Het was lachen met de ‘extremistische woke-brigade’ in (extreem)rechtse kringen dit weekend. Aanleiding: de uitreiking van De Ensors, de jaarlijkse filmprijzen. Voor het eerst werden die zogezegd genderneutraal uitgereikt. Zeg niet langer ‘Beste Acteur’ of ‘Beste Actrice’, maar ‘Beste Acteerprestatie in een Hoofdrol’ en ‘Beste Acteerprestatie in een Bijrol’. Alle prijzen gingen naar mannen. Dat vond verzameld rechts een prima moment voor schimpscheuten. Theo Francken en Tom Van Grieken gebruikten zelfs letterlijk dezelfde terminologie (‘de revolutie vreet haar kinderen op’), er bloeit al langer iets moois (of iets lelijks, eerder?) tussen die twee.
Natuurlijk is het nu schaterlachen in die kringen. Echte mannen van stavast zijn het, bijna zonder uitzondering, ach ja, la Kanko en la Demir kwamen ook even piepen. Als je alleen maar in staat bent om binair te denken — typisch voor nationalisten (het zou een aanvulling van mijn vorige blogpost kunnen zijn) —, begrijp je niet dat er mensen zijn die zich niet thuis voelen in die categorieën. Als je voor die mensen opkomt, of hen de kans wil bieden zich te outen en te uiten, behoor je tot de woke-brigade. Wel, beste tegenstanders, woke is noch een brigade, noch een beweging, wel een nogal onsamenhangende reeks individuen, die soms als groep, meestal via tijdelijke bondgenootschappen, de vinger aan de pols van de samenleving proberen te houden. Af en toe wordt de bloedtoevoer naar de handen daarbij afgeknepen, dat klopt, maar de alertheid valt hoe dan ook toe te juichen. Liever iets te veel woke, dan helemaal niet.
Wat is nu het punt?
Stel: het organisatiecomité achter De Ensors zou vastgehouden hebben aan de traditionele genderidentiteiten, man en vrouw. Dan zouden alle mensen die zich daarmee niet kunnen vereenzelvigen en die actief zijn in de filmwereld per definitie uitgesloten zijn geweest (of ze zouden een prijs moeten aanvaarden in een categorie waarmee ze geen band willen hebben). Dat zou, bij wijze van voorbeeld, betekenen dat het hoofdpersonage van de bekroonde en veelgeprezen film Girl in realiteit niet welkom zou zijn.
Stel: het organisatiecomité zou categorieën hebben bedacht voor alle mogelijke genderidentiteiten. Dan zou het einde niet in zicht zijn. Beetje duur, ook. En ongeloofwaardig, want in een aantal categorieën zou de enige kandidaat altijd winnen.
Bleef als mogelijkheid over: het herleiden van de prijzen tot genderneutrale categorieën. Geen acteurs of actrices meer, maar acteerprestaties. Dat is wat er gebeurd is. De vijftienhonderd leden van de academie hebben er vervolgens over beslist om de prijzen alleen aan mannen uit te reiken (dat er ook twee mensen van kleur bekroond werden, verdiende blijkbaar niet eens een vermelding, en al zeker niet in de rechtse kringen waar een kleurtje algauw verdacht is).
Natuurlijk is het jammer dat er op de erelijst van 2022 alleen mannen staan. Maar net zo goed kunnen er volgend jaar alleen maar vrouwen winnen. Of leden van een tussencategorie. Perfect mogelijk. En in feite totaal irrelevant, al dient aangestipt dat die ‘mannelijke’ triomf ongetwijfeld ook te maken heeft met het gegeven dat de interessantste personages nog altijd ’traditionele’ mannen zijn die door ’traditionele’ mannen worden vertolkt, dat diegenen die het achter de camera voor het zeggen hebben meestal ook mannen zijn, en dat de stemgerechtigden allicht in meerderheid van mannelijke kunne zijn. Ons kent ons, soort zoekt soort. Zo gaat dat niet alleen in de filmwereld. Dat maakt het a) niet onlogisch dat mannen winnen en b) vervelend dat we in de filmindustrie blijkbaar blijven hangen in genderstereotypes. Misschien is het dan wel goed dat zo’n Ensor-avond dat nog eens extra benadrukt. Meer diversiteit — zowel mensen van kleur, als vrouwen en personen die zich non-binair noemen — binnen die omvangrijke jury is een aandachtspunt.
Natuurlijk is dit spijtig en zeer ongelukkig bij een eerste poging tot genderneutraliteit, maar de organisatie achter De Ensors kan nu bijsturen en moet vooral geen rekening houden met al die malloten die nog leven in een tijdperk dat er alleen mannen en vrouwen waren, tenminste in hun gedachten, een tijd dat wie zich niet thuis voelde in die binaire wereld hun plan maar moest trekken. Laten we niet blijven hangen in dat achterlijke, heimelijke, mensonvriendelijke sfeertje.
Op naar de volgende genderneutrale Ensors!
