De cynicus in mij zegt: domme actie, bevestigt
vooroordelen over die arme dutsen van Afrikanen, niet meer dan een stel
wereldvreemde wereldsterren die zich één dag per jaar filantropisch gedragen
(“Manager, 27 oktober is oké voor mij, maar niet meer dan een halve dag,
graag, ik wil mijn roes uitslapen!”).
De mens van goede wil in mij vindt het wel
fijn dat die vedetten met hun drie mansions,
zeven lofts in zeven verschillende grote steden in zeven verschillende westerse
landen en miljoenen dollars op bankrekeningen verspreid over een stuk of vier belastingparadijzen hun stem lenen voor het goede
doel.
***
Ik weet het zo nog niet wat ik moet denken van
BandAid30, het initiatief van de
onvermijdelijke Bob Geldof om dertig jaar na de originele BandAid en tien jaar na het tussendoortje van BandAid20 opnieuw een kerstsingle voor het goede Afrikaanse doel
uit te brengen. Do They Know It’s
Christmas Time moet in een lichtjes herwerkte versie weer miljoenen
westerlingen overstag doen gaan. In 1984 grepen ze naar hun portemonnee en
kochten de single in de platenwinkel om mee de strijd tegen de honger aan te
gaan. In 2014 klikken ze op ‘Betaal’ in hun winkelmandje op het web om het kleinood te
downloaden als kleine humanistische geste in de strijd tegen ebola.
De stevigste reactie tégen Geldofs opgewarmde
kost kwam van Peter Bouckaert, Emergency Director van Human Rights Watch. Hij
tweette dinsdag: ‘BREAKING NEWS: Africans know it is Christmas. Really, they
do. Please someone explain that 2 Bob Geldof, so we can avoid the cheesy
remix.’ Toen iemand daar een opmerking over maakte (’t is toch goedbedoeld en
voor het goede doel en zo), repliceerde Bouckaert: ‘I disagree–we don’t need
patronizing songs from tax-avoiding musicians with private jets 2 help those
affected by Ebola.’
Gematigder was de reactie van Bogdan Vanden
Berghe, algemeen secretaris van 11.11.11, en in deze materie misschien net iets
meer beslagen dan een vooraanstaande medewerker van een
mensenrechtenorganisatie. Hem stoorde vooral dat wij, blanke westerlingen,
Afrika nog altijd als één continent vol kommer en kwel zien, in plaats van als
54 afzonderlijke landen, waar je ook economische succesverhalen tussen vindt.
Alsof je het voortdurend over ‘de Europeanen’ zou hebben. Vanden Berghe verwijt
Geldof & co dus wel gebrek aan inzicht, maar schiet het initiatief niet
genadeloos af.
***
De cynicus in mij denkt: fijn, dames en heren
popartiesten, maar jullie verbloemen hiermee de werkelijke problemen. Als
België op het einde van de federale legislatuur haar budget voor
ontwikkelingssamenwerking nagenoeg zal hebben gehalveerd (van het wettelijk en
theoretisch voorziene 0,7 procent, naar het budgettair en dus in de praktijk
vooropgestelde 0,38%), zal dat veel meer invloed hebben dan zo’n kerstsingle eens om
de dertig jaar. Wat BandAid30 doet, is vergelijkbaar met geld geven aan een haveloze bedelaar die ligt te zieltogen: goed voor uw innerlijke zelf, maar structureel
verandert er echter niets.
De mens van goede wil in mij laat zich echter
niet onbetuigd: ook al is dit een kiezel in een gigantische oceaan, het water
rimpelt toch heel eventjes. Die bedelaar kan weer een dag voort van die kleine
bijdrage. Morgen ligt hij daar weer en is zijn probleem lang niet opgelost,
maar misschien hebben we hem een dag langer laten overleven?
Ik weet het zo nog niet. Ik ga de single zelf
niet kopen (de cynicus beheert het huishoudbudget ten huize van Van Laeken!).
Net als de meeste andere platen voor het goede doel (denk aan het walgelijke We Are The World) klinkt ie klef,
platgeproducet, overbekende stemmen die één voor één tien seconden naar voren
worden gemixt bij wijze van verkoopargument. Dit soort nummers worden
geschreven op een bierviltje, de populairste artiesten van dat moment worden er voor
opgetrommeld en vervolgens wordt het geheel opgenomen op basis van de grootste
gemene deler bij het publiek én de artiesten. Dertig jaar geleden waren dat
Phil Collins, Paul McCartney en Duran Duran. Vandaag zijn dat Chris Martin, Bastille
en One Direction. Resultaat: richting- en gezichtsloos geëmmer. Helaas.
***
Bob Geldof ziet er zoveel jaar na Band– en Live Aid uit alsof het dringend tijd wordt dat we BobAid opstarten: de dood van zijn
ex-vrouw en zijn dochter aan een overdosis veeg je niet zomaar weg. Deze man
heeft meer dan zijn deel van de menselijke miserie gehad. Al zag hij er dertig
jaar geleden al even verfomfaaid en dodelijk vermoeid uit. Ik had de eer hem
toen tien minuten te mogen ontmoeten (ja, trouwe lezer, u heeft dat hier al
gelezen, om precies te zijn op 8 april jongstleden!). Hij is geen heilige
(vergeet die ‘Saint Bob’!), is ook niet direct een voorbeeld voor de jeugd als
het gaat over regelmatig en gezond leven, is een onverbeterlijke chaoot, maar
hij verdient ook respect voor de manier waarop hij, ondanks vele tegenkantingen
van cynici, aandacht heeft gegenereerd voor dodelijke wantoestanden op een
ander continent. Hij had net zo goed een extra daiquiri kunnen drinken in een
villa op Ibiza. Af en toe mag je Geldof wat mij betreft op zijn West-Vlaams
uitspreken. Held of… naïeve wereldverbeteraar?
Ach, denk er het uwe over.
