Maandans

(Deze bijdrage verscheen dinsdag 30 april in De
Standaard.)

Blijft Ajax de voetbalwereld verbazen? De
Amsterdammers overbluften Real en Juventus, en spelen vanavond uit bij
Tottenham Hotspur hun heenwedstrijd in de halve finales van de Champions
League. Basisingrediënten van dat succes: performante jeugdopleiding, gerichte
aankopen, aangevuld met routiniers.

Vierentwintig jaar geleden won Ajax voor het
laatst de Champions League, de vierde keer in de clubgeschiedenis dat de ‘beker
met de grote oren’ naar Amsterdam verhuisde. Tiener Patrick Kluivert, net geen
19, maakte het enige doelpunt tegen Milan, in een elftal vol prille twintigers.
Een jaar later werd opnieuw de finale bereikt: tegen Juventus werd verloren na
strafschoppen. Daarna zwermden de talenten in de nasleep van het Bosman-arrest
uit naar de topclubs van Europa.

Ajax moest weer vanaf nul beginnen te bouwen.
Dat ging met horten en stoten. Niet elk jaar stootten er beloften door naar het
eerste elftal. Het transferbeleid was niet altijd even geslaagd. De filosofie
van de club werd af en toe verloochend, tot Johan Cruijff er zich mee ging
bemoeien. Vandaag ligt de nadruk opnieuw op een performante jeugdopleiding, die
voor een regelmatige doorstroming van jong talent zorgt, gerichte aankopen van
jonge spelers, aangevuld met routiniers mét honger.

TIPS
voor De Toekomst

Techniek, Inzicht, Persoonlijkheid en
Snelheid, daarrond draait het allemaal in Sportpark De Toekomst, waar de
jeugdopleiding van Ajax haar thuisbasis heeft. Het acroniem TIPS wordt door
alle geledingen van de club gedragen. Het 4-3-3-systeem is heilig: aanvallend,
mét vleugelspelers, gebaseerd op zuivere baltoetsen, teamwerk waarin individuen
kunnen uitblinken.

Elk jaar wordt de beste speler van De Toekomst
verkozen. Daartussen staan namen als Rafaël Van der Vaart, Wesley Sneijder,
Daley Blind en Christian Eriksen (nu bij Tottenham), maar ook de huidige
sterkhouders Donny van de Beek (beste jeugdspeler 2015) en Matthijs de Ligt
(2016). De jonkies worden opgeleid door sterkhouders uit het verleden. Edwin
van der Sar en Marc Overmars, die op het veld stonden in 1995, zijn
respectievelijk algemeen directeur en directeur Voetbalzaken. Onder de trainers
vinden we namen als Michael Reiziger, Winston Bogarde en John Heitinga.

Urbain Haesaert werkte begin deze eeuw als
directeur opleidingen bij fusieclub Germinal Beerschot een constructie uit om
samen te werken met Ajax. Hij zag er Jan Vertonghen, Toby Alderweireld (beiden
straks actief tégen Ajax), Thomas Vermaelen, Tom De Mul, Radja Nainggolan en
Mousa Dembélé ontluiken. Sinds vorige zomer is hij hoofdscout België voor de
Amsterdamse club. Hij gaat in ons land op zoek naar jong talent vanaf de U13.
‘Ajax staat model voor haar jeugdopleiding. Een talentenfabriek, met een eigen
cultuur en een heldere visie. Iedereen wil dat kopiëren, maar weinig clubs
hebben zoveel geduld.’

‘Dit is het resultaat van een
opleidingstraditie die gestart is bij Johan Cruijff en in de loop van de jaren
doorontwikkeld is door onder anderen Louis van Gaal en nu ook Erik ten Hag’,
stelt Henk Mariman, de kersverse academy manager van OH Leuven, die tussen 2000
en 2010 jeugdtrainer en hoofd Opleidingen was bij Germinal Beerschot. ‘De
opleiding is geen geïsoleerd onderdeel — wat je vaak ziet met jeugdacademies —,
maar is helemaal verankerd in de clubvisie. Ook het achterland is heel erg
bepalend. Ajax ligt in een van de meest dichtbevolkte gebieden van Nederland,
ze kunnen er spelers rekruteren met verschillende achtergronden. Dat zorgt voor
een creatieve mengelmoes van talenten. En dan is er nog de Amsterdamse
mentaliteit die helemaal geconnecteerd is met de club en de manier van spelen.
Een heel directe en dominante omgeving. Je moet als jeugdvoetballer echt sterk
op je benen staan om in die cultuur overeind te blijven.’

