Ze staart voor zich uit zonder echt naar iets of iemand te
kijken. Glazige ogen, blik op oneindig, de linkerhand die de hele tijd lichtjes
trilt. Weg van de wereld en er toch middenin. Een tafel vol familieleden die
druk in gesprek zijn. Koetjes en kalfjes bij de koffie. Zo gaat dat, elke vrijdagnamiddag. En
ik die haar observeer. En af en toe iets fluister. En hoop dat er iets van wat
ik zeg tot haar doordringt. En dat ik respons krijg, al was het maar dat de
hand wat sneller zou gaan trillen of dat de ogen heel even in mijn richting
zouden draaien. En… Antwoord dan toch!
Voor haar is er geen “en” meer. Zelfs geen
“of”. En/of. De mens is wezen geworden. Een onwezenlijke gedachte,
als je weet dat dit wezen dat hier naast me zit, nog niet zo lang geleden een
zeer sociaal mens is geweest. Altijd klaarstaand voor iedereen. Waar is
iedereen nu? Waar ben ik? Waarom wil ik wegvluchten van dit verschrikkelijke
tafereel? Ben ik een lafaard? Wil ik de realiteit niet onder ogen zien? Of wil
ik me haar alleen herinneren zoals ze was en niet zoals ze nu is en vooral:
niet meer is? Antwoord dan toch!
Dat ze heus wel meer doet dan voor zich uit staren, zegt een
verpleegster ongevraagd. ’s Nachts krijst ze soms de hele afdeling bij elkaar.
Roept ze de namen van haar dochters. Wordt ze gekalmeerd. Platgespoten. Want zo
zijn we wel, hier in het wilde westen: wie lastig is, wordt het zwijgen
opgelegd. Ordnung muß sein. Onze
samenleving houdt niet van storende geluiden. Onze samenleving accepteert geen
afwijkend gedrag. Onze samenleving wil dat iedereen netjes binnen de lijntjes
kleurt. Onze samenleving is geen beschaving. Zwijg dan toch!
Thuis gekomen zoek ik het onuitgesproken woord schoorvoetend
op in Van Dale. Geestelijke aftakeling. Blijvende verzwakking van de
intellectuele vermogens. Synoniem van kindsheid. De ironie van dat laatste
ontgaat me niet. Is een kind dement? Of is een demente kinds? Antwoord dan toch!
Een heel leven ben je bezig om het onvatbare te doorgronden,
tot je zelf nergens meer vat op hebt. Is dat de zin van het leven? Ik mag hopen
van niet. Zeg het maar niet!
(Vanavond treedt De Betties, een groep dementerende ouderen,
op met het nummer Follow me, in het
voorprogramma van Muse. Dit kadert in de StuBru-actie Music for Life12, die dit
jaar in het teken staat van dementie. Ik weet eerlijk gezegd niet wat ik daar
moet van denken, van zo’n groep dementen die voor een vol Sportpaleis wordt
opgevoerd. Ik lees er ook zeer uiteenlopende standpunten over in onze media. Al
zou ik persoonlijk De Betties ongetwijfeld meer appreciëren dan Muse.)
