“Ken jij al iemand die besmet is geweest?”
“Neen, jij?”
“Ook niet. Vreemd, hé?”
Een vluchtige conversatie aan het koffieapparaat een week of twee geleden. Vandaag zou dat gesprek anders verlopen. Minder vrijblijvend, liever met twee dan met anderhalve meter tussen ons in, bezorgder en met een in alle opzichten positief antwoord: “Ja, ik ken iemand. Meerdere zelfs.” Een Twitter-vriendin. Een Facebook-connectie. Een collega die je nog nooit hebt ontmoet, maar die plots heel dichtbij lijkt. Iemand post dat hij een vriendin die net haar moeder heeft verloren niet eens kan troosten of naar de begrafenis gaan. Knuffelen is des duivels, een gezelschap de hel.
Corona zet de samenleving op zijn kop, want samen-leven wordt opeens gedwongen apart-leven. We moeten niet meer out-of-the-box denken, maar in-the-box blijven. ‘Wees sociaal’ wordt ‘Blijf in uw kot!’. De wereld is heel eventjes aan de introverten. Voor een keer zijn het niet de haantjes-de-voorste die onze samenleving nodig heeft, maar de volgzame burgers die braaf en gedwee de richtlijnen volgen. Schapen zijn we geworden, zij het met minstens anderhalve meter afstand tussen ons in.
Normaal beslaat de ‘In memoriam’-rubriek in De Standaard één, hooguit anderhalve pagina. Vandaag waren het er vijf. Ik heb het voor u nagekeken: een man van 65, voor de rest uitsluitend zeventigers, tachtigers en negentigers. Meer mannen dan vrouwen. “De uitvaartplechtigheid zal plaatsvinden in intieme kring” en varianten daarop. We kunnen niet naast de realiteit kijken.
Vreemd, hé?
***
De coronacrisis brengt het beste en het slechtste in de mens naar boven, liefst dan nog tegelijkertijd. Er zijn minder coronakenners dan klimaatontkenners, maar ze maken evenveel lawaai. Economisten waarschuwen voor wat er post-corona zal volgen en vergeten even dat we er middenin zitten. Andere bezorgdheden, andere zorgen. Goed voor elkaar zorgen, om te beginnen, dichtbij en vanop afstand.
Jarenlang werd er blind en uitermate kortzichtig gesaneerd in de zorgsector, waar veel te weinig mensen voor veel te lage lonen veel te zware prestaties moeten leveren. Voordien ook al, alleen valt het nu pas op. En dus staan we om acht uur ’s avonds te applaudisseren en te zingen. Tenminste, als u in de stad woont. Hier op de buiten zie je geen witte lakens uit ramen hangen of hoor je geen applaus. De echo van desnoods ‘one hand clapping’ is hier niet te horen. De koeien in de wei aan de overkant zouden het niet begrijpen. Waar blijven die koeien trouwens? De lente is begonnen en ik heb niemand naar wie ik ’s ochtends goeiedag kan knikken. Ik knik dan maar in gedachten naar u, zorgverlener, en naar de bedenkers van onze sociale zekerheid, ondertussen al lang overleden, maar als we met z’n allen heel luid klappen horen ze het misschien nog in een andere wereld, als die al bestaat. Onze sociale zekerheid is een zegen.
De Belg is van nature een je-m’en-foutist, een foefelaar, iemand die de kantjes ervan afloopt als het op burgerzin aankomt. Ook dat is veranderd, we zullen over een paar maanden wel zien of het tijdelijk dan wel definitief is. Ongezien in dit land: ons chauvinisme wordt aangezwengeld. Steeds meer mensen vinden dat onze overheid, die aan het handje loopt van experten, het verduiveld goed doet. Dat die Sophie Wilmès er als een grande dame bijzit, eenzaam aan zo’n veel te grote tafel in een veel te grote ruimte (hooguit merkt iemand van wie beweerd wordt dat hij een beperkt empathisch vermogen heeft op dat ze weinig empathie uitstraalt, maar soit). Dat we die noodregering misschien niet echt nodig hadden en dat deze vreemde constructie-met-volmachten het ook aankan, al is het echt wel een democratisch onding. Als de respectabele Financial Times opmerkt dat België deze crisis goed aanpakt, heeft dat voor de meesten onder ons het effect van een virtueel schouderklopje. Het Rode Duivels-gevoel in voetballoze tijden.