Niet-afgewerkte
producten

‘Als Ajax op zoek gaat naar een speler voor
positie 2, maar niemand vindt die een meerwaarde biedt, zal het altijd voor een
eigen jeugdproduct kiezen’, weet Urbain Haesaert. ‘Bij Ajax laat men talenten
groeien. Jonge spelers krijgen kansen en mogen fouten maken. Daar leren ze uit.
Je hebt dan wel psychologisch sterke trainers nodig, die hen kunnen bijsturen. Kijk
rond in Europa: er lopen wel vijftig spelers rond die in Amsterdam zijn
opgeleid. Alles draait om geduld. Véél geduld. Men vergeet vaak dat het om
niet-afgewerkte producten gaat. In België worden ouders door makelaars goud in
de oren geblazen, terwijl zo’n jongen nog een grote weg moet afleggen. Als Yari
Verschaeren één slechte pas geeft, is het de schuld van de jeugd.’

Henk Mariman beaamt. ‘Geloof in een
jeugdopleiding moet ook verderlopen als het even wat minder gaat. De connectie
naar het eerste elftal moet duurzaam zijn. Ajax heeft altijd verder
geïnvesteerd in de opleidingen, ook op momenten dat er tonnen kritiek waren.
Wil je in de Lage landen succesvol zijn met je club, dan is een gedegen
jeugdopleiding een van de fundamenten. Dat ziet men hier nog steeds te weinig.
De korte termijn heerst.’

‘De Ajax-cultuur wordt van boven naar beneden
uitgedragen’, stelt Haesaert vast. ‘Bestuurders gaan in het weekend spontaan kijken
naar jeugdwedstrijden, ze kennen al die spelertjes bij naam. Ik heb het
meegemaakt dat de financieel directeur op zaterdag vol lof was over een jongen
uit de U14. Dat is uniek in het voetbal.’

Mirakel
mogelijk?

Is een herhaling van de stunt van 1995
haalbaar met een kern waarin de spelers gemiddeld 23,4 jaar jong zijn? Ter
vergelijking: Tottenham zit aan 26,3 jaar. Haesaert: ‘Alles is mogelijk nu. Tegen
Bayern, Real en Juventus liet trainer Ten Hag de tegenstander hoog opsluiten.
Dat zijn die topclubs niet gewend.’

‘Het lef en de dominantie vind je in alle
geledingen van de club terug in hun manier van spelen’, benadrukt Mariman. ‘Ze
willen de bal en ze willen de bal ook zo snel mogelijk terug. Ze willen bepalen
wat er in een wedstrijd gebeurt. Ze durven risico’s te nemen en willen
creativiteit én initiatief in elke linie. Elke speler wordt gestimuleerd om
actie te ondernemen en moet in staat zijn z’n directe tegenstander uit te
schakelen, ongeacht zijn positie. Er zijn maar weinig clubs in Europa waar de
stijl zo duidelijk is en de connectie met de cultuur zo diepgeworteld zit.’

Komend weekend wordt Urbain Haesaert 78. Aan
stoppen denkt hij niet. ‘Dit is mijn job, mijn hobby, ik voel me daar zó goed
bij, ook al omdat ik in Amsterdam veel respect en waardering voel voor wat ik
doe. En ik doe het ook omdat je de jongens waarmee je gewerkt hebt, ziet
uitgroeien tot toppers. Als ik Jan en Toby bezig zie, krijg ik kippenvel.’

Urbain Haesaert

• 77 jaar

• Voormalig trainer (o.m. Lokeren, Waregem,
Germinal)

• Trainer van het jaar 1986

• Directeur Opleidingen Germinal Beerschot
(1998-2004)

• Hoofdscout België Ajax A/U21 t/m U13
(2004-2010)

• Hoofdscout Anderlecht U21 t/m U8 (2010-2018)

• Hoofdscout België Ajax (2018-)

Henk Mariman

• 48 jaar

• Jeugdtrainer Lokeren

• Jeugdtrainer Germinal Beerschot (2000-2004)

• Hoofd opleidingen Germinal Beerschot (2004-2007)

• Hoofd jeugdopleiding Club Brugge (2007-2011)

• Sportmanager Club (2011-2012)

• Auteur voetbalhandboeken

• Academy manager OH
Leuven (sinds 17 april)

AFC Ajax

• Amsterdamsche
Football Club Ajax

• Genoemd naar twee gelijknamige figuren uit
de Griekse mythologie

• Opgericht in 1900

• 33x landskampioen

• 18x bekerwinnaar

• 4x
Europacup I/Champions League

• 1x
Europacup II

• 1x UEFA Cup

• 2x Wereldbeker voor
clubs

• Stadion: Johan Cruijff ArenA (54.990
plaatsen)

• Budget: 90 miljoen euro (Tottenham: 340
miljoen)

ajax.nl