Weer eens iets over wat er fout loopt in de
journalistiek?
Ja, wéér eens iets over wat er fout loopt in
de journalistiek!
Omdat het moet. Steeds opnieuw. En helaas.
Tweede helft van de week: een site brengt het
nieuws dat de moeder van Greta Thunberg zou gezegd hebben dat haar Greta CO2
kan zien. Een andere site neemt dat klakkeloos over. Niet van de minste, want het
gaat om de twee meest gelezen nieuwssites van Vlaanderen. Een informatieprogramma
op de radio laat, heel ernstig, een toxicoloog aan het woord op de vraag ‘Kan
je CO2 zien?’ (Het antwoord, dat verder onbelangrijk is, luidt: neen. Maar dat
wist de moeder van Greta heus wel. En Greta zelf ook.)
Greta Thunberg, dat schattige meisje met de
vlechtjes dat de halve wereld rondtrekt met haar plakkaat ‘Skolstrejk för
klimatet’, heeft het syndroom van Asperger. Dat weten we onderhand. De meeste
media vinden dat haast belangrijker dan haar initiële boodschap. De meeste
media zijn klimaatmoe. De meeste media vinden afwisseling belangrijker dan
diepgang en herhaling. De meeste media denken dat het publiek er ook zo over
denkt. Ik denk dat de meeste media daarin gelijk hebben, maar dat zou hen er
niet van mogen weerhouden om relevante informatie te blijven brengen, ook al is
dat al eens eerder gezegd of geschreven.
Normaal is autisme iets waar je niet mee
lacht. En je lacht autisten zeker niet uit.
In het geval van Thunberg, nog altijd maar zestien, geldt die stilzwijgende
afspraak blijkbaar niet. Ze wordt volop uitgelachen, weggehoond, als freak
weggezet door de zogeheten klimaatrealisten. Dat is makkelijker dan met
argumenten schermen, ook al omdat die er niet zijn. Klimaatopwarming is een
wetenschappelijk feit en is niet ontsproten uit het jonge brein van een Zweedse
scholier. Maar wat doen feiten er nog toe? Wat doet de wetenschap er nog toe?
Als de populisten op tafel springen, zijn wetenschappelijke bevindingen als de muggen
die zoemend rond hun hoofd zweven. Hinderlijk. Wegslaan maar!
Neen, Greta Thunberg kan geen CO2 zien. Dat
heeft haar moeder ook nooit beweerd. Zij had het over herkennen, waarnemen, ‘zien’
in een metaforische context, maar niet letterlijk. Het kwaad was geschied. Fake
news werd als waarheid rondgestrooid. ‘Nobelprijs voor de Vrede. Minstens’,
tweette een voormalige staatssecretaris die geen andere meningen dan de zijne
tolereert. Verlichting, ongetwijfeld. Of identiteit, wie zal het zeggen?
Een gewezen rector had het over ‘de
Mariaverschijningen van onze tijd’. De man lijdt al een poos aan intellectuele
constipatie: het zit er mogelijk wel in, maar het komt er al een tijdje niet
meer uit. Dus braakt ie maar wat leeghoofdige aforismen. Intellectuele neergang
is erg, héél erg, vooral als de patiënt het zelf niet doorheeft. Hij die door zijn
volgelingen als een meester van de ironie wordt bestempeld, is in feite niet
meer dan een ordinaire en onverbeterlijke cynicus. Een has-been die nooit meer
zal zijn.
Na de foute interpretaties volgden de
halfslachtige rechtzettingen. Te weinig, te laat. Het ergst van al was dat het
fake news ontmaskerd werd door een anonieme Twitteraccount, @ArbiterOfTweets, die
al eerder foute uitspraken van de ex-rector, door een barones verspreide hoaxes
of leugenachtige uitlatingen van de ex-staatssecretaris rechtzette.
Ik ben blij dat zo iemand de moeite doet om
berichtgeving te corrigeren.
Ik zou nog veel blijer zijn mocht die foute berichtgeving
er nooit geweest zijn.
Check-double
check-triple check-factcheck. Kortom, journalistiek.