Dat wij het — laten we voorzichtig blijven — behoorlijk goed doen, qua aanpak en qua communicatie, is een gevoel dat versterkt wordt door het geknoei elders. Italië en Spanje: veel te laat wakker geschoten. Frankrijk: zeer drastische maatregelen, waardoor het leven is stilgevallen. Nederland en het Verenigd Koninkrijk: een zootje. Eerst gingen ze voor ‘herd immunity’, oftewel groepsimmuniteit. Zeg maar: collectieve waanzin. Daarna kwam er een lockdown. In dit soort crisissen moet je kleur bekennen, je kunt niet eerst wit en dan zwart uitproberen, dat is nefast.
En dan is er nog het oranje gevaar in het Witte Huis. “Het is een hoax uit China.” “Het is een hoax van de democraten.” “We sluiten het luchtruim voor vluchten uit Europa, behalve uit Groot-Brittannië.” (Tegen een kritische journalist) “U bent fake news, volgende vraag!” Uiteindelijk is Donald Trump intuïtief uitgekomen bij de bedenking dat hij over een half jaar een verkiezing te winnen heeft en dat dit hem alleen maar zal lukken als hij kan uitpakken met economische successen. Tegen een virus kun je niet winnen, ook al koop je een buitenlandse fabriek over om een vaccin te ontwikkelen. Die tijd heeft hij niet. Dus kiest hij voor de economie: blijven werken, fellow Americans, wat ook het gezondheidsrisico is. Als hij de gezondheid van de gemiddelde Amerikaan voorop plaatst, stuikt de economie gedeeltelijk in elkaar en die vele doden zullen er hoe dan ook zijn de komende weken. Een narcistische idioot weet dan: fuck the virus! Wanneer de economie overeind blijft, de kunstmatig opgefokte succescijfers er ook in het najaar nog staan en er minder dan honderdduizend coronadoden zijn gevallen, wordt hij herkozen. Zo eenvoudig is dat. Voor Trump zijn die doden niet meer dan collateral damage. Bovendien vallen ze bijna uitsluitend in stedelijke gebieden, daar haalt hij zijn stemmen niet. Onmenselijk gedrag hoeft geen stigma te zijn in de Verenigde Staten.
Vreemd, hé?
***
Een burgemeester uit Izegem deed vrolijk mee aan een straatfeestje. Alvorens u opmerkt: het zal wel geen toeval zijn dat hij er weer een N-VA-politicus uitpikt. Van welke gezindte hij is, kan me even niet schelen. (Al viel de calimeroreactie wel op: het was de krant die dat schreef, die in de fout was gegaan, ja, natuurlijk.) Maar je doet dit niet, zelfs niet onder het mom om even het sociale leven terug te laten heropleven. In uw kot is in uw kot.
De burgemeester verwees ter zijner verdediging naar een reportage op de regionale zender Focus-WTV, waarop duidelijk te zien was dat de aanwezigen voldoende afstand hielden. Hij vergat twee dingen: niet alles wordt geregistreerd en, vooral, het feit alleen al dat er een reporter aanwezig was, duidt erop dat dit feestje niet zo spontaan was. Iemand moet die zender verwittigd hebben dat er iets speciaals stond te gebeuren. Waar is da feestje? Hier in Izegem is da feestje!
Zelfs als het sociaal bedoeld was, was het nog asociaal. Mensen die zich graag beroepen op de warme term ‘burgervader’ moeten zich als dusdanig gedragen, in goede en in slechte tijden. Dit zijn slechte tijden. Solidariteit speelt zich binnenshuis af, hoogstens op de dorpel of door het open venster. Een plaatje opleggen van André Hazes mag, maar ‘Leef alsof het je laatste dag is’ uit de luidsprekers doen joelen is geen reden om samen op straat te dansen onder een veel te kleine paraplu.
