijke programma’s, ze liggen niet wakker van de rest
van Amerika, laat staan van de rest van de wereld, áls ze zich al informeren
baseren ze zich op één gekleurde bron (Fox News, anyone?), in het stemhokje weten ze begot niet wat de gevolgen
zullen zijn van wat ze daar doen. Máár: hun stem telt. ’t Is niet omdat de
uitslag tegenvalt, dat je de democratie met het badwater moet wegspoelen. En ’t
is niet omdat je die uitslag moet respecteren, dat je de Trumpkiezers niet
achterlijk mag noemen.
Hoe noem je
dan de politieke analisten, opiniemakers en peilers? De meesten hielden een
overwinning van Trump niet voor mogelijk. Ze schilderden collectief de grootste
Trump l’œil uit de geschiedenis. Ze
zagen wat er niet was (een makkelijke zege voor Clinton), ze ontkenden wat er
onderhuids wel was (samenlevingsproblemen, verrechtsing, racistische tendensen,
desinteresse bij de bevolkingsgroepen die ertoe deden voor de democratische
kandidate) en ze projecteerden hun eigen wensdromen op een reusachtig scherm.
Moeten we die opiniepeilingen niet stilaan verbannen, beste media? Of ze de
plaats geven die ze verdienen: ergens op pagina 17, een halve kolom, mét vermelding
van de foutenmarge? Als er één sector is waar collectief ontslag zich opdringt
of waar alleszins ernstig op bespaard kan worden, is het de vetbetaalde en
ontzettend goed draaiende economie van de opiniepeilers. Verkopers van gebakken
lucht. Nattevingerprofeten. Naar-de-mondpraters.
***
“Principes worden in leven gehouden door
ze te schenden” – yep, opnieuw die Bertolt
***
Als we de
Amerikaanse presidentsverkiezingen zouden vertalen naar onze politieke
leefwereld, ging het de voorbije maanden tussen pakweg Filip Dewinter en
Gwendolyn Rutten. Links vegeteert ginds in de marge. Groen vaardigt telkens een
kandidaat af, wiens naam je al vergeten bent onmiddellijk nadat je hem ergens
in een kaderstukje hebt opgemerkt. De Verenigde Staten zijn conservatief,
eigengereid, arrogant. In die zin past de toekomstige president wel in dat
plaatje. En is onze verbazing onbegrijpelijk en naïef.
Obama was
ook geen linkse jongen, maar door wie hij was en hoe hij eruit zag (en, niet te
vergeten, zijn bevlogen toespraken) werd hij hier door (centrum)linkse politici
omarmd. Hillary Clinton zou geen pasionária geworden zijn, eens in de kamer
waar haar man weleens een sigaar ter hand nam in het bijzijn van een stagiaire:
ook zij zou uitgegaan zijn van het ‘America first’-principe. Maar haar
politieke lijn zou ongetwijfeld stabieler geweest zijn dan wat we van brulboei
Trump mogen verwachten.
Trump in
het Witte Huis, dat wordt verbaal vuurwerk. In die zin is hij wel gevaarlijk:
hij zal dan wel geen nucleaire oorlog veroorzaken, maar zijn ongecontroleerde uitlatingen
zijn een vorm van geopolitieke Russische roulette. Never a dull moment. De media zullen smullen, wie niet direct
getroffen wordt door z’n politiek zal zich vanaf 20 januari kostelijk amuseren
met hem, veel meer dan we met die saaie trien gedaan zouden hebben. En toch…
Als het over wereldpolitiek gaat verkies ik saai boven explosief, denken boven
doen, zwijgen boven praten.
***
“We moeten deze wereld niet verlaten als
goede mensen, we moeten vooral een goede wereld verlaten” – BB (niet de
actrice)
