We zouden hen ‘achterlijk’ kunnen noemen, de Leave-stemmers, en daar valt veel voor te zeggen. Niet of onvoldoende geïnformeerd, gedreven door een bizarre vorm van revanchisme, kortzichtig, gericht op de korte termijn, aangevuurd door een mengeling van Eigen Volk Eerst-nationalisten, die een afgeschermde enclave verkiezen boven een groter verhaal, en ouderwetse imperialisten die blijven zweren bij de Commonwealth en de koloniale rijkdom van lang vervlogen tijden. Maar ‘achterlijk’ is een te vlugge conclusie.
We zouden hen als ‘egoïstisch’ kunnen bestempelen en ook daar valt veel voor te zeggen. Senioren en babyboomers hebben voor een ‘Back to the past’ gekozen, want die herinneren ze zich als ‘glorious’: Churchill, dikke sigaren, Upstairs-Downstairs, neerkijken op het gepeupel. Vijftigplussers stemden massaal voor Leave (55% wilde weg uit de EU). Bij de 65-plussers was dat zelfs 6 op de 10. Driekwart van de jongere kiezers ziet wel een groot-Europese toekomst voor het Verenigd Koninkrijk, zij willen ‘Back to the future’. Zij zullen het gelag mogen betalen, als de oude knarren eerst van hun gezellige oude dag kunnen genieten en daarna dit tranendal met een kamerbrede smile verlaten. Máár: ook ‘egoïstisch’ is te eenzijdig als adjectief.
Wie weet noemen we hen binnenkort wel ’trendsetters’, want het risico bestaat dat ook in andere landen extreme nationalisten en populisten het anti-EU-vuur zullen aanwakkeren en wie weet zijn er nog wel regeringsleiders à la David ‘The Gambler’ Cameron te vinden die een arrogant gokje willen wagen. Cameron is straks verdwenen, ongetwijfeld naar het bijzonder lucratieve lezingencircuit, après lui le déluge. Ach, ’trendsetters’, dat zou een veel te grote eer zijn.
***
Dit krijg je wanneer een bijzonder waardevol project als de Europese eenmaking niet gedragen wordt door de bevolking, niet voldoende verdedigd door de politici en niet afdoende verklaard door de media. Dit krijg je wanneer het beeld van ‘Europa’ er een is van ondoorzichtige reglementen en regeltjes, uitgedokterd door bureau- en technocraten. Dit krijg je wanneer politici van traditionele partijen alleen maar in verkiezingstijd aandacht hebben voor de kiezer. In plaats van aanwezig te zijn in de Dorpsstraat, te praten met en luisteren naar de man (m/v) in de straat, zonder hem of haar daarom naar de mond te praten of gelijk te geven (meestal liever niet, zelfs), verblijven ze in hun ivoren torens en schuiven ze elke dag aan op een ander banket met exclusieve dranken en spijzen, far from the madding crowd. En dan krijg je dit: het moet vaak een vreemde wereld zijn voor wereldvreemden. Reality checks kunnen pijnlijk zijn.
***
Ach, we overleven dit wel. De Britten zullen ons meer missen dan wij hen, eigenzinnige, zelfgenoegzame opportunisten dat ze waren in die 43 jaar aanwezigheid en tegelijk ook afwezigheid binnen de unie. Ze deden uiteindelijk toch vooral aan cherry-picking. “So be it”, zoals Open VLD-voorzitster Rutten vanochtend al vrij snel tweette. Al is het uitkijken naar de reactie van het IRA, want nu zullen de aanhangers van een verenigd Ierland opnieuw opstaan. Een explosieve situatie dreigt. En de Schotten zullen nu wel dik spijt hebben dat ze ervoor kozen om bij Groot-Brittannië te blijven. Plus: jonge getalenteerde Britten zouden weleens massaal kunnen uitwijken naar de Europese Unie, die veel meer (toekomst)mogelijkheden biedt dan het verstarde Albion.
***
Historische dagen, toch wel. En hysterische, dat ook.