Wereldvreemd, hé?
***
Over wereldvreemd gesproken. De organisatie van Rock Werchter stuurde deze week een tweet de wereld in met een countdown naar het festival. Nog honderd dagen! Wellicht voorgeprogrammeerd en de verantwoordelijke was vergeten om het ding te deleten. Kan gebeuren. Natuurlijk gaat het festival niet door. Toch begrijp ik waarom de organisatie dat nu nog niet mededeelt. Heeft te maken met mogelijke schadeclaims van de haviken die huizen in chique managementkantoren en die klaar zitten om de volle som te eisen van een cancelende organisator. En er zijn de riante voorschotten, die Live Nation liefst wil terugzien. Bij Rock Werchter zitten ze nu te wachten tot de overheid het festival verbiedt, dat is een geldig excuus om de enige juiste communicatie te doen: het gaat niet door. Geef hen een zetje, mevrouw Wilmès.
Ook in de sportwereld blijven ze hardleers. De Tourdirectie wil een editie huis clos laten plaatsvinden, zonder toeschouwers. De gezondheid van renners en hun entourage? Ach… Wat is het Franse woord voor collateral damage? Een Vlaamse wielerjournalist opperde een paar dagen geleden de suggestie dat men dan maar moest fietsen met renners uit landen die niet helemaal door Covid-19 ingepalmd zijn. Euh, een Tour zonder Franse renners dan? Zonder coureurs uit België, Italië en Spanje, en neem daar bij uitbreiding ook maar Amerikaanse, Britse, Deense, Duitse, Luxemburgse, Noorse, Oostenrijkse, Portugese, Zweedse en Zwitserse wielrenners bij? Oké dan, Egon Bernal wint zijn tweede opeenvolgende Tour, bij gebrek aan andere deelnemers die de eindstreep in Parijs halen.
De overtreffende trap van collectieve verdwazing wordt alweer geleverd door onze eigen Pro League. De G5 hoopt nog altijd op een mini-Play-off 1, de rest van de clubs is al tot bezinning gekomen. Maak Marc Van Ranst in deze drukke dagen ook maar voorzitter van de Pro League én de voetbalbond, dan zal het snel gedaan zijn. De competitie wordt bevroren, Club Brugge is kampioen, AA Gent speelt de voorronde van de Champions League, Charleroi mag naar de laatste voorronde van de Europa League, Antwerp speelt half juli al Europees, tenzij het de bekerfinale achter gesloten deuren wint. In dat geval mag het rechtstreeks naar de Europa League. 1A wordt uitgebreid naar achttien of twintig clubs, 1B wordt afgeschaft, de clubs die professioneel voetbal niet aankunnen (Oostende, Lokeren, Roeselare, …) worden naar het amateurvoetbal verwezen, waar ze thuishoren.
Onze voetballeiders blijven verbazen. Ze denken echt nog dat een gedeeltelijke hervatting van de competitie erin zit. Het wordt pas ergerlijk als je ziet dat sommige clubs hun spelers tijdelijk werkloos willen maken. Standard en Zulte Waregem beroepen zich op de samenleving, anderen zullen volgen, Anderlecht mag rekenen op de solidariteit van de spelers die een maandsalaris inleveren, KV Mechelen — dat wil ik toch wel even onderstrepen — lost dit intern op en stort ook nog eens een som voor de zorgsector. Hulde. En awoert voor de anderen. Het voetbal krijgt al meer dan 130 miljoen euro aan sociale en fiscale voordelen. Nu nog eens de spelers tijdelijk laten betalen door diezelfde samenleving is een regelrechte schande die aan criminaliteit (diefstal) grenst. Maatschappelijke betrokkenheid zou gerust een voorwaarde mogen zijn om een licentie te kunnen behalen.
Wereldvreemd, hé?
